Wychowanie lotnicze w II Rzeczypospolitej – stan badań i perspektywy badawcze

• Authors: Rzepka Magdalena

Title variants

EN

The Current State of Research and Prospects for Further Research on Aviation Education in the Second Polish Republic

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The aim of this article is to present the current state of and prospects for research on aviation education in the Second Polish Republic. It contains the review of literature relating to the history of aviation in that period including the works on main aviation areas: engine aircrafts, gliding, ballooning, parachuting and aircraft model-making as well as on social organisations active in the field of aviation and on aerial training. It also reviews the literature on the aviation education in the later period of Polish Peoples Republic and nowadays. The author observes that whilst the history of aviation has been a subject of interest to a vast number of researchers and academics, there is little research when it comes to its pedagogical aspects. Those are noteworthy, though, especially with regard to the period of Second Polish Republic as the aerial training in that period was aimed at the development of various competences and attitudes through educational and didactic methods within a relation between master and apprentice. Furthermore, that was also the period of extensive aviation propaganda and popularisation initiatives directed to the society as a whole. In conclusion, the author points out the prospects of further research in this field.

Keywords

PL

II Rzeczpospolita; lotnictwo; wychowanie lotnicze; historiografia

• Publisher: Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Rozprawy z Dziejów Oświaty
• Year: 2016
• Volume: 53
• Pages: 95-111

Contributors

author

Rzepka Magdalena

• Zakład Historii Oświaty i Wychowania na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego

