A post-socialist city: a “turn” in shaping the architectural image of a city at the turn of the 19th and 20th centuries. The case of Łódź

• Authors: Sowińska-Heim Julia

Title variants

PL

Miasto post-socjalistyczne - "zwrot" w kształtowaniu architektonicznego oblicza miasta przełomu XX I XXI wieku. Przykład Łodzi.

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Following the political breakthrough of 1989 architects were faced with completely new challenges. After the lethargy of the 1980s Polish architecture experienced a real turn. A remarkable transformation was taking place along with the general cultural, social, political and economic changes. The opening to the trends in Western culture, the establishment of numerous private architectural studios, the appearance of development companies or foreign investors, coupled with new technological possibilities resulted in the change of Polish urban landscape. As a result, Polish municipal authorities had to review their way of thinking about their cities. The paper aims at analysing the changes stimulated by the “turn” which took place in Polish architecture in the 1990s. It presents some observations on the transformation and the emerging challenges and problems of Łódź urban space.

PL

Przełom polityczny i systemowy, który nastąpił w 1989 r., otworzył przed architektami całkowicie nowe możliwości działalności twórczej. Po marazmie lat 80. w architekturze polskiej nastąpił prawdziwy zwrot. Swoista rewolucja dokonała się w korelacji ze zmianami ogólnokulturowymi, społecznymi, a także politycznymi i gospodarczymi. Otwarcie na nurty obecne w architekturze "Zachodu", powstawanie licznych prywatnych pracowni architektonicznych, pojawienie się firm developerskich, czy też zagranicznych inwestorów, wraz z nowymi możliwościami technologicznymi wpłynęło na przeobrażenia zachodzące w krajobrazie polskich miast. Jednocześnie zmusiło władze miast do zrewidowania sposobu myślenia o mieście. Artykuł stanowi analizę zmian stymulowanych "zwrotem", który miał miejsce w polskiej architekturze lat 90. Prezentuje on spostrzeżenia dotyczące przeobrażeń, jak również pojawiających się nowych wyzwań i problemów zachodzących w łódzkiej przestrzeni miejskiej.

Keywords

EN

post-socialist city; Łódź; urban regeneration; place promotion; city identity; polish contemporary architecture; architectural changes

PL

miasto postsocjalistyczne; Łódź; rewitalizacja; strategia promocji miasta; polska architektura współczesna; tożsamość miasta

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Art Inquiry. Recherches sur les arts
• Year: 2015
• Volume: XVII (XXVI)
• Pages: 251-271

