Kreacjonizm młodej Ziemi a koncepcja Big Bangu. Poglądy Johna Hartnetta z konstruktywistycznej i eksternalistycznej perspektywy

• Authors: Jodkowski Kazimierz

Title variants

EN

Young-Earth Creationism vs. Big Bang Theory: John Hartnett’s Views from the Constructivist and Externalist Perspective

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Dr John G. Hartnett, fizyk posiadający publikacje w czasopismach naukowych głównego nurtu, jest kreacjonistą młodej Ziemi i mocno sprzeciwia się teorii Big Bangu. Uważa on, że rozszerzania się przestrzeni, o czym mówi ta teoria, nie wykrywa się w laboratoriach. Wątpi on także, czy tak zwane promieniowanie tła ma kosmiczny charakter. Skłania się ku hipotezom, że promieniowanie to ma lokalne źródło. Także popularne w ostatnich latach idee ciemnej materii i ciemnej energii wydają mu się niewiarygodne. Uważa, że mają one ten sam status metodologiczny, co powstała w połowie dziewiętnastego wieku idea planety Vulcan. Hipotezy ciemnej materii i ciemnej energii mają uratować aktualnie utrzymywane teorie przed niezgodnością z uzyskanymi danymi obserwacyjnymi. W opinii Hartnetta wszystkie kłopotliwe dane empiryczne wyjaśnia Carmeliego teoria grawitacji bez odwoływania się jednak do takich fikcyjnych bytów jak ciemna materia i ciemna energia. Dr Hartnett przedstawia także wszystkie standardowe argumenty przeciwko idei kosmicznej inflacji na początku istnienia Wszechświata: nie istnieje mechanizm ani zapoczątkowania jej, ani później zatrzymania. Poglądy Hartnetta są ilustracją dla argumentów autora na rzecz konstruktywistycznego i eksternalistycznego rozumienia nauki. Przedmiotem teorii naukowej jest pewien konstrukt, a nie obiektywna rzeczywistość. Nauki nie można też pojmować jako neutralnego wysiłku poznawczego, gdyż jest ona mocno zależna od różnych presupozycji i czynników, w tym także o nienaukowym charakterze. Główną presupozycją jest tu tak zwany epistemiczny układ odniesienia.

EN

Dr John G. Hartnett, a physicist with publications in mainstream science journals, is a young-Earth creationist who very fiercely opposes the Big Bang theory on a few levels. He claims that the expansion of space, needed by the theory, is not detectable in laboratories. He also expresses his doubts on the real nature of the cosmic background radiation, and is inclined to advocate that this radiation has a local source. Also, the ideas of dark matter and dark energy, so popular in the recent years, seem to him unreliable. For Hartnett, the abovementioned ideas have the same methodological status as the infamous idea of the planet Vulcan, created in the middle of the 19th century. Dark matter and dark energy are posited in order to save accepted theories that are incompatible with observational data. Hartnett claims that Carmeli’s theory of gravitation explains all the troublesome data without calling upon such fictitious entities as dark matter and dark energy. Dr Hartnett also presents all standard arguments against the idea of cosmic inflation in the beginning of the Universe: there is no mechanism of triggering and stopping the inflation. Hartnett’s views illustrate the author’s arguments for the constructivist and externalist understanding of science. A constructed entity, rather than the objective reality, is the subject of any scientific theory. Science need not be understood as a neutral research effort, because it is deeply dependent on various presuppositions and factors, including non-scientific ones. The so-called epistemic framework is the main presupposition here.

Keywords

PL

John G. Hartnett; kreacjonizm młodej Ziemi; teoria Big Bangu; mikrofalowe promieniowanie tła; ciemna materia; ciemna energia; rozszerzanie się Wszechświata; inflacja kosmiczna; eksternalizm i konstruktywizm w filozofii nauki; epistemiczny układ odniesienia; naturalizm; kultura; religia

EN

John G. Hartnett; young-earth creationism; Big Bang theory; microwave background radiation; dark matter; dark energy; expansion of the universe; cosmic inflation; externalism and constructivism in philosophy of science; epistemic framework; naturalism; culture; religion

