Kanonicy regularni od pokuty w Miednikach w ostatnim stuleciu Rzeczypospolitej (1695-1795)

• Authors: Trajdos Tadeusz M.

Title variants

EN

The Canons Regular of the Penance in Miedniki in the last century of the polish commonwealth (1695-1795)

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Zakon kanoników regularnych od pokuty (w Polsce zwanych markami, a na Litwie białymi augustianami) w opisywanej epoce podlegał stale władzy diecezjalnej. Na przemian biskupi krakowscy i wileńscy sprawowali jednocześnie godność prepozyta generalnego zakonu czyli najwyższego przełożonego. To ścisłe uzależnienie miało na celu polepszenie dyscypliny i obyczajów we wspólnocie zakonnej liczebnie niedużej, za to aktywnej na polu duszpasterstwa. W latach 1762- 1794 zakonnicy pozostawali pod bacznym zwierzchnictwem biskupa wileńskiego Ignacego Massalskiego. Prepozytura w Miednikach miała niewielką stałą obsadę – obok proboszcza (prepozyta) przebywał tam jego socjusz, czyli drugi kapłan zakonny oraz kaznodzieja. Probostwo miednickie obsługiwało rozległą parafię, zamieszkałą głownie przez Polaków. Kościół św. Trójcy i przyległy niewielki klasztor wzniesiono z drewna. W 1778 r. i 1788 r. pożar spustoszył te budowle; za każdym razem przy obudowie posłużono się budulcem drewnianym. Do tej renowacji przyczyniły się wydatki długoletniego zasłużonego proboszcza (1768-1774 i od 1777 r. do końca stulecia), o. Marcina Gałeckiego. Przy kościele działało od 2 połowy XVII w. Bractwo Aniołów Stróżów z własnym ołtarzem. Zakonnicy prowadzili szkołę parafialną dla synów chłopskich i mieszczańskich. Prepozytura miednicka utrzymywała się z gospodarstwa rolnego (około trzech włók litewskich czyli poniżej 70 ha), rozdzielonego na trzy obszary uprawne, zamieszkałego przez kilka rodzin poddanych.

EN

The order of Canons Regular of the Penance (in Poland called the Marks and in Lithuania White Augustians) in the period in question was subjected to the diocesan authority. Bishops of Cracow and Vilnius alternately performed the duties of the highest superior, the Provost General of the order. This rigorous dependence aimed at improving discipline and practices in the order, which was not numerous but active in the field of ministry. In the years 1762-1794 the monks remained under the vigilant superiority of the Bishop of Vilnius, Ignacy Massalski. Provosty in Miedniki had a small number of ministers – apart from the parish priest (provost), there was another order priest and a preacher. The Provosty in Miedniki served a big parish, peopled mainly by Poles. The Holy Trinity church and the small monastery were built from wood. In 1778 and 1788 both buildings were destroyed by fire and each time they were rebuilt in wood. The renovation was co-financed by the longtime parish priest (1768-1774 and 1777-1800), Fr. Marcin Gałecki. Since the second half of the 17th century Guardian Angels Fraternity had its own altar at the church. Monks managed a parochial school for peasants’ and townsmen’s sons. The provosty in Miedniki supported itself from farmland (less than 70 ha) divided into three parts and peopled by a few families.

Keywords

PL

kanonicy regularni od pokuty; biali augustianie; prepozytura; diecezja wileńska; Miedniki

EN

The order of Canons Regular of the Penance; Provosty; diocese of Vilnius; The Marks; White Augustians; Miedniki

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2017
• Volume: 127
• Pages: 21-52

Contributors

author

Trajdos Tadeusz M.

References

• Bibliografia załącznikowa:
• Arentowicz J., Miary polskie, Warszawa 1972.
• Baronas D., L.Jovaiša, M.Paknys, E.Raila, A.Streikus, Christi-anity in Lithuania, Vilnius 2002.
• Błaszczyk G., Litwa na przełomie średniowiecza i nowożytności 1492-1569, Poznań 2002.
• Bobiatyński K., Od Smoleńska do Wilna, wojna Rzeczypospoli-tej z Moskwą 1654-1655, Zabrze 2004.
• Bruździński A., Kanonicy regularni od pokuty na ziemiach pol-skich, Kraków 2003.
• Gach P.P., Struktury i działalność duszpasterska zakonów mę-skich na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska w latach 1773-1914, Lublin 1999.
• Gajewski M., Miedniki Królewskie, „Nasz Czas”, nr 15 (554), 2002.
• Gimbutas J., Lietuvos bažnyčiu chronologia ir statistika, „Lietu-viu kataliku Mokslo Akademijos Metraštis”, t.5. 1970.
• Górzyński S., Z dziejów jednostek miar w dawnej Polsce, War-szawa 1948.
• Jasas R., Pergamentu katalogas, Vilnius 1980.
• Jučas M., Lietuvos parapijos XV-XVIII A., Vilnius 2007.
• Karabuła T., Ignacy Massalski biskup wileński, Lublin 1998.
• Kossanecki K., Kampania roku 1660 na Litwie, Zabrze 2005.
• Kurczewski J., Biskupstwo wileńskie, Wilno 1912.
• Kurczewski J., Kościół zamkowy czyli katedra wileńska, cz.I, Wilno 1908.
• Kurczewski J., Wykaz szkół parafialnych, początkowych, klasz-tornych i prywatnych według wizyt kościołów diecezji wileń-skiej od roku 1781 do roku 1828, „Rocznik Towarzystwa Przy-jaciół Nauk w Wilnie”, t.II, 1908.
• Kviklys B., Gimbutas J., LIetuvos bažnyčios, t.V, cz.II, Chicago 1986.
• Misius K., Šinkunas R., Lietuvos kataliku bažnyčios, Žinynas, Vilnius 1993.
• Relatio status dioecesium in Magno Ducatu Lithuaniae, wyd. P.Rabikauskas, Romae 1971.
• Trajdos T.M., Najstarsze fundacje dla kanoników regularnych od pokuty w diecezji wileńskiej, „Nasza Przeszłość”, t.119, 2013.
• Trajdos T.M., Odnowa i wytrwałość. Kanonicy regularni od pokuty w Miednikach od połowy XVI do schyłku XVII wieku, w: Studia z dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego (XVI-XVIII wieku), red. S.Górzyński, M.Nagielski, Warszawa 2014.
• Wierzbowski T., Vademecum, wyd. 2, Lwów-Watrszawa 1926.