Nowi „Lubuszanie” wobec problemów osadniczych i politycznych na Ziemi Lubuskiej w latach 1945-1956 Opór – przystosowanie – uległość

• Authors: Osękowski Czesław

Title variants

EN

The new “Lubusz people” in view of settlement and political problems in the Lubusz Land between 1945 and 1956 Resistance – adaptation – acquiescence

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy tekst ma na celu przedstawienie obrazu nowego społeczeństwa Ziemi Lubuskiej ukształtowanego po 1945 r. i jego funkcjonowania w kilkunastu powojennych latach, w zasadzie do 1956 r. Mieszkańcy Ziemi Lubuskiej osiedlali się na poniemieckich ziemiach w różnych okolicznościach i z różnych pobudek: jedni byli do tego zmuszeni zmianą granic państwa, inni mieli nadzieję na lepsze niż dotychczas warunki życia i awans ekonomiczny. Pierwsze lata życia na Ziemi Lubuskiej dla osadników nie były łatwe, bez względu na to skąd tu przybyli, gdzie osiedli się i czym zajęli się w nowym miejscu zamieszkania. Warunki życia w nowym miejscu chociaż były najczęściej lepsze niż na ojcowiźnie były jednak obce kulturowo, krajobrazowo i mentalnie. Nie zawsze można było także liczyć na wsparcie państwa, które w tym czasie nie było jeszcze zorganizowane, było poranione wojną i zmianą granic, z dnia na dzień ewoluowało w kierunku coraz większej ideologizacji. Pomimo tego osadnicy przystosowywali się do nowych warunków, organizowali lokalne życie i zajmowali się pracą, w większości na roli. Ogromną wagę przywiązywali do życia religijnego, stąd też wspierali duchownych, dbali o lokalny kościół i byli zainteresowani lekcjami religii dla swoich dzieci. Z upływem czasu ludzie byli coraz bardziej kontrolowani przez państwo, zmuszani do udziału w absurdalnych i ideologicznych projektach narzucanych im w życiu prywatnym i rodzinnym, w pracy i miejscu zamieszkania. Państwo osaczało ludzi i zmuszało do uczestnictwa w różnych zdarzeniach wbrew ich woli, oczekiwaniom i przekonaniom. Nowe społeczeństwo Ziemi Lubuskiej dobrze radziło sobie z organizacją od podstaw codziennego życia w nowym miejscu zamieszkania. Nie zawsze jednak radzono sobie z ekspansją państwa w życie indywidualne, rodzinne, zawodowe oraz lokalne, nie zawsze udawało się ludziom obronić ważne dla wszystkich wartości. W tym kontekście kluczowe staje się pytanie o granice i obszary uległości ludzi wobec autorytarnego, a w latach 1949-1956 totalitarnego, państwa. Form oporu społeczeństwa wobec polityki stalinowskiego państwa było wiele, przybierały one różny zasięg i miały zarówno indywidualny, jak też grupowy i zbiorowy charakter.

EN

The purpose of this text is to provide the picture of the community formed after 1945 in the Lubusz Land and the community’s functioning in the post-war years, i.e., till 1956. Inhabitants in the Lubusz Land settled in the former German territories in diverse circumstances and for various reasons: due to changes in the state boarders, in hope for better living conditions and economic advancement. The fist years in the Lubusz Land were not easy for the settlers, regardless of where they came from, where they settled, or what they did for living in the new place. Even though frequently better, their living conditions were different in terms of culture, landscapes, and mentality from those in the patrimony lands. The settlers could not always count on the state’s support, which at that time was still not organized, recovering from the war and changes in the state boarders, and increasingly ideologized. Despite this, the settlers were adapting to new conditions, organizing local life, and working, mostly in agriculture. They were religious, so they supported the clergy, cared for the local church, and were interested in religion classes for their children. With time, people were increasingly controlled by the state, forced to participate in absurd and ideological projects imposed on their private and family life, at work and in the place of living. The state was besetting people, forcing them to participate in various events against their will, expectations, and convictions. The new community in the Lubusz Land coped well with the organization of everyday life in the new territory. However, people did not always cope with the state’s expansion into their individual, family, professional, and local life. Not everybody was able to defend important to them values. In this context, the key question arises about the limits and areas of people’s acquiescence in view of the authoritarian, and between 1949 and 1956 totalitarian, state. There were many forms of resistance against the politics of the Stalinist state. They had various reach and were of individual as well as group and collective nature.

Keywords

PL

Ziemia Lubuska; społeczeństwo; osadnicy; przesiedleńcy; władza; stalinizm; totalitaryzm; autorytaryzm; komunizm; represje; integracja społeczna; opór społeczny; przystosowanie; uległość

EN

the Lubusz Land; community; settlers; displaced people; authorities; Stalinism; totalitarianism; authoritarianism; Communism; repressions; social integration; social; resistance; adaptation; acquiescence

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne w Gościkowie-Paradyżu
• Journal: Studia Paradyskie
• Year: 2018
• Issue: 28
• Pages: 255-291

Contributors

author

Osękowski Czesław

• Instytut Historii Uniwersytet Zielonogórski

References

• Banasiak S., Działalność Osadnicza Państwowego Urzędu Repatriacyjnego na Ziemiach Odzyskanych w latach 1945-1947, Poznań 1963.
• Dominiczak H., Proces zasiedlania województwa zielonogórskiego w latach 1945-1950, Zielona Góra 1975.
• Domke R., Ziemie zachodnie i północne Polski w propagandzie lat 1945-1948, Zielona Góra 2010.
• Dulczewski Z., Kwilecki A., Społeczeństwo wielkopolskie w osadnictwie Ziem Zachodnich, Poznań 1962.
• Dziurzyński P., Osadnictwo rolne na Ziemiach Odzyskanych, Warszawa 1983.
• Nowak-Małolepsza F., Mniejszości narodowe na Ziemi Lubuskiej po II wojnie światowej, Zielona Góra 2011.
• Ogrodowczyk A., Nad Odrą i Bałtykiem. Osadnictwo wojskowe na zachodnich i północnych ziemiach Polski po drugiej wojnie światowej, Warszawa 1979.
• Osękowski C., Społeczeństwo Polski zachodniej i północnej w latach 1945-1956. Procesy integracji i dezintegracji, Zielona Góra 1994.
• Osękowski C., Ziemie Odzyskane w latach 1945-2005. Społeczeństwo – Władza – Gospodarka, Zielona Góra 2006.
• Skobelski R., Ziemie zachodnie i północne Polski w okresie realizacji planu sześcioletniego (1950-1955), Zielona Góra 2002.
• Śmierzchalski-Wachocz D., Partia Komunistyczna wobec przejawów wiary katolickiej w swoich szeregach na Środkowym Nadodrzu 1945-1970, Zielona Góra 2010.
• Śmierzchalski-Wachocz D., Partia komunistyczna wobec Kościoła i przejawów wiary katolickiej w swoich szeregach na przykładzie Środkowego Nadodrza w latach 1945-1989, Zielona Góra 2015