Wizerunek Rosji w powieści Jana Czyńskiego Cesarzewicz Konstanty i Joanna Grudzińska, czyli Jakubini polscy: problem ewolucji stereotypów romantycznych

• Authors: Natalia Filatova

Title variants

EN

The Image of Russia in Jan Czyński’s Novel Cesarzewicz Konstanty i Joanna Grudzińska, czyli Jakubini polscy. The Problem of the Evolution of Romantic Stereotypes

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł skupia się na powieści Jana Czyńskiego Cesarzewicz Konstanty i Joanna Grudzińska, czyli Jakubini polscy, analizowanej w kontekście uformowanych w epoce polistopadowej romantycznych stereotypów kulturowych dotyczących relacji polsko-rosyjskich. Prezentując poszczególne wątki fabularne powieści (ambiwalencje otaczające postać księcia Konstantego, życie polityczne w Królestwie Polskim, opozycja patrioci–konformiści, działalność tajnych służb policyjnych w Warszawie), autorka dowodzi, że pamfletowy charakter powieści (skorelowany z osobistym zaangażowaniem politycznym Czyńskiego) czyni z niej instruktywne kompendium motywów składających się na obraz Rosji w polskim piśmiennictwie lokującym się w obrębie romantycznego paradygmatu.

EN

The article focuses on the novel by Jan Czyński Cesarzewicz Konstanty i Joanna Grudzińska, czyli Jakubini polscy, analysed in the context of the Romantic cultural stereotypes concerning Polish-Russian relations formed after the November Uprising. While presenting the novel’s plot (the ambivalence surrounding the figure of Grand Duke Constantine, political life in the Kingdom of Poland, the opposition patriots vs. conformists, the operation of secret police services in Warsaw), the author proves that the pamphlet character of the novel (correlated with Czyński’s personal political involvement) makes it an instructive compendium of motifs constituting the image of Russia in Polish literature within the Romantic paradigm.

Keywords

PL

paradygmat romantyczny; Jan Czyński; wielki książę Konstanty; Rosja w piśmiennictwie polskiego romantyzmu

EN

Romantic paradigm; Jan Czyński; Grand Duke Constantine; Russia in the literature of Polish Romanticism

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2019
• Volume: 67
• Issue: 1: Literatura polska
• Pages: 75-94