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
• Journal: Filozoficzne Aspekty Genezy
• Year: 2015
• Volume: 12
• Pages: 37-79

Contributors

author

Jodkowski Kazimierz

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Alan HAYWARD, Creation and Evolution: The Facts and the Fallacies, Triangle, London 1985.
• Jefrey BRESHEARS, „How Young-Earth Creationism Became a Core Tenet of American Fundamentalism”, Part 1, http://tiny.pl/g7mbv (16.05.2016).
• Jefrey BRESHEARS, „How Young-Earth Creationism Became a Core Tenet of American Fundamentalism”, Part 2, http://tiny.pl/g7mbz (16.05.2016).
• Roger FORSTER and Paul MARSTON, Reason, Science and Faith, Monarch Publications, Crowborough 1999.
• Richard AVERBECK, „A Literary Day, Inter-Textual, and Contextual Reading of Genesis 1-2”, w: K. Daryl CHARLES (ed.), Reading Genesis 1-2: An Evangelical Conversation, Hendrickson Publishers, Peabody, Massachusetts 2013.
• Ronald L. NUMBERS, The Creationists: From Scientific Creationism to Intelligent Design, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts — London, England 2006.
• Kazimierz JODKOWSKI, Spór kreacjonizmu z ewolucjonizmem. Podstawowe pojęcia i poglądy, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 1, Wyd. Megas, Warszawa 2007, http://tiny.pl/gxfxm (16.05.2016).
• Kazimierz JODKOWSKI, Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizmkreacjonizm, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 35, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Lublin 1998, http://tiny.pl/ggkzl (16.05.2016).
• http://tiny.pl/gxfx3 (16.05.2016).
• John G. HARTNETT, „Big Bang Beliefs: Busted”, Creation 2015, vol. 37, no. 3, s. 48-51.
• Richard LIEU, „ΛCDM Cosmology: How Much Suppression of Credible Evidence, and Does the Model Really Lead Its Competitors, Using All Evidence?”, 17 May 2007, http://tiny.pl/gxfc5 (16.05.2016).
• Henry M. MORRIS and John D. MORRIS, The Modern Creation Trilogy. Volume II: Science and Creation, Master Books, Green Forest, Arkansas 1996.
• D. Russell HUMPHREYS, Starlight and Time: Solving the Puzzle of Distant Starlight in a Young Universe, Master Books, Green Forest, Arkansas 1994.
• Don B. DEYOUNG, Astronomy and Creation: An Introduction, Creation Research Society Reader Series, no. 1, Creation Research Society Books, Ashland, Ohio 1995.
• Donald B. DEYOUNG, Astronomy and the Bible: Questions and Answers, Baker Books, Grand Rapids, Michigan 2005.
• Arno A. PENZIAS and Robert W. WILSON, „A Measurement of Excess Antenna Temperature at 4080 Mc/s”, Astrophysical Journal 1965, vol. 142, s. 419-421, http://tiny.pl/gtxgf (16.05.2016).
• R.H. DICKE, P.J.E. PEEBLES, P.G. ROLL, and D.T. WILKINSON, „Cosmic Black-Body Radiation”, Astrophysical Journal 1965, vol. 142, s. 414-419, http://tiny.pl/gtxgd (16.05.2016).
• Michał HELLER, Wobec Wszechświata, Znak, Kraków 1970.
• Michał HELLER, Kosmiczna przygoda Człowieka Mądrego, Znak, Kraków 1994.
• Ralph A. ALPHER and Robert C. HERMAN, „Evolution of the Universe”, Nature 1948, vol. 162, s. 774-775, http://tiny.pl/g7tlc (16.05.2016).
• Victor S. ALPHER, „Ralph A. Alpher, Robert C. Herman, and the Cosmic Microwave Background Radiation”, Physics in Perspective 2012, vol. 14, s. 300-334, http://tiny.pl/g7tlf (16.05.2016).
