Stylizacja na potoczność w przekładzie literatury czeskiej na język polski

• Authors: Vítová Lenka

Title variants

CS

Stylizace hovorovosti v překladech české literatury do polštiny

EN

Stylization of colloquial language in Polish translations of Czech literature

• Languages of publication: PL

Abstracts

CS

Česká literatura s bohatou tradicí využití příznakové stylizace hovorovosti a nářečnosti klade na překladatele do jazyků s méně rozvrstvenou stylistikou nemalé tvůrčí nároky — překladatelé musí nalézt vhodný protějšek pro vyjádření expresivity originálu. Autorka článku sledovala překladatelské strategie při řešení tohoto problému na příkladech překladů děl autorů, kteří různým způsobem využívají stylizace hovorovosti: Jaroslava Haška, Bohumila Hrabala, Jáchyma Topola a Ireny Douskové. Na základě srovnání originálu a překladu popsala, jak a nakolik se pokusili o vyjádření odpovídající originálu jednotliví překladatelé: v případě Haška Paweł Hulka-Laskowski, Józef Waczków a Antoni Kroh, v případě Hrabala Andrzej Czcibor-Piotrowski, Jan Stachowski a Piotr Godlewski, v případě Topola Leszek Engelking a v případě Douskové Joanna Derdowska. Autorka v závěru navrhla klasifikaci stylizace hovorovosti (dle formy a cíle užití): lidová (Hašek), estetizující (Hrabal), naturalistická (Topol), humoristická (Dousková) a poukázala na sílící potřebu jak nejpřesnějšího přeložení všech aspektů textu, včetně těch lišících se od národní tradice — shodně s názorovými proudy posledních let se v překladech objevuje stále více Jiného, v překladu dochází ke koperníkovskému obratu, před osvojením (světem viděným národním prizmatem) upřednostňujeme exotizaci (vlastní domov spatřený přes brýle celého světa).

EN

Czech literature has traditionally made use of a distinctive stylization of colloquial language and dialect. This represents a significant challenge for translators into languages with less diverse stylistics as they seek to find a mode of capturing the original’s emotionality. This article explores translators’ strategies when dealing with this problem and uses examples of works by Jaroslav Hašek, Bohumil Hrabal, Jáchym Topol and Irena Dousková who stylize colloquial language in a variety of ways. The author uses a comparative analysis of the original and the translation to determine how and to what extent the individual translators achieved an adequate rendering of the original. The translators in question are Paweł Hulka-Laskowski, Józef Waczków and Antoni Kroh in the case of Hašek; Andrzej Czcibor-Piotrowski, Jan Stachowski and Piotr Godlewski in the case of Hrabal; Leszek Engelking in the case of Topol and Joanna Derdowska in the case of Dousková. In the conclusion the author suggests four categories of stylization of colloquial language (depending on its form and aim): folk (Hašek), aestheticizing (Hrabal), naturalist (Topol) and humorous (Dousková). She also argues that it is increasingly more important to provide as accurate a translation as possible of all the aspects of the text, including those that differ from the national tradition. This is in line with the latest trends when translations incorporate increasingly more of the Other and are characterized by a significant shift from adaptation (viewed through the national prism) to exoticization (viewing one’s home through the lenses of the whole world).

Keywords

CS

stylizacja; język potoczny; polskie przekłady literatury czeskiej

EN

stylization; colloqial language; Polish translations of Czech literature

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Przekłady Literatur Słowiańskich
• Year: 2011
• Volume: 2
• Issue: 1
• Pages: 175-187

Dates

published

2011-01-01

Contributors

author

Vítová Lenka

• Katedra Filologii Słowiańskiej, Uniwersytet Adama Mickiewicza

References

• Baluch, Jacek. Poetyzm. Propozycja czeskiej awangardy lat dwudziestych. Wrocław: Zaklad Narodowy im. Ossolinskich, 1969.
• Bielaszewski, Franciszek A. „Obsługiwałem angielskiego króla.” Literatura na Świecie numer specjalny (1989): 30—228.
• Hierowski, Zdzisław. „Bohumil Hrabal, beniaminek nowej prozy czeskiej.” Miesięcznik Literacki 10 (1967).
• Janaszek-Ivaničková Halina. „Heroikomiczna epopea Jaroslava Haška.” Literatura na Świecie 5 (1985): 300—307.
• Kaczorowski, Aleksander. „No, to zabili nam Dobrego Wojaka...” Literatura na Świecie 9 (1994): 293—298.
• Kardyni-Pelikánová, Krystyna. „Na marginesie postkolonialnych odczytań w relacjach polskiej i czeskiej literatury.” Porównania 6 (2009): 120—131.
• Koczur-Lejk, Klaudia. „Wstęp.” Klaudia Koczur-Lejk. Osudy dobrého vojáka Švejka za světové války Jaroslava Haška w polskich przekładach. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2006. 7—15.
• Kozioł, Andrzej. „Losy zamiast przygód — o nowym tłumaczeniu nieśmiertelnej powieści Jaroslava Haška.” Web 29.08.2009 [http://netbird.pl/a/870/19635,1].
• Kroh, Antoni. „Szwejk stylizowany na Szwejka.” Literatura na Świecie 2 (1983): 393—398.
• Leszczyński, Rafał. „W sprawie polskiego przekładu Przygód dobrego wojaka Szwejka.” Przegląd Humanistyczny 2 (1967): 89—91.
• Madany, Edward. „Uwagi o powieści J. Haśka w związku z recepcją Szwejka w Polsce.” Przegląd Humanistyczny 4 (1966): 161—172.
• Nawrocki, Witold. „Uwagi o Józefa Waczkowa przekładzie »Przygód dobrego wojaka Szwejka«.” Literatura na Świecie 4 (1986): 292—293.
• Ong, Walter J. Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1992.
• Sieczkowski, Andrzej. „Literatura czeska i słowacka.” Rocznik Literacki (1955, 1956): 462—470.
• Szczepańska, Elżbieta. „»Obecná čeština« w polskich tłumaczeniach (na przykładzie książki J. Haška »Osudy dobrého vojáka Švejka«).” Konsekwencje sąsiedztwa polsko-czeskiego dla rozwoju języka i literatury. Ed. Teresa Z. Orłoś, Jiří Damborský. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997.
• Tokarz, Bożena. Wzorzec, podobieństwo, przypominanie. Katowice: Śląsk, 1998. 154.
• Vítová, Lenka. „Čtyři polští překladatelé narativních próz Bohumila Hrabala.” Slavia Occidentalis 58 (2001): 229—239.
• Vítová, Lenka. „Recepce a překlady Hrabalova díla v polské literatuře.” Otázky českého kánonu. Sborník příspěvků z III. kongresu světové literárněvědné bohemistiky. Vol. 1. Ed. Stanislava Fedrová. Praha: Ustav pro českou literaturu AV ČR, 2006. 202—215.

Identifiers

ISSN

1899-9417