Jak pisać o biskupach? Kilka uwag na temat monografii biograficznych polskich biskupów średniowiecznych

• Authors: Żywczak Dorota

Title variants

EN

How to Write about Bishops? A Few Remarks on the Biographical Monographs of Polish Medieval Bishops

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Polscy badacze średniowiecza wykazują w ostatnich latach dużą aktywność na polu pisania monografii biograficznych polskich biskupów żyjących w wiekach średnich. Analizując cechy, jakie wykazują tego typu rozprawy naukowe powstałe w ostatnim 25-leciu oraz sposób ich konstrukcji, można wskazać trzy modele pisania, jakie reprezentują, lub wokół jakich oscylują. Artykuł zbiera w jednym miejscu obserwacje i wnioski wyciągnięte na podstawie analizy kompozycji sześciu wybranych monografii biograficznych poświęconych polskim biskupom średniowiecznym, dzięki czemu można prześledzić, jak na przestrzeni ostatnich lat kształtowały się tendencje w pisaniu tego typu rozpraw. Widać tu wyraźnie przechodzenie od modelu chronologicznego, poprzez dedukcyjny, aż po najbardziej popularny w ostatnich latach model problemowy. Do rozważań na temat ewoluującego modelu monografii biograficznej średniowiecznego polskiego biskupa zostały włączone uwagi recenzentów wybranych sześciu publikacji, co pozwoliło na głębszą refleksję nad tym, w jaki sposób pisać o biskupach średniowiecznych.

EN

Polish researchers of the Middle Ages have in recent years demonstrated a considerable activity in the field of writing biographical monographs of Polish medieval bishops. By analyzing the features and construction of such treatises from the last 25 years, one can recognize three models of writing they represent. The article comprises observations and conclusions drawn on the basis of the composition of six chosen biographical monographs devoted to Polish medieval bishops, thanks to which the tendencies in writing such works in the recent years may be followed through. An evident change from chronological, through deductive to the most popular problematic model can be noticed. The presentation of the evolution of the model of biographical monograph of medieval Polish bishops has been supplemented with reviews of six chosen publications, which allows for a deeper reflection on the topic of how to write about medieval bishops.

Keywords

PL

monografia biograficzna; biskup; recenzent; konstrukcja; model

EN

biographical monograph; bishop; reviewer; construction; model

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2018
• Volume: 130
• Pages: 53-74