• Andrew MCKELLAR, „Molecular Lines from the Lowest States of Diatomic Molecules Composed of Atoms Probably Present in Interstellar Space”, Publications of the Dominion Astrophysical Observatory 1941, vol. 7, no. 15, s. 251-272, http://tiny.pl/g7tl4 (16.05.2016).
• Arthur EDDINGTON, The Internal Constitution of the Stars, Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom 1926, http://tiny.pl/g7knc (16.05.2016).
• Robert H. DICKE, Robert BERINGER, Robert L. KYHL, and A.B. VANE, „Atmospheric Absorption Measurements with a Microwave Radiometer”, Physical Review 1946, vol. 70, s. 340-348, http://tiny.pl/g7tlr (16.05.2016).
• Ralph A. ALPHER and Robert C. HERMAN, „On the Relative Abundance of the Elements”, Physical Review 1948, vol. 74, s. 1737-1742, http://tiny.pl/g7tl5 (16.05.2016).
• Ralph A. ALPHER and Robert C. HERMAN, „Theory of the Origin and Relative Abundances of the Elements and Their Isotopes”, Reviews of Modern Physics 1950, vol. 22, s. 153-212, http://tiny.pl/g7tlk (16.05.2016).
• George GAMOW, The Creation of the Universe, Viking Press, New York 1952.
• George GAMOW, „The Physics of the Expanding Universe”, Vistas in Astronomy 1956, vol. 2, s. 1726-1732.
• „Cosmic Microwave Background Radiation”, New World Encyclopedia, http://tiny.pl/g7mzf (16.05.2016).
• D.J. FIXSEN, „The Temperature of the Cosmic Microwave Background”, The Astrophysical Journal 2009, vol. 707, no. 2, s. 916-920, http://tiny.pl/g7tl2 (16.05.2016).
• Joseph SILK, The Big Bang, W.H. Freeman, San Francisco 1980.
• Jayant NARLIKAR, „Challenge for the Big Bang”, New Scientist 19 June 1993, vol. 138, s. 27-30, http://tiny.pl/g7nmg (16.05.2016).
• Henry M. MORRIS, Scientific Creationism, Master Books, Green Forest, Arkansas 1974 (2001).
• Harold D. SLUSHER, The Origin of the Universe: An Examination of the Big Bang and Steady State Cosmogonies, rev. ed., Institute for Creation Research, San Diego 1980.
• Thomas G. BARNES, Science and Biblical Faith: A Science Documentary, El Paso, Texas 1993.
• Henry M. MORRIS and John D. MORRIS, The Modern Creation Trilogy. Volume I: Scripture and Creation, Master Books, Green Forest, Arkansas 1996.
• John D. MORRIS, Is the Big Bang Biblical and 99 Other Questions, New Leaf, Green Forest, Arkansas 2003.
• Russell AKRIDGE, Thomas BARNES, and Harold S. SLUSHER, „A Recent Creation Explanation of the 3ºK Background Black Body Radiation”, Creation Research Society Quarterly 1981, vol. 18, no. 3, s. 159-162.
• Robert J. SCHADEWALD, Worlds of Their Own: A Brief History of Misguided Ideas: Creationism, Flat-Earthism, Energy Scams, and the Velikovsky Affair, Xlibris 2008.
• Danny R. FAULKNER, „Comments on the Cosmic Microwave Background”, Answers Research Journal 2014, vol. 7, s. 83-90, http://tiny.pl/g7t2r (16.05.2016).
• Danny FAULKNER, Universe by Design, New Leaf, Green Forest, Arkansas 2003, s. 66-68, http://tiny.pl/g7t25 (16.05.2016).
• Paul M. STEIDL, „Comment on the 3º Microwave Background”, Creation Research Society Quarterly 1983, vol. 19, no. 4, s. 228-229.
• Russell AKRIDGE, „Reply to Steidl”, Creation Research Society Quarterly 1983, vol. 19, no. 4, s. 229-230.
• Edward R. HARRISON, Cosmology: The Science of the Universe, Cambridge University Press, Cambridge 1981.