Dates

published

2015

Contributors

author

Sowińska-Heim Julia

• Department of Art History University of Łódź

References

• Bald Kazimierz (2002) Plansza XLIII: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Łodzi z 1993 r., [in:] S. Liszewski ed., Atlas Miasta Łodzi, Łódź: ŁTN.
• Bald Kazimierz (2002) Plansza XLIV: Przestrzeń dobra publicznego, obszar tożsamości miasta Łodzi, [in:] Liszewski Stanisław ed., Atlas Miasta Łodzi, Łódź: ŁTN.
• Baranowski Bohdan, Fijałek Jan eds. (1980) Łódź: Dzieje Miasta, Warszawa-Łódź: PWN.
• Bartkiewicz Zygmunt (2001) Złe miasto, Łódź: Fundacja Anima "Tygiel Kultury".
• Cudny Waldemar (2012) Socio - Economic Changes in Lodz - Results of Twenty Years of System Transformation, "Geograficky Časopis", no 15, pp. 3-27.
• Brajter Stefan, Kontekst: rewitalizcja obszarowa centrum Łodzi [offical webside of Urząd Miasta Łodzi, http://uml.lodz.pl/rewitalizacja/kontekst/ (12.05.2015).
• Currit Travis C. (2010) Promised Land, Red Łódź, or HollyŁódź: Shifting Identities in an Industrial City. 1820-2010, University of Washington, http://www.academia.edu/544115/Promised_Land_Red_Lodz_or_HollyLodz_Shifting_Identities_in_an_Industrial_City._1820-2010 (18.06.2013).
• Czepczyński Mariusz (2008) Cultural Landscapes of Post-Socialist Cities. Representation of Powers and Needs, Hampshire: Ashgate.
• Daniszewski Tadeusz (1946) W Łodzi przed pół wiekiem, "Głos Robotniczy", no 118, p. 4.
• Definicje tożsamości, "Kronika miasta Łodzi", 2006, no 1, pp. 6-10.
• EC1 [offical webside of EC1 Łódź - Miasto Kultury], http://www.ec1lodz.pl/EC1,12 (22.06. 2015).
• Fainstein Susan S. (1990) The changing world economy and urban restructuring, [in:] D. Judd, M. Parkinson eds., Leadership and urban regeneration: cities in North America and Europe, London: Sage, pp. 31-47.
• Fleming Michael (2012) Legitimating Urban ''Revitalisation'' Strategies in Post-socialist Lódź, "East European Politics and Societies", no 2, pp. 254-273.
• Fundacja Ulicy Piotrkowskiej, Czym jest Piotrkowska?, http://www.piotrkowska.pl/page.php?mypage=53&myitm=1&selecteditm=73 (12.06.2015).
• Ghel Jan (2014) Miasta dla ludzi, Kraków: Wyd. RAM.
• Hac Aleksandra (2008) Jak umiera legendarna Piotrkowska, czyli wszystko po 3 zł, "wyborcza.pl" [a web portal of "Gazeta Wyborcza"], http://wyborcza.pl/1,91713,5452979,Jak_umiera_legendarna_Piotrkowska__czyli_wszystko.html (06.06.2015).
• Hac Aleksandra (2009) Łączmy to, co kochamy, z tym, co w Łodzi najlepsze, "Gazeta Wyborcza - Łódź", no 294, p. 5.
• Hirt Sonia A. (2012) Iron Curtains. Gates, Suburbs and Privatization of Space in the Post-socialist City, Cambridge and Oxford: Wiley-Blackwell.
• Hirt Sonia, Stanilov Kiril (2009) Twenty years of transition: the evolution of urban planning in Eastern Europe and former Soviet Union, 1989-2009, Nairobi: UnHabitat.
• Jałowiecki, Bohdan, Szczepański Marek S. (2010) Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Janiak Marek, Zbudź w sobie Łódź. "Tożsamość miasta - łódzkie wyzwanie" cz.1, http://www.piotrkowska.pl/dokumenty/201207041455350.TozsamoscMiasta.pdf (12.05.2015).
• Strategia przestrzennego rozwoju Łodzi 2020+ (brak daty) J. Marek, M. Wiśniewska, B. Poniatowski eds., Łódź: Urząd Miasta Łodzi Departament Architektury i Rozwoju Biuro Architekta Miasta.
• Kaniewicz Stanisław, Michalski Wojciech (2012) Plansza LXV: Zmiany w przestrzeni Miasta Łodzi w latach 1994-2009, [in:] Atlas miasta Łodzi: (suplement 2), S. Liszewski ed., Łódź: Urząd Miasta Łodzi - Łódzki Ośrodek Geodezyjny.
• Kaniewicz Stanisław, Nowakowska Barbara, Wosiak Anna (2002) Plansza XIV: Rozwój i rozmieszczenie ludności, [in:] S. Liszewski ed., Atlas Miasta Łodzi, Łódź: ŁTN.