References

• 100 lat lotnictwa w Elblągu (1912–2012). Aspekty historyczne, prawne i techniczne lotnictwa, praca zbiorowa, red. E.J. Jaremczuk, Elbląg 2012.
• M. Adamski, D. Olejarz, Metody sprawdzania i oceny wyników pracy dydaktycznej, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych” 2007, nr 1.
• Almanach, Polskie lotnictwo sportowe, red. H. Szydłowski, Kraków 1987.
• M. Bakun, Lotnictwo na Ziemi Gdańskiej 1910–1945, Toruń 2012.
• A. Bernaś-Kostynowicz, Społeczeństwo polskie w wojnie obronnej 1939. Współdziałanie ludności cywilnej z wojskiem w okresie zagrożenia i działań wojennych, Warszawa 1988.
• Bibliografia polskiej techniki lotniczej do 1939 r., red. A. Glass, [niepublikowana, Warszawa 2016].
• J. Bilski, Kształcenie kursowe w warunkach Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych – pierwsze spostrzeżenia i wnioski, „Zeszyty Naukowe Wyższej
• Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych” 2004, nr 1.
• S. Błasiak, J. Pieńkowski, Podstawowe szkolenie szybowcowe jako element szkolenia pilota, „Prace Instytutu Lotnictwa” 2011, nr 211.
• Z. Burzyński, Balony, Warszawa 1958.
• J. Celek, Skrzydlata szkoła. Dęblińska Szkoła Lotnicza w latach 1925–1939 i wojenne losy jej wychowanków, Poznań 2000.
• J. Celek, Wyższa Oficerska Szkoła Lotnicza im. Jana Krasickiego: dzieje dęblińskiej szkoły lotniczej, Warszawa 1979.
• J. Celek, Zarys historii dęblińskiej szkoły lotniczej, Warszawa 1965.
• M. Chrobak, Proza o tematyce lotniczej dla młodzieży w dwudziestoleciu międzywojennym. Rekonesans, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” 2014, t. XII.
• A. Cieślikowa, 130 lat prasy lotniczej w Polsce, „Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne” 2014, nr 6.
• A.J. Cieślikowa, Polska prasa lotnicza do 1939 r., „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2000, t. III, z. 1.
• P. Cieśliński, J. Kowalczyk-Anioł, Ewolucja oraz zróżnicowanie spadochroniarstwa jako aktywności sportowej, rekreacyjnej i turystycznej, [w] Wczoraj, dziś i jutro turystyki aktywnej i specjalistycznej, red. nauk. A. Stasiak, J. Śledzińska, B. Włodarczyk, Warszawa 2015.
• L. Ciszkowska, Wychowanie morskie w pracy dydaktyczno-wychowawczej jednostki oświatowej (na przykładzie Szkoły Podstawowej Nr 3 w Kołobrzegu), „Rocznik Socjologii Morskiej” 2002, t. 14.
• T. Compa, Problemy kształcenia lotniczego w Polsce. Licencjonowanie personelu lotniczego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ofi cerskiej Sił Powietrznych” 2008, nr 2.
• J.B. Cynk, History of the Polish Air Force, Oxford, 1972.
• J.B. Cynk, Polish Aircraft 1893–1939, London, 1971.
• J.B. Cynk, Siły lotnicze Polski i Niemiec. Wrzesień 1939, Warszawa 1989.
• J. Ćwiklak, Meandry szkolenia lotniczego pilotów WSOSP, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych” 2008, nr 2.
• K. Dąbrowski, Przegląd samolotów sportowych i ich osiągnięć, Warszawa 1964.
• L. Dulęba, A. Glass, Samoloty RWD, Warszawa 1983.
• P. Elsztein, Modelarstwo lotnicze w Polsce: od zarania do 1944 roku, Warszawa 1986.
• P. Elsztein, Zarys dziejów modelarstwa lotniczego, Warszawa 1970.
• Z. Fijałkowski, Wyższe wojskowe szkolnictwo lotnicze w Polsce w okresie międzywojennym 1918–1939, [w] Lotnictwo polskie w okresie międzywojennym (Materiały z sesji popularnonaukowej), red. nauk. W. Wróblewski, Warszawa-Suwałki 1993.
• S. Fryc, Z dziejów lotniska w Krośnie w latach 1928–1997, Krosno 2009.
• B. Gaczkowski, H. Kucharski, K. Łapiński, Szkolenie lotnicze. Informator lotniczy 1984–1985, Warszawa 1984.
• R. Gajos, Ikar i skrzydła Gór Świętokrzyskich, Kielce 1997.
• Gawędy lotnicze, red. M. Kann, A. Glass, Warszawa 1960.
• A. Glass, Antoni Kocjan – szybowce i walka z bronią „V”, Kraków 2002.
• A. Glass, Dzieje harcerskich skrzydeł, Kraków 1984.
• A. Glass, Gry i zajęcia lotnicze w drużynie, Warszawa 1958.
• A. Glass, Latawce, balony, szybowce, rakiety. Materiały do zajęć w Kołach Lotniczych, Warszawa 1962.
• A. Glass, Lotnictwo, Warszawa 1969, 1973, 1977.
• A. Glass, Polskie konstrukcje lotnicze do 1939 r., Warszawa 2004, 2008, 2009, 2011.