• Michael V. BERRY, Principles of Cosmology and Gravitation, Cambridge University Press , Cambridge — New York 1976.
• Steven WEINBERG, Gravitation and Cosmology: Principles and Applications of the General Theory of Relativity, John Wiley and Sons, New York 1972.
• N.C. WICKRAMASINGHE, M.G. EDMUNDS, S.M. CHITRE, J.V. MARKIKAR, and S. RAMADURAI, „A Dust Model for the Cosmic Microwave Background” [Letter to the Editor], Astrophysics and Space Science 1975, vol. 35, s. L9-L13.
• Paul S. WESSON, „The Interrelationship between Cosmic Dust and the Microwave Background”, Astrophysics and Space Science 1975, vol. 36, s. 363-382, http://tiny.pl/g74bt (16.05.2016).
• Joseph SILK, „Great Voids in the Universe”, Nature 1982, vol. 295, no. 5848, s. 367-368.
• Joseph I. SILK, Cosmic Enigmas, AIP Press, American Institute of Physics, Woodbury, New York 1994.
• Bruce T. DRAINE, Physics of the Interstellar and Intergalactic Medium, Princeton Series in Astrophysics, Princeton University Press, Princeton, New Jersey 2011.
• A.K. RAYCHAUDHURI, Theoretical Cosmology, Clarendon Press, Oxford 1979.
• John BYL, God and Cosmos: A Christian View of Time, Space, and the Universe, Banner of Truth Trust, Edinburgh, United Kingdom 2001.
• Walt BROWN, In the Beginning: Compelling Evidence for Creation and the Flood, Center for Scientific Creation, Phoenix, Arizona 2008.
• Alex WILLIAMS and John HARTNETT, Dismantling the Big Bang, New Leaf, Green Forest, Arkansas 2005.
• A.K.T. ASSIS i M.C.D. NEVES, „History of the 2.7K Temperature Prior to Penzias and Wilson”, Apeiron 1995, vol. 2, no. 3, s. 79-84, http://tiny.pl/g7kkg (16.05.2016).
• John HARTNETT, „The Big Bang Fails Another Test”, http://tiny.pl/gmj2m (16.05.2016).
• R.A. SUNYAEV and Y.B. ZELDOVICH, „Small-Scale Fluctuations of Relic Radiation”, Astrophysics and Space Science 1970, vol. 7, s. 3-19, http://tiny.pl/gxsnq (16.05.2016).
• A.D. MYERS, T. SHANKS et al., „Evidence for an Extended SZ Effect in WMAP Data”, Monthly Notices of the Royal Academy of Science 2004 vol. 347, no. 4, s. L67, http://tiny.pl/gxsnx (16.05.2016).
• Richard LIEU, Jonathan P.D. MITTAZ, and SHUANG-NAN Zhang, „The Sunyaev-Zel’dovich Effect in a Sample of 31 Clusters: A Comparison between the X-Ray Predicted and WMAP Observed Cosmic Microwave Background Temperature Decrement”, Astrophysical Journal 2006, vol. 648, s. 176-199, http://tiny.pl/gmtw7 (16.05.2016).
• „Big Bang’s Afterglow Fails Intergalactic «Shadow» Test”, Science Daily 5 September 2006, http://tiny.pl/gmtwv (16.05.2016).
• Richard LIEU and Jonathan P.D. MITTAZ, „On the Absence of Gravitational Lensing of the Cosmic Microwave Background”, Astrophysical Journal 2005, vol. 628, s. 583, http://tiny.pl/grtrc (16.05.2016).
• Ron SAMEC, „No Sign of Gravitational Lensing in the Cosmic Microwave Background”, Journal of Creation 2006, vol. 20, no. 2, s. 3, http://tiny.pl/grtr7 (16.05.2016).
• John G. HARTNETT, „Recent Cosmic Microwave Background Data Supports Creationist Cosmologies”, Journal of Creation 2001, vol. 15, no. 1, s. 8-12, http://tiny.pl/grtrr (16.05.2016).
• John G. HARTNETT, „Echoes of the Big Bang… or Noise?”, Journal of Creation 2004, vol. 18, no. 2, s. 11-13, http://tiny.pl/grtr9 (16.05.2016).
• John G. HARTNETT, „CMB Conundrums”, Journal of Creation 2006, vol. 20, no. 2, s. 10-11, http://tiny.pl/grtrw (16.05.2016).
