O różnicy między magią a modlitwą – krytyka stanowiska Saula Smilansky’ego

• Authors: Gomułka Jakub , Sajdek Zofia

Title variants

EN

The Difference Between Magic and Prayer: A Critique of Saul Smilansky’s Conception

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zawarta w niniejszym artykule dyskusja z tekstem Saula Smilansky’ego O wątpliwej moralności pewnych form modlitwy składa się z dwóch części. W pierwszej bronimy tezy, że fikcyjne przykłady prezentowane przez autora albo nie stanowią powszechnie akceptowalnych form modlitwy, albo dają się interpretować tak, że nie stanowią etycznego problemu. Życzenie komuś śmierci jest bowiem zawsze nieetyczne, ale w każdej wyobrażalnej sytuacji zagrożenia życia możliwa jest modlitwa o rozwiązanie, które nie pomnaża śmierci. W drugiej części bronimy tezy, że prezentowany w przykładach Smilansky’ego stosunek ludzi do Boga w ogóle nie jest religijny, a w konsekwencji działania w nich opisane nie zasługują na miano „modlitwy”. Kiedy bowiem w naszym nastawieniu do Boga liczy się tylko to, że jest On zdolny zmienić bieg zdarzeń na naszą korzyść, a to, że jest On dobry umyka naszej uwadze, wówczas nie mamy na myśli Boga tradycji religijnej. W tym punkcie przywołujemy myślicieli należących do nurtu tzw. Wittgensteinowskiego fideizmu, których krytyka modlitwy błagalnej idzie być może zbyt daleko, skłania jednak do refleksji nad granicami właściwego stosunku do Boga.

EN

Our discussion of Saul Smilansky’s paper “A Problem about the Morality of Some Com¬mon Forms of Prayer” consists of two parts. In the first part, we argue for the thesis that the fic¬titious examples given by the author of the paper either are not commonly acceptable forms of prayer (being unethical), or are interpretable in a way which removes the ethical problem altogether. It is always unethical to wish someone’s death, but in each imaginable situation of deadly danger there is a sense of a prayer for a solution which does not multiply death. In the second part, we defend the thesis that the attitude towards God depicted in Smilansky’s examples is not religious at all, and the acts desrcibed in them do not deserve to be called “prayers.” When all what really matters to us about God is that He is able to change the course of events in our favor, and His goodness escapes our attention, then by “God” we do not mean the God of religious tradition. At this point we recall the thinkers belonging to the so-called Wittgen¬steinian fideism, whose critique of petitionary prayer goes maybe too far, but also invites us to rethink the limits of the right attitude towards God.

Keywords

PL

modlitwa; Wittgensteinowski fideizm; Saul Smilansky; etyka

EN

prayer; Wittgensteinian fideism; Saul Smilansky; ethics

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2016
• Volume: 64
• Issue: 1
• Pages: 17-26

Dates

published

2016

Contributors

author

Gomułka Jakub

• Katedra Filozofii Boga Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie

author

Sajdek Zofia

• Katedra Filozofii Religii Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie

References

• Holland, Roy F. „Religious Discourse and Theological Discourse”. Australasian Journal of Philosophy 34 (1953), 3: 147–163. DOI: 10.1080/0004840568520020.
• Orwell, George. Rok 1984, przeł. Tomasz Mirkowicz. Warszawa: PIW, 1988.
• Phillips, Dewi Z. The Concept of Prayer. London: Routledge and Kegan Paul, 1965.
• Smilansky, Saul. „O wątpliwej wartości moralnej pewnych rozpowszechnionych form mo-dlitwy”, przeł. Marcin Iwanicki. Roczniki Filozoficzne 63 (2016), 1: 7–16. DOI: 10.18290/ rf.2016.64.1-1.
• Winch, Peter G. Idea nauki o społeczeństwie i jej związek z filozofią, przeł. Bohdan Chwe-deńczuk. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1995.
• Wittgenstein, Ludwig. „Uwagi różne”. W: Tenże. Uwagi o religii i etyce, przeł. Małgorzata Kawecka, Wiesław Walentukiewicz, Wojciech Sady. Kraków: Znak, 1995.

Identifiers

DOI

10.18290/rf.2016.64.1-2