• A. Glass, Polskie konstrukcje lotnicze: 1893–1939, Warszawa 1976, 1977.
• A. Glass, Szkolenie przed wojną zagranicznych pilotów szybowcowych w Polsce, „Gapa” 2015, nr 16.
• A. Glass, Szybowce. Historia rozwoju, Bielsko-Biała-Warszawa 2016.
• A. Glass, Wielka przygoda życia, Warszawa 1999.
• A. Glass, R. Chmielewski, Jak zostać lotnikiem, Warszawa 1963.
• A. Glass, M. Mikulski, Polski transport lotniczy 1918–1978, Warszawa 1980.
• F. Gończyński-Jussis, Wychowanie morskie w działalności i publicystyce Ligi Morskiej i Kolonialnej na przykładzie Lubelszczyzny, „Meritum” 2014, t. VI.
• T. Graca, Cele i metody wychowania podchorążych dęblińskiej Szkoły Lotniczej, „Biuletyn Specjalny. Wyższa Ofi cerska Szkoła Lotnicza im. Jana Krasickiego” 1988, nr 2.
• R. Grundman, Metody szkolenia i wychowania w latach 1949–1951 widziane oczami podchorążego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ofi cerskiej Sił Powietrznych” 2004, nr 1.
• M. Jakubiak, Akademickie szkolnictwo techniczne w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2015.
• S. Januszewski, Kariery lotnicze Polaków, Wrocław 2013.
• A. Jońca, Balony, Warszawa 2015.
• T. Kaczmarek, S. Błasiak, Lotnictwo Kotliny Jeleniogórskiej, t. 1, Wrocław 2015.
• R. Kalinowski, Obrona cywilna w Polsce, Siedlce 2008.
• A. Kaliński, Szybownictwo w Bydgoszczy w okresie międzywojennym, „Kronika Bydgoska” 2000, t. 22.
• A. Kaproń, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej na Lubelszczyźnie (1928–1939), „Rocznik Lubelski” 2011, t. 37.
• G. Kasztura, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej na Śląsku Cieszyńskim, „Pamiętnik Cieszyński” 1999, t. 14.
• G. Kasztura, Z historii polskiego lotnictwa na Śląsku Cieszyńskim w latach 1912–1939, Cieszyn 2012.
• J. Knap, Niesamowity świat awiacji w międzywojennej nowelistyce Janusza Meissnera, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” 2011, nr 11.
• K . Kolbiński, Politechnika Warszawska 1915–1965, Warszawa 1965.
• J. Komorowski, Niepokornych droga do Orłów: siedemdziesiąt lat krakowskiej dziewiętnastki, Kraków 2001.
• H. Kowalczuk, Niepowodzenia dydaktyczne i ich wpływ na jakość procesu kształcenia w WSOSP, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ofi cerskiej Sił Powietrznych”, 2008, nr 2.
• Z. Kozak, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej 1928–1939 – stan badań, „Grot” 2003, nr 17.
• Z. Kozak, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Polsce w latach 1928–1939, Szczecin 2007.
• Z. Kozak, Organizacja i działalność Ligi Obrony Powietrznej Państwa w latach 1923–1928, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 1994, nr 17.
• J. Kozuba, A. Rurak, Szkolenie lotnicze – zarys dobrych praktyk, cz. II Organizacja lotnicza versus szkolenie lotnicze, „Logistyka” 2015, nr 6.
• T. Królikiewicz, Polski samolot i barwa, Warszawa 1981, 1990.
• T. Królikiewicz, Wczoraj i dziś lotnictwa wojskowego, Warszawa 1961.
• H.M. Królikowski, O organizacji desantów i wojska spadochronowego w Polsce przed II wojną światową, „Szkice Podlaskie” 2000, nr 8.
• J. Liwiński, Polskie szybownictwo okresu międzywojennego, „Aeroplan” 2003, nr 2.
• S. Ludwig, Wychowanie morskie w PRL: szkic raportu, Gdynia 1976.
• A. Łącki, Metodyka szkolenia samolotowego, Warszawa 1976.
• S. Majerski, Początki lotnictwa polskiego we Lwowie, „Semper Fidelis” 2004, nr 4–5.
• T. Malinowski, Sport spadochronowy w Polsce, Warszawa 1982.
• A. Marciniuk, Kształcenie obserwatorów w Oficerskiej Szkole Lotnictwa – Szkole Podchorążych Lotnictwa w latach 1925–1934, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych” 2009, nr 2.
• A. Marciniuk, Zarys organizacji i przebiegu kształcenia lotniczego w "Szkole Orląt" w latach 1927–1939, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ofi cerskiej Sił Powietrznych” 2004, nr 1.
• M. Marszałek, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz Liga Morska i Kolonialna jako czynnik oddziaływania władz II Rzeczpospolitej na społeczeństwo województwa śląskiego, mps pracy doktorskiej, Katowice 2013.