• Kołodziej Karolina (2010) Między "ziemią obiecaną" a "złym miastem" - cala (?) prawda o Łodzi w publicystyce i prasie warszawskiej, cz. 2, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica", no. 13, pp. 177-188.
• Liszewski Stanisław (1999) Łódź centrum nowego regionu, [in:] W. Michalski ed., Społeczno-ekonomiczne problemy aglomeracji łódzkiej, Łódź: RCSS.
• Łódzki Disneyland. Debata o Manufakturze (2004) "Gazeta Wyborcza - Łódź", no. 261, p. 4.
• Manufaktura (2008) [official webside of Urząd Miasta Łodzi]
• http://uml.lodz.pl/miasto/o_miescie/skarby_lodzi/manufaktura/ (14.06.2015).
• Matuszak Monika, Dwa oblicza Pietryny, "Odgłosy", 1991, no. 3, p. 1, 4.
• Michlic, Joanna (2008) Lodz in the Post-communist Era: In Search of a New Identity, [in:] J. Czaplicka, R. Blair (red): Post-communist Cities: New Cultural Reorientations and Identities, Washington: Johns Hopkins University Press, pp. 281-304.
• Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Łodzi Uchwała nr LVII/491/93 Rady Miejskiej Łodzi z dnia 2 czerwca 1993 r., "Dz. Urz. Woj. Łódzkiego", 1993 r., no. 6, poz. 71.
• Nalewajko Jacek (2005) Rozwój, funkcjonowanie i miejsce usług gastronomicznych w przestrzeni Łodzi, [in:] T. Marszał ed., Łódź wybrane zagadnienia zagospodarowania przestrzennego, Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Nowe Centrum Łodzi. Rewitalizacja EC1, [official webside of Urząd Miasta Łodzi] http://www.uml.lodz.pl/miasto/rewitalizacja_i_zabytki_/nowe_centrum_lodzi_rewitalizacja_ec1/ (10.06.2015).
• Manufaktura napędza Łódź, [officjal webside of Manufaktura] http://www.manufaktura.com/26/o_nas (05.06.2013).
• Olejniczak Elwira (2011) Obraz Łodzi w tekstach reportaży tygodnika "Odgłosy" (1958-1992), Łódź: Primum Verbum.
• Paddison Ronan (2010) City marketing, image reconstruction and urban regeneration, [in:] Tallon Andrew ed., Urban regeneration and renewal. Critical Concepts in Urban Studies, vol. III, London and New York: Routledge, pp. 34-47.
• Piech Maria (2002) Plansza XXVI: Przemiany przestrzenne, gałęziowe i funkcjonalne terenów przemysłowych Łodzi w latach 1938-1999, [in:] S. Liszewski ed., Atlas Miasta Łodzi, Łódź: ŁTN.
• Program Nowe Centrum Łodzi, Uchwała nr XVII/279/07 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 28 sierpnia 2007 r. (28.08.2015).
• Program Nowe Centrum Łodzi, Uchwała nr XLV/840/12 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 4 lipca 2012 r. (4.07.2012).
• Program Nowe Centrum Łodzi, Uchwała nr XII/241/15 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 20 maja 2015 r. (20.05.2015).
• Puś Wiesław (2005) Początki Łodzi przemysłowej, [in:] Kuczyński Krzysztof A. ed., Wizerunek Łodzi w literaturze, kulturze i historii Niemiec i Austrii, Łódź: Urząd Miasta Łodzi, pp. 11-22.
• Rewers Ewa (1998) Język i przestrzeń w poststrukturalistycznej filozofii kultury, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Rynkowska Anna (1970) Ulica Piotrkowska, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
• Rynkowska Anna (1965) Ulica Piotrkowska, "Odgłosy", no. 38, p. 8.
• Sowińska-Heim Julia (in press) Architektura Łodzi - próby reinterpretacji i tworzenia nowego wizerunku miasta po 1989 r., Toruń: Wydawnictwo UMK.
• Sowińska-Heim Julia (2013), Conversions and redefinitions – architecture and identity of a place, "Art Inquiry. Recherches sur les Arts", vol. XV (XXIV), pp. 191-205.
• Sowińska-Heim Julia (2014) Margins and marginalizations in a post-socialist urban area. The case of Łódź, "Art Inquiry. Recherches sur les Arts", vol. XVI (XXV), pp. 303-318.
