PERSONALISTYCZNA PERSPEKTYWA STAROŚCI I JEJ IMPLIKACJE DLA PEDAGOGII OSOBY

• Authors: Uzar-Szcześniak Katarzyna

Title variants

EN

PERSONALISTIC CONCEPT OF AGING AND ITS IMPLICATIONS FOR THE PEDAGOGY OF PERSON

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Starość jest jednym ze współczesnych wyzwań pedagogicznych. Rozwijane są coraz szerzej teoretyczne i praktyczne aspekty geragogiki. Personalistyczna koncepcja człowieka stanowić może dla nich odpowiednią podstawę. Wynikająca z niej realistyczna i pozytywna, ugruntowana metafizycznie i etycznie wizja starości jako czasu najbliższego osiągnięcia pełni osobowego rozwoju uzasadnia podejmowanie działań wychowawczych dotyczących tego etapu życia. Przyjmować mogą one postać wychowania do starości, w starości i przez starość oraz obejmować osoby i społeczeństwa. Potencjalny projekt integralnego, permanentnego wychowania w perspektywie starości napotyka jednak obiektywne przeszkody uwarunkowane specyfiką funkcjonowania osób starszych i środowisk, w których żyją. Przeżywanie starości na miarę posiadanej godności osobowej, będące celem personalistycznej pedagogii starości zaprezentowanej w artykule, stanowi możliwe, lecz wymagające wyzwanie dla seniorów i starzejących się społeczeństw.

EN

Old age is one of contemporary educational challenges. Theoretical and practical aspects of educational gerontology are constantly developed. Personalistic concept of human might provide the adequate foundation for them. Realistic and positive, grounded metaphysically and ethically, view on aging perceived as the time closest to the personal fulfilment, that arises from it, justifies undertaking educational actions concerning this period of life. They might create the scope of education ‘to’, ‘in’, and ‘through’ aging and include persons and societies. Potential project of permanent, integral education related to aging comes across objective obstacles conditioned by the specificity of elderly persons’ existence including environments they live in. To live the old age with dignity, what is the aim of personalistic education concerning aging presented in the article, is a particular, possible but demanding, challenge for seniors and aging societies.

Keywords

PL

starość; personalistyczna koncepcja starości; wychowanie w perspektywie; starości; pedagogia osoby

EN

old age; personalistic concept of aging; education related to old age; and aging; pedagogy of person

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Forum Pedagogiczne
• Year: 2015
• Issue: 2
• Pages: 77-93