Contributors

author

Żywczak Dorota

References

• Adamska A., Uwagi o itenerarium biskupa Jana Grotowica (1326-1347), „Nasza Przeszłość” 84 (1995), s. 303-316.
• Baran-Kozłowski W., Arcybiskup gnieźnieński Henryk Kietlicz (1199-1219). Działalność kościelna i polityczna. „Poznańskie Studia Historyczne”, t. 11, Poznań 2005.
• Baran-Kozłowski W., Tomasz Pietras, „Krwawy wilk z pastorałem”. Biskup krakowski Jan zwany Muskatą, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2001, ss. 262, „Roczniki Historyczne” 68 (2002), s. 245-247.
• Baranowska A., Biskup płocki Gedko (1206-1223). Działalność kościelnopolityczna na tle procesu emancypacji Kościoła polskiego spod władzy książęcej, Marek Szymaniak, Toruń 2007: [recenzja], „Przegląd Historyczny”99 (2008) nr 1, s. 150-154.
• Bruszewska-Głombiowska M., Biskup włocławski Michał. Działalność kościelna, gospodarcza, polityczna (1220-1252), Gdańsk 2002.
• Chojnacki P., Grażyna Lichończak-Nurek, Wojciech herbu Jastrzębiec – arcybiskup i mąż stanu (ok. 1362-1436), Kraków 1996, ss. 294, 6 nlb., Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej, „Studia do dziejów Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego”, t. 4, [w:] „Kwartalnik Historyczny” 105 (1998) nr 4, s. 136-139.
• Gąsiorowski A., Itninerarium króla Władysława Jagiełły 1386-1436, Warszawa 1972.
• Gąsiorowski A., Polskie itineraria późnośredniowieczne, „Zapiski Historyczne” 50 (1985), nr 3, s. 221-238.
• Godoń M. M., Natalia Nowakowska, Królewski kardynał. Studium kariery Fryderyka Jagiellończyka (1468-1503), Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, Kraków 2011, 252 s., „Z Dziejów Prawa” 6 (2013), s. 259-262.
• Graczyk W., Paweł Giżycki, biskup płocki (1439-1963), Płock 1999.
• Graff T., Episkopat monarchii jagiellońskiej w dobie soborów powszechnych XV wieku, Kraków 2008.
• Graff T., Piotr Tafiłowski, Jan Łaski (1456-1531) kanclerz koronny i prymas Polski, Wydawnictwo Sejmowe, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007, ss. 476, „Studia Źródłoznawcze” 47 (2009), s. 258-261.
• Koczerska M., Nauki pomocnicze historii średniowiecznej w Polsce – stan i perspektywy badawcze, [w:] Pytania o średniowiecze. Potrzeby i perspektywy badawcze polskiej mediewistyki, red. W. Fałkowski, Warszawa2001, s. 167-185.
• Koczerska M., Biskup w Polsce późnego średniowiecza na tle porównawczym, [w:] Kolory i struktury średniowiecza, red. W. Fałkowski, Warszawa 2004, s. 107-127.
• Koczerska M., Zbigniew Oleśnicki i Kościół krakowski w czasach jego pontyfikatu (1423-1455), Warszawa 2004.
• Kowalska-Pietrzak A., „Krwawy wilk z pastorałem”. Biskup krakowski Jan zwany Muskatą, Tomasz Pietras, Warszawa 2001: [recenzja], „Przegląd Nauk Historycznych” 1-2 (2003) nr 1, s. 249-253.
• Lichończak-Nurek G., Wojciech herbu Jastrzębiec – arcybiskup i mąż stanu (ok. 1362-1436), „Studia do dziejów Wydziału Teologicznego UniwersytetuJagiellońskiego”, t. 4, Kraków 1996.
• Maciejewski J., Działalność kościelna Gerwarda z Ostrowa, biskupa włocławskiegow latach 1300-1323, Bydgoszcz 1996.
• Maciejewski J., Episkopat polski doby dzielnicowej 1180-1320, Kraków-Bydgoszcz 2003.
• Maciejewski J., Wojciech Baran-Kozłowski, Arcybiskup gnieźnieński HenrykKietlicz (1199-1219). Działalność kościelna i polityczna, Poznań 2005,Wydawnictwo Poznańskie, ss. 296, „Kwartalnik Historyczny” 113 (2006),nr 2, s. 159-165.
• Nikodem J., Zbigniew Oleśnicki i Kościół krakowski w czasach jego pontyfikatu (1423-1455), Maria Koczerska, Warszawa 2004: [recenzja], „StudiaŹródłoznawcze” 43 (2005), s. 196-200.
• Nowakowska N., Królewski kardynał. Studium kariery Fryderyka Jagiellończyka(1468-1503), Kraków 2011.
• Pietras T., „Krwawy wilk z pastorałem” – biskup krakowski Jan zwany Muskatą,Warszawa 2001.
• Prokop K. R., Biskupi pomocniczy w diecezjach polskich w dobie przedtrydenckiej(druga połowa XIII wieku – pierwsza połowa XVI wieku), Kraków 2002.
• Prokop K. R., Wojciech Baran-Kozłowski, Arcybiskup gnieźnieński Henryk Kietlicz (1199-1219). Działalność kościelna i polityczna (Poznańskie Studia Historyczne, t. [11]), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2005, ss. 296,„Studia Gnesnensia” 23 (2009), s. 429-440.
• Radzimiński A., Maria Koczerska, Zbigniew Oleśnicki i Kościół krakowskiw czasach jego pontyfikatu (1423-1455), Warszawa 2004, DiG, ss. 502, „Kwartalnik Historyczny” 114 (2007) nr 4, s. 119-122.
• Rybus H., Królewicz kardynał Fryderyk Jagiellończyk jako biskup krakowskii arcybiskup gnieźnieński, Warszawa 1935.
• Sz. Tracz, Natalia Nowakowska, Królewski kardynał. Studium kariery Fryderyka Jagiellończyka (1468-1503). Tłum. Tomasz Gromelski. Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana. Kraków 2011, 251 ss., „Folia Historica Cracoviensia” 18 (2012), s. 287-307.
• Szulc D., [Recenzja]: Natalia Nowakowska, Królewski kardynał. Studiumkariery Fryderyka Jagiellończyka (1468-1503), wyd. polskie, poprawione, Wydawnictwo Societas Vistulana, Kraków 2011, 281 pp., „Archiwa,Biblioteki i Muzea Kościelne” 103 (2015), s. 399-404.
• Szymaniak M., Biskup płocki Gedko (1206-1223) Działalność kościelnopolityczna na tle procesu emancypacji Kościoła polskiego spod władzy książęcej, Toruń 2007.
• Umiński J., Henryk arcybiskup gnieźnieński zwany Kietliczem 119-1219,Lublin 1926.
• Węcowski P., Polskie itineraria średniowieczne i nowożytne: przegląd badań i propozycje badawcze, „Studia Źródłoznawcze” 37 (2000), s. 13-48.
• Wilk-Woś Z., Natalia Nowakowska, Królewski kardynał. Studium kariery Fryderyka Jagiellończyka (1468-1503), Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, Kraków 2011, ss. 252, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne”13 (2012), s. 265-271.