• M. Matuszelański, Sport balonowy w Polsce w okresie międzywojennym. Zarys problematyki, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” 2015, t. XIV, nr 1.
• M. Matwiejczyk, Działalność kulturalno-patriotyczna Janusza Meissnera, [w] Przez burze pod wiatr, red. T. Zaniewska, Białystok 2001.
• A. Mazurkiewicz, Przemiany fantastyki cudownego wynalazku w XX-wiecznej literaturze polskiej, „Acta Universitatis Lodziensis” 2008, nr 10.
• J. Miąso, Szkoły techniczne w Drugiej Rzeczypospolitej, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2004, nr 3-4.
• J. Miąso, Szkoły zawodowe w Polsce w latach 1918–1939. Ich rozwój, organizacja i funkcje społeczne, Wrocław 1988.
• M. Mikołajczuk, Lotnicze tradycje Białej Podlaskiej, Warszawa 2008.
• H. Mordawski, Polskie lotnictwo wojskowe 1918–1920. Narodziny i walka, Wrocław 2009.
• A. Morgała, Samoloty wojskowe w Polsce: 1924–1939, Warszawa 2003, 2014.
• Na harcerskich skrzydłach, red. A. Glass, [niepublikowana, Warszawa 2015].
• T.W. Nowacki, Pedagogika pracy – stan i perspektywy rozwoju, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne” 1981, z. 8.
• A. Olejko, Polskie lotnictwo morskie 1920–56, Warszawa 1998.
• A. Olejko, Szybowce nad Bieszczadami: z dziejów szybownictwa na Podkarpaciu: Bezmiechowa – Ustjanowa, 1928–1998, Lesko 1998.
• T. Pawłowski, Lotnictwo lat 30. XX wieku. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2011.
• A. Pazio, J. Winczo, Metodyka szkolenia szybowcowego, Warszawa 1975.
• P. Piotrowski, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej na Mazowszu w latach 1928–1939, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego” R. 7, 2015.
• Polska technika lotnicza do roku 1939, t. I Źródła osiągnięć, red. A. Glass, Warszawa 1992.
• Z. Popławski, Dzieje Politechniki Lwowskiej 1844–1945, Wrocław 1992.
• Program pracy kół lotniczych APRL i drużyn lotniczych ZHP, oprac. A. Glass, Warszawa 1961.
• A. Przedpełski, Żwirko i Wigura wzorem dla polskich pokoleń lotniczych, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ofi cerskiej Sił Powietrznych” 2009, nr 2.
• Przez ciernie do gwiazd. Rzecz o lotniczej edukacji. Materiały zebrane i przygotowane z okazji konferencji popularnonaukowej poświęconej przeszłości lotnictwa z cyklu „Historia skrzydłami malowana” pod patronatem Prezydenta Koszalina, Koszalin 2016.
• A. Radomyski, Powszechna obrona powietrzna. Aspekt wojskowy, Warszawa 2006.
• A. Rossa, Obrona powietrzna Polski 1924–1939, Toruń 2006.
• A. Rypulak, A. Komorek, R. Bieńczak, Wykorzystanie systemów e-learningowych w procesie przygotowania personelu lotniczego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ofi cerskiej Sił Powietrznych” 2006, nr 1.
• T. Sołtyk, Polska myśl techniczna w lotnictwie 1919–1939 i 1945–1965, Warszawa 1983.
• A. Stachula, Obrona powietrzna II Rzeczypospolitej, Słupsk 2001.
• Z. Stawrowski, Co to znaczy by żołnierzem? O powołaniu i służbie żołnierskiej, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych” 2014, nr 2.
• W. Szydłowski, Harcerska wyprawa szybowcowa do USA, „Gapa” 2016, nr 17.
• J. Ślusarski, Wojskowy nauczyciel akademicki przełomu wieków, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ofi cerskiej Sił Powietrznych” 2003, nr 1.
• M. Świercz, Rola kultury fizycznej w życiu żołnierza, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych” 2013, nr 2.
• P. Tyrała, Kształtowanie ogólnych kompetencji w kształceniu lotniczym, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ofi cerskiej Sił Powietrznych” 2002, nr 1.
• T. Urbański, Wzorce osobowe w procesie kształcenia lotniczego w "Szkole Orląt", „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ofi cerskiej Sił Powietrznych” 2006, nr 1.
• K. Wais, Związek Harcerstwa Polskiego w latach 1918-1939. Studia z dziejów organizacji młodzieżowej w II RP, mps pracy doktorskiej, Rzeszów 2007.
• T. Wróblewska, Wychowanie morskie i kształtowanie świadomości morskiej w szkołach powszechnych i średnich ogólnokształcących w II Rzeczypospolitej (1918–1939), „Rocznik Gdański” 2008, z. 1.
• Zasady pracy lotniczej w ZHP. Wskazówki dla pracy drużyn, zastępów, klubów i kół lotniczych, red. A. Glass, Warszawa 1994.