Die Auswirkungen des Konkordats zwischen dem Apostolischen Stuhl und Polen von 1925 auf die Eparchie Stanislaviv

• Authors: Mykhailo Klapkiv

Title variants

EN

The Impact of the 1925 Concordat between the Apostolic See and the Republic of Poland on the Eparchy of Stanislaviv

PL

Wpływ konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską z 1925 r. na Eparchię Stanisławowską

• Languages of publication: DE

Abstracts

DE

Nach dem Zusammenbruch der Mittelmächte versuchten das ukrainische und polnische Völker, ihre eigenen Staaten wiederherzustellen. Diese Bemühungen wurden wesentlich durch die ethnopolitische Situation in Galizien erschwert, insbesondere nach der Entscheidung der Entente vom 15. März 1923, Ostgalizien an Polen anzuschließen. Für die ukrainische griechisch-katholische Kirche (UGKK) ergab sich eine weitere Chance und Herausforderung – mit einer neuen Regierung und Wirklichkeit zusammenzuarbeiten. Der geopolitische Wandel verursachte eine Art von rechtlichem Nihilismus in Bezug auf das Staatskirchenrecht, was sich als selektive Gerechtigkeit herausstellte. Diese ungeklärten Rechtsverhältnisse sollten das Konkordat zwischen dem Apostolischen Stuhl und dem polnischen Staat aufheben. Die Hauptvoraussetzungen für die Ausarbeitung des Konkordats seitens der ukrainischen griechisch-katholischen Kirche waren Rechtsunsicherheit, finanzielle und wirtschaftliche Schwierigkeiten sowie gesellschaftspolitische Fragen in der Gesellschaft. Die Kirche des byzantinischen Ritus wurde von Metropolit Šeptytsky im Auftrag seiner Bischöfe von Stanislau (Stanislaviv) und Peremyšl und deren Gläubigen in diesen Vorbereitungsprozess eingeführt. Für die UGKK war es wichtig gewesen, die Fragen des kirchlichen Eigentums, der Bischofswahlen, der Taufscheine, des Bildungswesens und der kirchlichen Strukturen zu klären. Das am 10. Februar 1925 unterzeichnete Abkommen war gegenüber allen Bischöfen des UGKK, einschließlich Bischof Hryhori Chomyšyn (1867-1945) verbindlich und setzte für sie die Verpflichtung zur Loyalität dem polnischen Präsidenten und Rzeczpospolita Polska gegenüber voraus.

EN

After the collapse of the Central Powers, the Ukrainian and Polish authorities tried to restore their own states. These attempts were essentially hindered by the ethno-political situation in Galicia, especially after the decision of the Entente on 15 March 1923 to append East Galicia to Poland. The Ukrainian Greek-Catholic Church (UGCC) faced another opportunity and challenge – to cooperate with a new government under different circumstances. Such a geopolitical change led to a kind of legal nihilism concerning Church-State relations, which introduced selective justice. These legal relations should have been resolved by way of a ruling (concordat) between the Apostolic See and the Polish State. The chief preconditions for the drafting of a concordat by the Ukrainian Greek-Catholic Church were: legal uncertainty, financial and economic difficulties, and the sociopolitical issues in society. In this preparatory process, the Byzantine rite Church was led by Metropolitan Šeptytsky, who spoke on behalf of his bishops of Stanislaviv and Przemyśl and the faithful. It was important for the UGCC to clarify the questions of ecclesiastical property, elections of bishops, baptismal certificate, education, and ecclesiastical structures. The agreement, signed on February 10th, 1925, obliged all UGCC bishops to take an oath of allegiance, including Bishop Hryhorij Chomyšyn (1867-1945), to the Polish President and pledge their loyalty to the state.

