The Kurpie region. Transformation of settlement landscape until Poland’s accession to the European Union

• Authors: Starzyk Agnieszka

Title variants

PL

Kurpiowszczyzna. Przekształcenia krajobrazu osadniczego do czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

The Kurpie region is among the most interesting ethnographic regions of Poland, with the center of the original, well-preserved and carefully cultivated folk culture of the Kurpie [ethnographic group of the Polish population]. The image of the Kurpie village resulted from centuries of human activity. Over the centuries, transformations of the landscape occurred. Activities that gave the area a modern appearance were based on adaptation of the natural environment for cultivation of land and gradual establishment of human settlements. The traditional folk culture developed by the Kurpie ethnographic group, as well as high value of the natural environment prompted research in the scope of transformation to open settlement landscape of the Kurpie region. The present study was aimed at investigating processes that determined the transformation to the natural and cultural landscape of the Kurpie region. The territorial scope of the present work covers the Kurpie region located between the Omulew and the Szkwa rivers. In the 15th century, the region was included in the Ostrołęka County and has remained there since then. The time scope of the study concerns the period from when first mention of the area being settled was made to the moment of Poland's accession to the European Union. The following research methods were adopted for the study: analysis of source literature and literature on the subject undertaken in the present work, historical analysis to cover the development of settlement in the studied area, comparative cartographic analysis in the field of settlement and landscape transformation, statistical analysis in the field of social and technical infrastructure. In the study, landscape and urban-rural inventory was also applied. The study structure covers issues related to formation and development of settlement in the Kurpie region: 1) the Kurpie region in scientific research, 2) the Kurpie region in folk culture, 3) the Kurpie region – an outline of settlement-agricultural functions, as well as landscape layout, 4) the Kurpie region – characteristics of the settlement landscape, 5) the Kurpie region – dominant changes to the landscape under the influence of socio-economic factors in the period of the 45 post-war years, 6) the Kurpie region – dominant modification to the landscape as influenced by socio-economic factors during the political system transformation in Poland.

PL

Kurpiowszczyzna to jeden z ciekawszych regionów etnograficznych, z ośrodkiem oryginalnej, świetnie zachowanej i pieczołowicie kultywowanej kultury ludowej Kurpiów. Obraz wsi kurpiowskiej jest wynikiem wielowiekowych działań człowieka. Na przestrzeni stuleci następowały przekształcenia krajobrazu, oparte na przystosowywaniu środowiska przyrodniczego do uprawy ziemi i stopniowym zakładaniu siedzib ludzkich, które dały obraz współczesny. Tradycyjna kultura ludowa kurpiowskiej grupy etnograficznej oraz wysoka wartość środowiska przyrodniczego były inspiracją do podjęcia badań z zakresu transformacji otwartego krajobrazu osadniczego regionu kurpiowskiego. Celem pracy było zbadanie procesów decydujących o przekształceniach krajobrazu naturalnego i kulturowego Kurpiowszczyzny. Zakres terytorialny pracy obejmuje obszar Kurpiowszczyzny położony między Omulwią i Szkwą, który w XV w. znalazł się w powiecie ostrołęckim i w nim pozostał. Zakres czasowy badania obejmuje okres od pierwszych wzmianek o zasiedlaniu obszaru do czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Przyjęte zostały następujące metody badawcze: analizy bibliograficznej i piśmiennictwa dotyczącego tematu pracy, analizy historycznej obejmującej rozwój osadnictwa na badanym terenie, analizy kartograficznej porównawczej w zakresie osadnictwa i przekształcania krajobrazu, analizy statystycznej w zakresie infrastruktury społecznej i technicznej. W pracy posługiwano się także inwentaryzacją krajobrazową i urbanistyczno-ruralistyczną. Struktura cyklu, zawarta w siedmiu artykułach, obejmuje zagadnienia związane z kształtowaniem i rozwojem osadnictwa na obszarze Kurpiowszczyzny: 1) Kurpiowszczyzna w badaniach naukowych, 2) Kurpiowszczyzna w kulturze ludowej, 3) Kurpiowszczyzna – zarys kształtowania funkcji osadniczo-rolniczych i krajobrazu, 4) Kurpiowszczyzna – charakterystyka krajobrazu osadniczego, 5) Kurpiowszczyzna – dominujące zmiany w krajobrazie pod wpływem czynników społeczno-ekonomicznych w okresie 45-lecia powojennego, 6) Kurpiowszczyzna – dominujące zmiany w krajobrazie pod wpływem czynników społeczno-ekonomicznych w okresie transformacji ustrojowej. Cykl zamyka artykuł dotyczący współczesności: 7) Kurpiowszczyzna – 18 lat od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej (publikacja w 2022).

Keywords

EN

the Kurpie region; architecture; settlement landscape; natural landscape; cultural landscape

PL

Kurpie; architektura; krajobraz osadniczy; krajobraz przyrodniczy; krajobraz kulturowy

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2021
• Issue: Special Edition 2021
• Pages: 31-48

Dates

published

2021

Contributors

author

Starzyk Agnieszka

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

References

• Chętnik A., 1913, Puszcza Kurpiowska, Księgarnia Polska, Warszawa.
• Chętnik A.,1915, Chata kurpiowska. Opracowana podług materiałów zebranych na miejscu, z 207 fotogr., planami i rysunkami wykonanymi przez Autora, Księgarnia Gebethnera i Wolffa, Warszawa.
• Czapliński W., Ładogórski T., 1998, Atlas Historyczny Polski, PPWK Oddział Wrocław.
• Jałowiecki B., 1989, Przestrzeń znacząca [in:] J. Wódz (ed.), Przestrzeń znacząca, Studia Socjologiczne, Śląski Instytut Naukowy, Katowice.
• Jaworowski J., Jankowski S., 1996, Czynniki produkcji w rolnictwie woj. ostrołęckiego w latach 1975–1994, Zeszyty Naukowe OTN, X, Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe, Ostrołęka.
• Mikulska J., 1998, Ostrołęka i Kurpie w literaturze pięknej, Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Wiktora Gomulickiego w Ostrołęce, Ostrołęka.
• Niedziałkowska Z., 1988, Kurpie. Bory Ostrołęckie, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• Pajka S., 1996, Pisarze i badacze Kurpiowszczyzny, Zeszyty Naukowe X, Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe, Ostrołęka.
• Piaścik F., 1939, Osadnictwo w Puszczy Kurpiowskiej, Wydawnictwo Zakładu Architektury Polskiej i Historii Sztuki Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• Starzyk A., 2004, Przekształcenia otwartego krajobrazu osadniczego na Kurpiowszczyźnie na przykładzie wybranych gmin (doktorat), Wydział Architektury, Politechnika Warszawska, Warszawa.
• Wiśniewska M., 1999, Osadnictwo wiejskie, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.21858/msr.se.2021.02