Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2017 | 6 | 53–69

Article title

Horyzont geograficzny żołnierzy zaciężnych w Polsce za ostatnich Jagiellonów. Przyczynek do badań nad mobilnością grupy zawodowej

Content

Title variants

EN
Geographical horizon of mercenary soldiers in Poland during the rule of the last representatives of the Jagiellonian dynasty
RU
Географический горизонт наемников в Польше в период правления последних Ягеллонов

Languages of publication

PL

Abstracts

EN
This study is devoted to the geographical horizon of the mercenary armies during the rule of last two representatives of the Jagiellonian dynasty on the Polish throne. It is assumed that the mercenary army was not a fully institutionalized egalitarian structure, deriving from various states and geographic recruitment sources. During the marches the mercenary army aimed at reaching numerous theatres of war activi¬ties and covered long distances. That was presented based on selected examples. Using counts and estimates concerning distance covered by soldiers, the extent of the geographic horizon of the mercenary army can be determined. The distance ranged from 200 to 760 km. Consequently, it can be argued that the spatial mobility of soldiers (regardless of their territorial and national origin) brought them closer to this group of merchants specializing in far-reaching international trade. As regards the representatives of the lower social strata involved in the military activities of the state, this constituted an opportunity to significantly expand not only their personal geographic horizon but their worldview as well. Therefore, the final conclusion is that the distances covered by the soldiers during war campaigns must have been a formative experience as far as the personality of each soldier is concerned. In comparison with not very mobile old Polish society, the army and the soldiers were, apparently, the group which was more mobile, if not the most mobile one of all.
RU
Данное исследование посвящено географическому горизонту наемных войск в период правления в Польше двух последних Ягеллонов. Я полагаю, что наемное войско – это не до конца институализированная эгалитарная структура, вербовавшая воинов из различных сословий и географических широт. Наемная армия во время переходов, целью которых было прибытие к месту военных действий, преодолевала огромные расстояния. Это показано на отдельных примерах. Опираясь на подсчеты и статистику, касающуюся расстояний, преодолеваемых солдатами, можно определить географический горизонт войска. Он располагался в границах от 200 до порядка 760 км. Таким образом, можно предположить, что пространственная мобильность солдат (независимо от территории и сословного происхождения) сближала их в этом плане с группой купцов, специализировавшихся на международной торговле на больших расстояниях. Для представителей низших сословий, вовлечен¬ных в военную деятельность страны, это был шанс не только расширить свой географический горизонт, но и мировоззрение в целом. Поэтому в конце делается вывод о том, что передвижение солдат в ходе военных компаний, по-видимому, было тем опытом, который формировал личность каждого из них. На фоне малоподвижного старопольского общества, войско и солдаты были более, если не сказать самой, мобильной группой.