PL

Po upadku państw centralnych władze ukraińska i polska próbowały przywrócić własne państwo. Próby te były zasadniczo komplikowane przez sytuację etniczno-polityczną w Galicji, zwłaszcza po decyzji Ententy z 15 marca 1923 r. o połączeniu Galicji Wschodniej z Polską. Dla ukraińskiego Kościoła greckokatolickiego (UKGK) rozpoczęła się kolejna szansa i wyzwanie – współpraca z nowym rządem i rzeczywistością. Taka zmiana geopolityczna spowodowała pewnego rodzaju nihilizm prawny w stosunku do relacji państwa i kościoła, które okazało się selektywną sprawiedliwością. Te stosunki prawne powinien był rozstrzygać konkordat między Stolicą Apostolską a państwem polskim. Głównymi warunkami wstępnymi przygotowania konkordatu ze strony ukraińskiego Kościoła greckokatolickiego były niepewność prawna, napięte trudności finansowe i gospodarcze oraz kwestie społeczno-polityczne w społeczeństwie. Kościół obrządku bizantyjskiego w tym procesie przygotowawczym był prowadzony przez metropolitę Szeptyckiego, który przemawiał w imieniu swoich biskupów ze Stanisławowa i Przemyśla oraz ich wiernych. Ważne dla UKGK było wyjaśnienie kwestii własności kościelnej, wyborów biskupów, świadectwa chrztu, edukacji i struktur kościelnych. Umowa, podpisana 10 lutego 1925 r., zobowiązała do złożenia przysięgi wierności wszystkich biskupów UKGK, w tym biskupa Grzegorza Chomyszyna (1867-1945), prezydentowi polskiemu i zobowiązała do lojalności wobec państwa.

Keywords

DE

Konkordat; Eparchie Stanislau (Stanislaviv); Griechisch-Katholische Kirche; Polen-Ukraine

EN

Concordat; Eparchy of Stanislaviv; Greek Catholic Church; Poland-Ukraine

PL

konkordat; Eparchia Stanisławów; Kościół greckokatolicki; Polska-Ukraina

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Kościół i Prawo
• Year: 2019
• Issue: 8 (21) nr 1
• Pages: 231-247

Contributors

author

Mykhailo Klapkiv

• Katedra Prawa Katolickich Kościołów Wschodnich, Instytut Prawa Kanonicznego, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II; adres do korespondencji: Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin, Polska

References

• Baran, Stepan. 1940. “Tserkovne pytannia w Polshchi.” https://zbruc.eu/node/353 74 [eingesehen am: 16.04.2019].
• Baran, Stepan. 1947. Mytropolyt Andrei Sheptyts’kyi. Zhyttia i dijalnist. München: Vernyhora.
• “Die Rolle der katholischen Kirche in der polnischen Geschichte seit 1795.” http:// www.puhli.de/uni/papers/kirche-in-polen/geschichte.html [eingesehen am: 17.04.2019].
• Hentosh, Liliana. 2016a. “Rol’metropolyta Andreia Sheptyts’koho v ukladenni konkordatu mizh Apostolskym Prestolom i Polshcheju (1925).” Posen 10:115-28.
• Hentosh, Liliana. 2016b. “Hreko-katolytskoji tserkvy u Polshchi do pidpysannja konkordatu 1925 r.” Eminak 1(3): 21-25.
• Jehreshij, Oleh. 2003. Suspilno-politychna ta kulturalno-prosvitnycka dijalnist jepyskopa Hryhorija Chomyšyna (1904-1945 rr). Ivano-Frankivsk: Prykarpats’kyy natsional’nyy universytet imeni Vasylya Stefanyka.
• Mroěz, Maciej. 2004. W kregu dyplomacji watykaněskiej. Rosja, Polska, Ukraina w dyplomacji Watykaněskiej w latach 1917-1926. Toruně: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Perewesij, Vitaliy. 1998. Hreko-katolytska tserkvy v umovach ukrainsko-polskoi konfrontacii 20 roky XX st. Kiev: Natsional’na akademiya nauk Ukrayiny, Instytut politychnykh ta etnonatsional’nykh doslidzhen’.
• Pylypiv, Ihor. 2013. “Pravovyj status hreko-katolytskoi tserkvy d druhij Rechi Pospolytij (1925-1939).” Efektyvnist derzhavnoho upravlinnia (Effektivität der staatlichen Verwaltung) 34:153-62.
• Wolf, Hubert. 2010. Pope and Devil. The Vatican’s Archives and the Third Reich. Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press.

Identifiers

DOI

10.18290/kip.2019.8.1-15