• Robert V. GENTRY, Creation’s Tiny Mystery, 3rd ed., Earth Science Associates, Knoxville 1992.
• D. Russell HUMPHREYS, „Our Galaxy Is the Centre of the Universe, «Quantized» Red Shifts Show”, TJ 2002, vol. 16, no. 2, s. 95-104, http://tiny.pl/gg3dp (16.05.2016).
• John G. HARTNETT, „A Creationist Cosmology in a Galactocentric Universe”, Journal of Creation 2005, vol. 19, no. 3, s. 73-81, http://tiny.pl/grtrd (16.05.2016).
• Brian GREENE, The Fabric of the Cosmos: Space, Time, and the Texture of Reality, Vintage 2005.
• Vera C. RUBIN and W. Kent FORD, Jr., „Rotation of the Andromeda Nebula from a Spectroscopic Survey of Emission Regions”, Astrophysical Journal 1970, vol. 159, s. 379-403, http://ti ny.pl/gmj27 (16.05.2016).
• D. CLOWE et al., „A Direct Empirical Proof of the Existence of Dark Matter”, Astrophysical Journal 2006, vol. 648, no. 2, s. L109, http://tiny.pl/gmj84 (16.05.2016).
• Chandra X-Ray Observatory, „1E 0657-56: NASA Finds Direct Proof of Dark Matter”, http://tiny.pl/gt4d7 (16.05.2016).
• J. MOFFAT, „Gravitational Lensing in Modified Gravity and the Lensing of Merging Clusters without Dark Matter”, 30 August 2006, http://tiny.pl/grtr1 (16.05.2016).
• „Milgrom’s Perspective on the Bullet Cluster”, http://tiny.pl/grtrp (16.05.2016).
• G.W. ANGUS, B. FAMAEY, and H. ZHAO, „Can MOND Take a Bullet?: Analytical Comparisons of Three Versions of MOND Beyond Spherical Symmetry”, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 2006, vol. 371, no. 1, s. 138-146, http://tiny.pl/grtr4 (16.05.2016).
• Halton ARP, Seeing Red, Redshifts, Cosmology and Academic Science, Apeiron, Montreal 1998.
• John G. HARTNETT, „The Heavens Declare a Different Story!”, TJ 2003, vol. 17, no. 2, s. 94-97, http://tiny.pl/grtrk (16.05.2016).
• John G. HARTNETT, „A New Cosmology: Solution to the Starlight Travel Time Problem”, TJ 2003, vol. 17, no. 2, s. 98-102, http://tiny.pl/grtr2 (16.05.2016).
• „Herschel Is Key to Discovery of Spectacular Gravitational Lens”, 13 June 2014, http://tiny.pl/grtr8 (16.05.2016).
• Weronika ŚLIWA, „Merkury na Słońcu”, Wiedza i Życie 2016, nr 5 (977), s. 78.
• Alan E. MUSGRAVE and John N. DODD, Einstein: Six Lectures, Otago University Extension, Dunedin, New Zealand 1981.
• John HARTNETT, „Is «Dark Matter» the «Unknown God»?”, Creation 2015, vol. 37, no. 2, s. 22-24, http://tiny.pl/grtr6 (16.05.2016).
• Moshe CARMELI, „Is Galaxy Dark Matter a Property of Spacetime?”, International Journal of Theoretical Physics 1998, vol. 37 no. 10, s. 2621-2625, http://tiny.pl/grtrz (16.05.2016).
• Moshe CARMELI, „Derivation of the Tully-Fisher Law: Doubts About the Necessity and Existence of Halo Dark Matter”, International Journal of Theoretical Physics 2000, vol. 39, no. 5, s. 1397-1404, http://tiny.pl/grt9h (16.05.2016).
• John G. HARTNETT, „The Carmeli Metric Correctly Describes Spiral Galaxy Rotation Curves”, International Journal of Theoretical Physics 2005, vol. 44, no. 3, s. 349-362, http://tiny.pl/grtrb (16.05.2016).
• Firmin J. OLIVEIRA and John G. HARTNETT, „Carmeli’s Cosmology Fits Data for an Accelerating and Decelerating Universe without Dark Matter or Dark Energy”, Foundations of Physics Letters 2006, vol. 19, no. 6, s. 519-535, http://tiny.pl/grt9m (16.05.2016).