Contributors

author

Natalia Filatova

• Rosyjska Akademia Nauk, Instytut Słowianoznawstwa

References

• Brandys Marian, Koniec świata szwoleżerów, t. I: Czcigodni weterani, Warszawa 1972; t. II: Niespokojne lata, Warszawa 1972; t. III: Rewolucja w Warszawie, Warszawa 1974; t. IV: Zmęczeni bohaterowie, Warszawa 1976; t. V: Nieboska komedia, Warszawa 1979.
• Czyński Jan, Cesarzewicz Konstanty i Joanna Grudzińska, czyli Jakubini polscy, Warszawa 1956.
• Czyński Jan, Cesarzewicz Konstanty i Joanna Grudzińska, czyli Jakubini polscy, t. I-IV, Paryż 1833-1834.
• Fiećko Jerzy, Rosja Krasińskiego. Rzecz o nieprzejednaniu, Poznań 2005.
• Filatova Natalia, Car Aleksander I w literaturze polskiej, „Przegląd Humanistyczny” 2011, nr 4.
• Gąsiorowski Wacław, Księżna łowicka, Warszawa 1960.
• Graczyk Ewa, Przeżyć dzień, napisać księgę?, [w:] Nasze pojedynki o romantyzm, red. D. Siwicka, M. Bieńczyk, Warszawa 1995.
• Janion Maria, Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś, Warszawa 1996.
• Janion Maria, Do Europy tak, ale razem z naszymi umarłymi, Warszawa 2000.
• Janion Maria, Gorączka romantyczna, Warszawa 1975.
• Janion Maria, Rewolucja literacka a rewolucja polityczna, [w:] Powstanie listopadowe 1830-1831. Geneza, uwarunkowania, bilans, porównania, Wrocław 1983.
• Janion Maria, Żmigrodzka Maria, Romantyzm i historia, Gdańsk 2001.
• Janowski Maciej, Narodziny inteligencji. 1750-1831, [w:] Dzieje inteligencji polskiej do roku 1918, red. Jerzy Jedlicki, t. I, Warszawa 2008.
• Kałążny Jerzy, Kiedy właściwie skończył się romantyzm? O (nie)trwałości paradygmatu romantycznego w kulturze polskiej i niemieckiej. Tekst artykułu dostępny w internecie: http://www.polska-niemcy-interakcje.pl/articles/show/31
• Katalog wzajemnych uprzedzeń Polaków i Rosjan, red. Andrzej de Lazari, Warszawa 2006.
• Kiślak Elżbieta, Car-trup i Król-Duch. Rosja w twórczości Słowackiego, Warszawa 1991.
• Król Marcin, Romantyzm wysoki i postromantyzm usługowy, „Res Publica Nowa” 1998, nr 7-8.
• Król Marcin, Romantyzm. Piekło i niebo Polaków, Warszawa 1998.
• Majewski Wiesław, Chłopicki a „teatr historii”, [w:] Powstanie listopadowe 1830-1831. Geneza, uwarunkowania, bilans, porównania, Wrocław 1983.
• Mickiewicz Adam, Dziady, wyd. Józef Kallenbach, t. I, Poznań 1918.
• Mochnacki Maurycy, Powstanie narodu polskiego w roku 1830 i 1831, t. I-II, oprac. i przedmowa Stefan Kieniewicz, Warszawa 1984.
• Niemcewicz Julian Ursyn, Władysław Bojomir, oprac. Izabella Rusinowa i Aleksander Czaja, Kielce 2009.
• Obraz Rosji w literaturze polskiej, red. Jerzy Fiećko, Krzysztof Trybuś, Poznań 2012.
• Polacy w oczach Rosjan – Rosjanie w oczach Polaków, red. Roman Bobryk, Jerzy Faryno, Warszawa 2000.
• Rymkiewicz Jarosław M., Wielki książę, z dodaniem rozważań o istocie i przymiotach ducha polskiego, Chotomów 1991.
• Sclavius Wiesław [Wacław Gąsiorowski], Księżna łowicka, t. I-II, Kraków 1908.
• Słowacki Juliusz, Poema Piasta Dantyszka herbu Leliwa o piekle, Paryż 1839.
• Stefanowska Zofia, Rosja w „Ustępie” III części „Dziadów”, [w:] W krainie pamiątek. Prace ofiarowane Profesorowi Bogdanowi Zakrzewskiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, Wrocław, 1996.
• Szymański Andrzej, Żar-ptaki. Zagadka tajemniczego zniknięcia cara Aleksandra I, Warszawa 1996.
• Terlecki Władysław, Zabij cara, Warszawa 1992.
• Walas Teresa, Zmierzch paradygmatu romantycznego – i co dalej?, „Dekada Literacka” 2001, nr 5-6.
• Witkowska Alina, Romantyzm, [w:] Alina Witkowska, Ryszard Przybylski, Romantyzm, Warszawa 2003.
• Zielińska Marta, Polacy, Rosjanie i romantyzm, Warszawa 1998.
• Макаров Н.П, Мои семидесятилетние воспоминания и с тем моя полная предсмертная исповедь, СПб., 1882, cz. 4.
• Русская культура в польском сознании, Отв. ред. Н.М. Филатова, В.А. Хорев, Москва 2009.
• Фалькович С.М., Общественное движение в Королевстве Польском глазами царского сыска (1815-1830), [w:] Ruchy społeczne w Polsce i Rosji do II wojny światowej, Warszawa 2005.
• Фалькович С.М., Польская политическая эмиграция в общественно-политической жизни Европы 30-60-х годов XIX века, Москва 2017.
• Филатова Н.М., Россия и русские в поэзии польского восстания 1830-1831 гг., „Историк и художник” 2008, № 1-2 (15-16).
• Хорев В.А., Адам Мицкевич и польский стереотип отношения к России, [w:] tenże, Польша и поляки глазами русских литераторов. Имагологические очерки, Москва 2005.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2019.67.1-6