Upamiętnianie księcia Janusza Starszego a wiedza współczesnego mieszkańca Mazowsza

• Authors: Piekarz Piotr

Title variants

EN

The commemoration of the Duke Janusz Starszy and the knowledge of the contemporary inhabitant of Mazovia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Janusz I Starszy (ok.1346-1429), był jednym z najwybitniejszych książąt mazowieckich, o bardzo do-brej opinii zawartej w Kronice Jana Długosza. Dlatego też władze samorządowe, szukając lokalnej postaci historycznej godnej upamiętnienia, decydują się czasami na księcia Janusza Starszego. Ważne miejsce upamiętnienia znajduje się w krypcie pod Archikatedrą św. Jana w Warszawie, w po-staci sarkofagu z napisem: „Książęta mazowieccy Janusz Starszy, Bolesław III”. Poza tym Garwolin upamiętnił księcia Janusza, stawiając pomnik. W mieście tym znajduje się także ulica księcia Janusza, podobnie jak w Ciechanowie, Kolnie, Łomży, Małym Płocku, Przasnyszu, So-chaczewie i Warszawie, a w Ostrołęce – rondo. Władca ten jest również patronem dwóch szkół: w Górze Kalwarii i Łomży, a także Hufca ZHP Warszawa-Centrum. Pewną formą upamiętnienia księcia Janusza Starszego są przedstawienia malarskie, wykonane współcześnie na budynkach w Czersku i Górze Kalwarii. Książę jest także upamiętniany w inscenizacjach historycznych i grach fabularnych. Biorąc pod uwagę różnorodność upamiętnień, można sądzić, że ta postać historyczna powinna być powszechnie znana. Żeby to sprawdzić w drugiej połowie 2016 roku zostały przeprowadzone badania ankietowe. Objęły one 9 miast, leżących niegdyś w granicach państwa księcia Janusza. Responden-tami były osoby pełnoletnie, urodzone i mieszkające na Mazowszu. Wyniki badań nie są optymistyczne. Spośród 100 respondentów tylko trzech wiedziało o jakiejś formie upamiętnienia tego władcy, a dziewięciu znało tę postać z innych źródeł, związanych w dużej mierze z zamkami, których twórcą lub gospodarzem był właśnie książę Janusz Starszy.

EN

Janusz I the Old (about 1346-1429), is one of the most distinguished dukes of Mazovia. He has a very good opinion in the Chronicle of Jan Długosz. This is the main reason, why local authorities decide on Duke Janusz I the Old, when they are looking for a local, historical figure for commemoration. The crypt of St. John’s Archicathedral in Warsaw is important place of commemoration. There is a sarcophagus with the inscription: Dukes of Mazovia Janusz I the Old (and) Bolesław III. Garwolin also commemorated him. There is Janusz I the Old Monument. Besides that, in the town has been located Janusz I the Old Street, as in the other towns: Ciechanów, Kolno, Łomża, Mały Płock, Przasnysz, Sochaczew and Warsaw. Ostrołęka has Janusz I the Old Roundabout. Two schools: in Góra Kalwaria and Łomża, as well as Warsaw Centrum District of Polish Scauting and Guiding Association, have used the name of Duke Janusz I the Old. A certain form of commemoration are modern paintings representing Duke Janusz I the Old. They have been made on the walls of buildings in Czersk and Góra Kalwaria. The Duke is also commemorated in historical re-enactment and role-playing games. Taking into consideration the diversity of commemorations, it can be assumed that this historical figure should be widely known. Questionnaire surveys have been conducted during the second half of 2016 years, in order to verify this knowledge. For the research purpose were selected 9 cities, which had been located within the borders of Duke Janusz I the Old state. The respondents were only adults, born and currently living in Mazovia. The results of the research are not optimistic. Among the 100 respondents, only three of them knew something about commemoration of Duke Janusz I the Old. Nine respondents knew about the Duke from other sources mostly associated with the castles, built or rebuilt by Janusz I the Old.

Keywords

PL

Janusz I Starszy; upamiętnienie

EN

Janusz I the Old; memorial

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2017
• Issue: 21
• Pages: 85-100

Dates

published

2017-06

Contributors

author

Piekarz Piotr

• Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie

References

• Celińska U., 2014, Działalność gospodarcza i kulturalna książąt mazowieckich Janusza I Starszego oraz Siemowita IV, „Saeculum Christianum”, 21, s. 81 – 92.
• Grabowski J., 2012, Dynastia Piastów Mazowieckich. Studia nad dziejami politycznymi Mazowsza, intytulacją i genealogią książąt, Wydawnictwo Avalon, Kraków.
• Janko z Czrnkowa, Kronika, http://biblioteka.kijowski.pl/sredniowiecze/janko%20z%20czarnkowa%20-%20kronika.pdf
• „Metro”, (Film dnia), środa: 2.09.2015., s. 6.
• „Na Szlaku Książąt Mazowieckich”, 2010, 1,4, marzec-kwiecień.
• „Na Szlaku Książąt Mazowieckich”, 2012, 1,10, wrzesień-październik.
• Wilamowski M., 1999, Janusz I Starszy, [w:] S. Szczur i K. Ożóg (red.), Piastowie. Leksykon Biogra-ficzny, Wydawnictwo Literackie, Kraków, s. 294-297.
• Wilska M., 1986, Książę Janusz Starszy, Zamek Królewski w Warszawie, Warszawa.
• Wilska M., 1995, Dwaj bracia – Janusz I Starszy i Siemowit IV, „Mazowsze”, 6, 2, s. 7-12.
• Zagrodzki T., 2000, Gotycka architektura katedry św. Jana w Warszawie, DiG, Warszawa.
• http://pg8.lomza.pl/n,440html [dostęp dnia: 11.10.2016].
• http://pomazowszu.pl/ciechanow-spotkania-z-historia-u-ksiecia-janusza-i-ksieznej-anny-danuty [dostęp dnia: 19.10.2016].
• http://pomazowszu.pl/wiadomosciart_w-dniach-13-15-sierpnia-na-zamku-w-czersku-odbyło-się-starcie-książąt [dostęp dnia: 19.10.2016].
• http://szlakksiazat.pl/o-szlaku-ksiazat-mazowieckich [dostęp dnia: 19.10.2016].
• http://www.cbos.pl/PL/home/home.php [dostęp dnia: 24.01.2017].
• http://www.gorakalwaria.pl/651-48dbc1e2bdf34-14588-p_1.htm [dostęp dnia: 11.10.2016].
• http://www.jablonka.com.pl/szlak-ksiazat-mazowieckich [dostęp dnia: 11.10.2016].
• http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/40199,przasnysz-obelisk-.html [dostęp dnia: 24.01.2017].
• http://www.tnsglobal.pl/coslychac/2016/12/16/8-mld-zl-na-wyjazdy-swiateczne/#more-2556 [dostęp dnia: 24.01.2017].
• http://www.warszawa,ziemianie.org.pl/artykuly.html [dostęp dnia: 19.10.2016].
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Hufiec_ZHP_Warszawa-Centrum [dostęp dnia: 24.01.2017].
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Mały_Płock [dostęp dnia: 19.10.2016].
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Mazowsze [dostęp dnia: 19.10.2017].
• https://pl.wikipedia.org/wiki/ulica_Księcia_Janusza_w_Warszawie [dostęp dnia: 11.10.2016].

Identifiers

DOI

10.21858/msr.21.07