• John G. HARTNETT, „Spiral Galaxy Rotation Curves Determined from Carmelian General Relativity”, International Journal of Theoretical Physics 2006, vol. 45, no. 11, s. 2118-2136, http://tiny.pl/gmj8s (16.05.2016).
• Charles Q. CHOI, „Dark Matter May Have Already Been Found, Researchers Say”, Huffingtonpost 12 October 2013, http://tiny.pl/gmj2p (16.05.2016).
• John G. HARTNETT, „Claimed Dark Matter «Find» Won’t Help End «Big Bang» Crisis”, 25 January 2014, http://tiny.pl/grt9g (16.05.2016).
• Przemek BERG, „Materia ciemna jak diabli”, Wiedza i Życie 2015, nr 6 (966), s. 42-45.
• John G. HARTNETT, „Dark Matter and the Standard Model of Particle Physics — a Search in the «Dark»”, http://tiny.pl/gmjsg (16.05.2016).
• Adam G. RIESS et al., „Observational Evidence from Supernovae for an Accelerating Universe and a Cosmological Constant”, Astronomical Journal 1998, vol. 116, no. 3, s. 1009-1038, http://tiny.pl/g7397 (16.05.2016).
• Adam G. RIESS i Mario LIVIO, „Zagadka ciemnej energii”, Świat Nauki 2016, nr 4 (296), s. 36-41.
• Alan H. GUTH, „Inflationary Universe: A Possible Solution to the Horizon and Flatness Problem”, Physical Review D 1981, vol. 23, no. 2, s. 347-356, http://tiny.pl/gtx7x (16.05.2016).
• Michał HELLER, Ostateczne wyjaśnienia wszechświata, Universitas, Kraków 2008.
• Robert OLDERSHAW, „What’s Wrong with the New Physics?”, New Scientist 1990, vol. 128, no. 1748, s. 56-59, http://tiny.pl/g7nxv (16.05.2016).
• Gordon MCCABE, „The Structure and Interpretation of Cosmology: Part II. The Concept of Creation in Inflation and Quantum Cosmology”, Studies in History and Philosophy of Modern Physics 2005, vol. 36, s. 67-102, http://tiny.pl/grt97 (16.05.2016).
• http://map.gsfc.nasa.gov/universe/bb_cosmo_fluct.html (16.05.2016).
• http://ned.ipac.caltech.edu/level5/Sept01/Liddle4/Liddle4.html (16.05.2016).
• H.C. CHANG et al., „Measurement of Cosmic Microwave Background Polarization Power Spectra from Two Years of BICEP Data”, Astrophysical Journal 2009, vol. 711, s. 1123-1140, http://arxiv.org/pdf/0906.1181v3.pdf (16.05.2016).
• BICEP2 Collaboration, „BICEP2 I: Detection of B-mode Polarization of at Degree Angular Scales”, 18 March 2014, http://arxiv.org/abs/1403.3985v2 (16.05.2016), http://adsabs.harvard.edu/abs/2014arXiv1403.3985B (16.05.2016).
• http://arxiv.org/pdf/1403.3985v3.pdf (16.05.2016).
• Mike WALL, „Epic Big Bang Discovery Might Just Be Space Dust”, 23 September 2014, http://bitly.pl/ILnlf (16.05.2016).
• „Gravitational Waves According to Planck”, 23 September 2014, http://bitly.pl/uOAFc (16.05.2016).
• John G. HARTNETT, „Inflation Epoch Hopes Dashed Again!”, 24 September 2014, http://bitly.pl/CvuBX (16.05.2016).
• John G. HARTNETT, „New Study Confirms BICEP2 Detection of Cosmic Inflation Wrong”, 5 February 2015, http://creation.com/detection-of-cosmic-inflation-wrong (16.05.2016).
• M. FAIRBAIRN and R. HOGAN, „Electroweak Vacuum Stability in Light of BICEP2”, Physical Review Letters 20 May 2014, vol. 112, s. 201801, http://tiny.pl/gtxfw (16.05.2016).
• „Should the Higgs Boson Have Caused Our Universe to Collapse?”, Royal Astronomical Society 24 June 2014, http://tiny.pl/grwl1 (16.05.2016).
• John G. HARTNETT, „Inflation — All in the «Dark»: The Higgs Boson Messes with Cosmic Inflation”, 31 July 2014, http://creation.com/inflation-all-in-the-dark (16.05.2016).