• Strategia przestrzennego rozwoju Łodzi 2020+, Uchwała nr LV/1146/13 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 16 stycznia 2013 (16.01.2013).
• Stanilov Kiril ed. (2010) The Post-Socialist City. Urban, Form and Space Transformations in Central and Eastern Europe after Socialism, Netherlands: Springer.
• Strategia przestrzennego rozwoju Łodzi 2020+ (brak daty) M. Janiak, M. Wiśniewska, B. Poniatowski eds. Urząd Miasta Łodzi Departament Architektury i Rozwoju Biuro Architekta Miasta, Łódź.
• Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego 2007-2013 (2011) Łódź, http://www.rpo2007-2013.lodzkie.pl/wps/wcm/connect/rpo/rpo/strona_glowna/dokumenty_iz_rpo_wl/dokumenty_rpowl/rpo_wl (14.04.2015).
• Strategia przestrzennego rozwoju Łodzi jako polityka sektorowa Strategii zintegrowanego rozwoju Łodzi 2020+ (2012)
• http://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0CCAQFjAAahUKEwj7393IxaPHAhWH6RQKHUBmAI8&url=http%3A%2F%2Fwww.uml.lodz.pl%2Fget.php%3Fid%3D3681&ei=yjvLVfvSIYfTU8DMgfgI&usg=AFQjCNHfu7LYUO5yJ0C1rG2qzP6tyKSF7A&bvm=bv.99804247,d.d24 (14.04.2015).
• Strategia rozwoju ulicy Piotrkowskiej w Łodzi na lata 2009-2020, Uchwała nr LVII/1074/09 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 13 maja 2009 (13.05.209).
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Łodzi (2010) Załącznik nr 1 do uchwały nr XCIX/1826/10 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 27 października 2010 r. (27.10.2010), http://www.mpu.lodz.pl/page/file.php?id=215 (14.04.2015).
• Uproszczony Lokalny Program Rewitalizacji wybranych terenów śródmiejskich oraz pofabrycznych Łodzi na lata 2004-2013, Uchwała nr XXXIV/568/04 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 14 lipca 2004 r. (14.07.2015).
• URBAMECO, Local Action Plan for Piotrkowska Street, http://urbact.eu/sites/default/files/lap_piotrkowska.pdf (14.05.2015).
• Ward Stephen V. (2010) Marketing re-invented cities, [in:] Tallon Andrew ed., Urban regeneration and renewal. Critical Concepts in Urban Studies, vol. III, London and New York: Routledge, pp. 48-81.
• Witkowska Matylda (2011) Ulica Piotrkowska, dawna wizytówka Łodzi pustoszeje, "naszemiasto.pl" [news bulletin], http://lodz.naszemiasto.pl/artykul/ulica-piotrkowska-dawna-wizytowka-lodzi-pustoszeje,826316,art,t,id,tm.html (06.06.2015).
• Witkowska Matylda, Zboińska Alicja (2012) Piotrkowska umiera. Uciekają nawet lumpeksy, "Dziennik Łódzki", http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/678553,piotrkowska-umiera-uciekaja-nawet-lumpeksy,id,t.html?cookie=1 (11.07.2015).
• Wojtczuk Michał (2012) Łódzka Manufaktura sprzedana za rekordową kwotę 1,6 mld zł, "wyborcza.biz / nieruchomości" [a web portal of "Gazeta Wyborcza"], http://wyborcza.biz/finanse/1,108340,12763387,Lodzka_Manufaktura_sprzedana_za_rekordowa_kwote_1_6.html (05.06.2015).
• Wojnarowska Anna (2011) Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich. Przykłady praktyczne, Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Wolaniuk Anita (2009) Plansza LI: Przemiany funkcjonalne w otoczeniu ulicy Piotrkowskiej, [in:] Atlas miasta Łodzi: (suplement 1), S. Liszewski ed., Urząd Miasta Łodzi, Łódź.
• Wolaniuk Anita, Przewłocka Renata (2002), Plansza XXXVI: Ulica Piotrkowska, [in:] Liszewski Stanisław ed., Atlas Miasta Łodzi, ŁTN, Łódź.
• Woonerf podwórzec miejski, http://woonerf.dlalodzi.info/spot_6s.html (15.06.2015).
• Young Craig, Kaczmarek Sylwia (1999) Changing the Perception of the Post - Socialist City: Place Promotion and Imagery in Łódź, Poland, "The Geographical Journal", vol. 165, no 2, pp. 183-191.

Identifiers

ISSN

1641-9278