Dates

published

2015

Contributors

author

Uzar-Szcześniak Katarzyna

References

• Blieweis T. i in. (red.). Wieczór życia. tłum. Schultz E., Węcławski M. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha.
• Chudy W. (1999). Jesień i zima człowieka. „LOS”, nr 11, s. 33-35.
• Chudy W. (1998). Oblicza personalizmu i ich konsekwencje. „Kwartalnik Filozoficzny”, t. 26, z. 6, s. 63-81.
• Chudy W. (2007). Odchodzenie z nadzieją. U podstaw pedagogiki umierania. „Ethos”, nr 79-80, s. 21-42.
• Czerniawska O. (2000a). Czas i jego wymiary. W: tejże. Drogi i bezdroża andragogiki i gerontologii. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.
• Czerniawska O. (2000b). Edukacja osób „trzeciego wieku”. W: tejże. Drogi i bezdroża andragogiki i gerontologii. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.
• Derejczyk J. i in. (2008). Gerontologia i geriatria w Polsce na tle krajów Europy – czy należy inwestować w ich rozwój w naszym kraju? „Gerontologia Polska”, nr 3, s. 149-159.
• Dubas E. (2005). Geragogika – dyscyplina pedagogiczna o edukacji w starości i do starości. W: Fabiś A. (red.). Seniorzy w rodzinie, instytucji i społeczeństwie. Wybrane zagadnienia współczesnej gerontologii. Sosnowiec: Wyższa Szkoła Zarządzania i Marketingu w Sosnowcu.
• Dubas E. (2013). Starość znana i nieznana – wybrane refleksje nad współczesną starością. „Rocznik Andragogiczny”, nr 20, s. 135-152.
• Gangl J. (1976). Starzenia trzeba się uczyć. W: Blieweis T. i in. (red.). Wieczór życia. tłum. Schultz E., Węcławski M. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha.
• Gołdys A. i in. (2012). Zoom na UTW. Raport z badania, dostępny na http://zoomnautw.pl/wp- content/uploads/2012/05/Zoom_na_UTW_RAPORT_calosciowy_www.pdf (otwarty 14.07.2015).
• Homplewicz J. (2003). Gerontologia wyzwaniem dla pedagogiki XXI wieku. Wykład inauguracyjny wygłoszony na uroczystości XX-lecia UTW przy UR w Rzeszowie 20 czerwca 2003 roku. W: Księga Pamiątkowa XX-lecia UTW. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Jan Paweł II (2002). Ludzie starsi w życiu społeczeństwa. List papieski do uczestników II Światowego Zgromadzenia poświęconego problemom starzenia się ludności. „L’Osservatore Romano”, nr 6, s. 8-9.
• Jan Paweł II (1993). Środki przekazu społecznego a problemy ludzi starych. Tekst opracowany przez Papieską Komisję Środków Przekazu Społecznego. W: Weron E., Jaroch A. (oprac.). Nauczanie papieskie. T. 5, cz. 1. Poznań: Pallotinum.
• Kamiński A. (1986). Pedagogika w służbie starości. W: Sawicka F.W., Maryańska B., Stańczuk E. (red.). Encyklopedia seniora. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Katz S., Marshall B. (2003). New sex for old: lifestyle, consumerism, and the ethics of aging well. „Journal of Aging Studies”, nr 17 (1), s. 3-16.
• King U. (2004). The dance of life. Spirituality, ageing and human flourishing. W: Jewell A. (red.). Ageing, spirituality and well-being. London: Jessica Kingsley Publishers.
• Kluczyńska U. (2010). Dziadkowie, ojcowie, synowie a przemiany męskości w kulturze współczesnej. W: Bugajska B. (red.). Młodość i starość. Integracja pokoleń. Szczecin: ZAPOL.
• Krąpiec M.A. (1991). Ja – człowiek. Dzieła. T. 9. Lublin: RW KUL.
• Krąpiec M.A. (2000). Starzenie się – dojrzewaniem człowieka. „Studia Philosophiae Christianae”, nr 2/36, s. 107-113.
• Leclercq J. (1978). Radość zmierzchu, tłum. Burska E. Warszawa: PAX.
• Machowicz J. (2003). Osobowość ludzi starszych. W: Homplewicz J. (red.). Pedagogika jesieni. Problemy wychowawcze ludzi starszych. Rzeszów: Poligrafia Wyższego Seminarium Duchownego.
• McIntyre M. (2003). Dignity in dementia: Person-centered care in community. „Journal of Aging Studies”, nr 17 (4), s. 473-484.
• Myszka-Wieczerzak M., Sękalska M. (red.). (2009). „Jestem od zamiatania drogi do Kościoła”, z Elżbietą Sujak rozmawia Cezary Sękalski. Kraków: Serafin.
• Owsiany E. (2003). Zaproszenie do wieczności. „Pastores”, nr 2, s. 7-15.
• Pastuszka J. (1999). Starość człowieka. Rozważania psychologiczne. „Ethos”, nr 47, s. 29-55.
• Pawlukiewicz P. (1998). Porozmawiajmy spokojnie o starości. Warszawa: Libertyn.
• Pietrasiński Z. (1990). Rozwój człowieka dorosłego. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Racław M. (2011). Opiekunowie nieformalni – „niewidoczne” podmioty. W: Racław M. (red.). Publiczna troska, prywatna opieka. Społeczności lokalne wobec osób starszych. Warszawa: IPS, dostępny na http://www.archiwum.isp.org.pl/publikacja/wyszukiwarka/1419/znajdz (otwarty 14.07.2015).
• Ringel E. (1976). Sztuka akceptowania starości. W: Blieweis T. i in. (red.). Wieczór życia, tłum. Schultz E., Węcławski M. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha.
• Spaemann R. (2001). Osoby. O różnicy między kimś a czymś, tłum. Merecki J. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Starowieyska-Morstinowa Z. (1982). Patrzę i wspominam. Kraków: Znak.
• Steuden S. (2011). Psychologia starzenia się i starości. Warszawa: PWN.
• Straś-Romanowska M. (2010). Możliwości i ograniczenia rozwoju człowieka starszego związane z przemianami cywilizacyjnymi. W: Kobylarek A., Kozak E. (red.). Starość u progu XXI wieku: Uniwersytety Trzeciego Wieku wobec problemów starzejącego się społeczeństwa. Wrocław: Argi.
• Szarota Z. (2004). Gerontologia społeczna i oświatowa. Zarys problematyki. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Szczepański J. (1988). Sprawy ludzkie. Warszawa: Czytelnik.
• Ślipko T. (1999). Sens życia – sens starości w chrześcijaństwie. „Ethos”, nr 47, s. 15-28.
• Tarnowski J. (1992). Pedagogika dialogu. W: Śliwerski B. (red.). Edukacja alternatywna. Dylematy teorii i praktyki. Kraków: Impuls.
• Tomasz z Akwinu (1964). Suma teologiczna. Roztropność, tłum. Bełch S. T. 17. Londyn: Veritas.
• Tomczyk Ł. (2010). Seniorzy w świecie nowych mediów. „E-mentor”, nr 4, dostępny na http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/36/id/776 (otwarty 14.07.2015).
• Uzar K. (2011). Wychowanie w perspektywie starości. Personalistyczne podstawy geragogiki. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Wałejko M. (2010). Horyzont osobowego spełnienia – między osamotnieniem a samotnością osób starszych. Perspektywa antropologiczno-etyczno-pedagogiczna. W: Bugajska B. (red.). Młodość i starość. Integracja pokoleń. Szczecin: ZAPOL.
• Woroniecki J. (1986). Katolicka etyka wychowawcza. T. 2, cz. 1. Lublin: RW KUL.
• Zych A. (2007). Leksykon gerontologii. Kraków: Impuls.

Notes

PL