• Kazimierz JODKOWSKI, „Jak powstają teorie naukowe?”, Akcent 1984, nr 1, s. 154-164, http://tiny.pl/hl7t9 (16.05.2016).
• Kazimierz JODKOWSKI, „Rola filozofii w rozwoju nauki — argument na rzecz eksternalizmu”, w: Kazimierz JODKOWSKI (red.), Czy istnieją granice poznania?, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 9, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1991, s. 33-71.
• Ernest NAGEL, Struktura nauki. Zagadnienia logiki wyjaśnień naukowych, przeł. Jerzy Giedymin, Bożydar Rassalski i Helena Eilstein, PWN, Warszawa 1970.
• Stanisław MAZIERSKI, Elementy kosmologii filozoficznej i przyrodniczej, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań — Warszawa — Lublin 1972.
• Carl G. HEMPEL, Aspects of Scientific Explanation and Other Essays in the Philosophy of Science, The Free Press, New York — Collier-Macmillan Limited, London 1965.
• Isaac NEWTON, Principia, Księga III, General Scholium.
• Alan MUSGRAVE, „Wpływ Einsteina na filozofię”, w: Kazimierz JODKOWSKI (red.), Na czym polega racjonalność nauki?, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 7, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1991, s. 79-105.
• Michael A. SHERLOCK, wpisy na Twitterze 17 marca 2015 r.
• Andrzej ZYBERTOWICZ Konstruktyz zespołem, Samobójstwo oświecenia. Jak neuronauka i nowe technologie pustoszą ludzki świat, Wyd. Kasper, Kraków 2015.
• Kazimierz JODKOWSKI, „Obserwacja zmysłowa jako postrzeganie wirtualnej rzeczywistości”, w: Ewa KOCHAN (red.), Rzeczywistość wirtualna. Światy przedstawione w nauce i sztuce, Uniwersytet Szczeciński. Rozprawy i Studia, t. 522, Szczecin 2005, s. 121-153, http://tiny.pl/xh 817 (16.05.2016).
• Justin T. MARK, Brian B. MARION, and Donald D. HOFFMAN, „Natural Selection and Veridical Perceptions”, Journal of Theoretical Biology 2010, vol. 266, no. 4, s. 504-515, doi: 10.1016/j.jtbi.2010.07.020.
• Thomas S. KUHN, Struktura rewolucji naukowych, przeł. Helena Ostromęcka, PWN, Warszawa 1968.
• Kazimierz JODKOWSKI, Wspólnoty uczonych, paradygmaty i rewolucje naukowe, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 22, Wyd. UMCS, Lublin 1990.
• Anthony N. PEROVICH, Jr., „Incommensurability, Its Varieties and Its Ontological Consequences”, w: Gonzalo MUNÉVAR (ed.), Beyond Reason: Essays on the Philosophy of Paul Feyerabend, Boston Studies in the Philosophy of Science, vol. 132, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht — Boston — London 1991, s. 313-327.
• Anthony N. PEROVICH, Jr., „Inkommensurabilität — ihre Unterarten und ontologischen Konsequenzen”, w: Hans Peter DUERR (Hg.), Versuchungen. Aufsätze zur Philosophie Paul Feyerabends, 2. Band, Suhrkamp, Frankfurt am Main 1981, s. 76-94.
• Kazimierz JODKOWSKI, „O dwu rodzajach niewspółmierności interteoretycznej w ujęciu Paula K. Feyerabenda”, Studia Filozoficzne 1980, nr 7, s. 79-91.
• Kazimierz JODKOWSKI, Teza o niewspółmierności w ujęciu Thomasa S. Kuhna i Paula K. Feyerabenda, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 1, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1984.
• Kazimierz JODKOWSKI, „Problem wyboru spośród niewspółmiernych teorii. Analiza stanowiska P.K. Feyerabenda z tzw. okresu umiarkowanego”, Studia Filozoficzne 1984, nr 1 (218), s. 109-120.
• Kazimierz JODKOWSKI, „O czym mówią teorie naukowe?”, w: Kazimierz JODKOWSKI i Zbysław MUSZYŃSKI (red.), O sposobie istnienia rzeczy, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 23, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1992, s. 59-112.
• Kazimierz JODKOWSKI, „Spór o kryterium teoretyczności pojęć”, Studia Filozoficzne 1980, nr 3, s. 59-77.
• Kazimierz JODKOWSKI, „Problem uteoretyzowania faktów naukowych”, Zagadnienia Naukoznawstwa 1983, t. 19, z. 4, s. 419-445.
• Kazimierz JODKOWSKI, „Teoria, język, fakt, obserwacja i odniesienie przedmiotowe w Kuhnowskiej koncepcji paradygmatów”, w: Kazimierz JODKOWSKI (red.), Teoretyczny charakter wiedzy a relatywizm, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 17, Wyd. UMCS, Lublin 1995, s. 219-244.
• Karl R. POPPER, Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, przeł. Stefan Amsterdamski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
• Wojciech SADY, „Jakich hipotez nie stawiał Isaac Newton?”, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Sectio I, Philosophia, Sociologia 2010, vol. 34, z. 2, s. 65-84.
• Wojciech SADY, „Odkrywanie elektronu a pytanie o naturę badań naukowych”, Filozofia Nauki 2011, nr 3, s. 71-105.
• Wojciech SADY, „Quanta Appeared not in Max Planck’s Mind, but on Paper”, Pragmatics and Cognition 2013, vol. 21, no. 3, s. 521-529.
• Wojciech SADY, „Rewolucje naukowe a problem obiektywności naukowej wiedzy”, Zagadnienia Naukoznawstwa 2015, nr 2, s. 125-136, http://tiny.pl/g7srq (16.05.2016).
• Kazimierz JODKOWSKI, „Epistemiczne układy odniesienia i «warunek Jodkowskiego»”, w: Anna LATAWIEC i Grzegorz BUGAJAK (red.), Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obPirazu świata 7, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2008, s. 108-123, http://tiny.pl/gt9ls (16.05.2016).
• Kazimierz JODKOWSKI, „Nienaukowy fundament nauki”, w: Zbigniew PIETRZAK (red.), Granice nauki, Lectiones & Acroases Philosophicae 2013, t. VI, nr 1, s. 59-108, http://tiny.pl/g735b (16.05.2016).
• David E. SHORMANN, „The Revolution of Creationism”, Creation Matters 2012, vol. 17, no. 6, s. 1-3, http://tiny.pl/grt99 (16.05.2016).
• Marta CUBERBILLER, „Metodologiczne korzyści z istnienia teorii kreacjonistycznych”, Idź Pod Prąd 2013, nr 4 (105), s. 8-9, http://tiny.pl/grm8q (16.05.2016).
• WU Zhong Chao, No-Boundary Universe, Hunan Science and Technology Press, Changsha 1993.
• Kazimierz JODKOWSKI, „Dlaczego ewolucjonizm prowadzi do ateizmu?”, w: Józef DĘ- BOWSKI i Marek HETMAŃSKI (red.), Poznanie. Człowiek. Wartości. Profesorowi Zdzisławowi Cackowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin i czterdziestopięciolecie pracy naukowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2000, s. 65-76, http://tiny.pl/g731x (16.05.2016).
• Mieczysław PAJEWSKI, „Zmarł Henry M. Morris”, Duch Czasów 2006, nr 1, s. 19-20, http://tiny.pl/grm2x (16.05.2016).
• Leonard R. BRAND, „A Biblical Perspective on the Philosophy of Science”, Origins 2006, no. 59, s. 6-42, http://tiny.pl/grwx5 (16.05.2016).
• Imre LAKATOS, Pisma z filozofii nauk empirycznych, przeł. Wojciech Sady, Biblioteka Współczesnych Filozofów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
• Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1970.