Year

Volume

6

Pages

53–69

Physical description

Contributors

References

  • Kronika od r. 1507 do 1541 spisana [z rękopisu 1549 r.], [w:] Biblioteka starożytna pisarzy polskich, t. VI, Warszawa 1854.
  • Baczkowski K., Rola roty pieszej z przełomu XV i XVI wieku w integracji społecznej i międzynarodowej, [w:] Wspólnoty małe i duże w społeczeństwach Czech і Polski w średniowieczu і w czasach wczesnonowożytnych, red. W. Iwańczak, J. Smołucha, Kraków 2010.
  • Bielski M., Kronika polska Marcina Bielskiego, t. II, Sanok 1856.
  • Biskup M., Trzynastoletnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1454–1466, Warszawa 1967.
  • Bołdyrew A., Między koniecznością a powinnością. Motywacje podejmowania służby w XVI-wiecznej zaciężnej armii koronnej, [w:] O powinnościach żołnierskich, t. I: Na fundamencie historii i tradycji, red. A. Drzewiecki, Oświęcim 2016.
  • Bołdyrew A., Mikołaj Iskrzycki et consortes, [w:] Na wojnie i w szlacheckim dworku.
  • Studia i materiały, red. K. Maksymiuk, D. Wereda, R. Roguski, Siedlce 2016.
  • Bołdyrew A., Piechota zaciężna w Polsce w pierwszej połowie XVI wieku, Warszawa 2011.
  • Decjusz J. L., Księga o czasach króla Zygmunta, Warszawa 1960.
  • Dróźdź P., Orsza 1514, Warszawa 2000.
  • Dworzaczek W., Hetman Jan Tarnowski. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego, Warszawa 1985.
  • Ferenc M., Mikołaj Radziwiłł „Rudy” (ok. 1515–1584). Działalność polityczna i wojskowa, Kraków 2008.
  • Gąsiorowski A., Itineraria dwu ostatnich Jagiellonów, „Studia Historyczne”, R. XVI, 1973, z. 2.
  • Geremek B., Wyobraźnia czasowa polskiego dziejopisarstwa średniowiecznego, „Studia Źródłoznawcze”, t. XXII, 1977.
  • Gładysz A., Wyprawa pozwolska Zygmunta Augusta w 1557 roku, „Roczniki Humanistyczne”, t. LVI, 2008, z. 2.
  • Górnicki Ł., Dzieje w Koronie Polskiej […] od roku 1538 aż do roku 1572, [w:] Ł. Górnicki, Pisma, t. II, Warszawa 1961.
  • Halecki O., Dzieje unii jagiellońskiej, t. II: W XVI wieku, Kraków 1920.
  • Jabłonowski A., Sprawy wołoskie za Jagiellonów, [w:] Źródła dziejowe, t. X: Sprawy wołoskie za Jagiellonów. Akta i listy, oprac. A. Jabłonowski, Warszawa 1878.
  • Jasnowski J., Mikołaj Czarny Radziwiłł (1515–1565). Kanclerz i marszałek ziemski Wielkiego Księstwa Litewskiego, wojewoda wileński, Oświęcim 2014.
  • Kolankowski K., Roty koronne na Rusi i Podolu 1492–1572 r., „Ziemia Czerwieńska”, R. I, 1935, z. 2.
  • Kolankowski L., Polska Jagiellonów. Dzieje polityczne, Lwów 1936.
  • Kolankowski L., Zygmunt August, wielki książę Litwy, do roku 1548, Lwów 1913.
  • Kopytoff I., Kulturowa biografia rzeczy – utowarowienie jako proces, [w:] Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, red. M. Kempny, E. Nowicka, Warszawa 2003.
  • Langness L. L., The Life History in Anthropological Science, New York 1965.
  • Lubomirski T., Trzy rozdziały z historyi skarbowości w Polsce 1507–1532, Kraków 1868.
  • Łowmiański H., Polityka Jagiellonów, Poznań 2006.
  • Nowak T., Polska sztuka wojenna w czasach Odrodzenia, Warszawa 1955.
  • Nowak T., Uwagi o technice budowy mostów polowych w Polsce w w. XV do XVII, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, t. II, 1956, cz. 2.
  • Plewczyński M., Materiały do zagadnienia liczebności i organizacji wojska polskiego latach 1506–1572, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, t. XXXI, 1988.
  • Plewczyński M., Polska technika wojskowa w XVI wieku, [w:] Studia z dziejów polskiej techniki wojskowej od XVI do XX wieku, red. J. Wojtasik, Warszawa 2001.
  • Plewczyński M., Ślązacy w służbie koronnej w latach 1521–1574, [w:] Wojsko i kultura w dziejach Polski i Europy. Księga jubileuszowa profesora Piotra Matusaka w 65 rocznicę urodzin, red. R. Dmowski, J. Gmitruk, G. Korneć, W. Włodarkiewicz, Warszawa 2006.
  • Plewczyński M., Wojny i wojskowość polska XVI wieku, t. I: Lata 1500–1548, Zabrze 2011.
  • Plewczyński M., Wojny i wojskowość polska XVI wieku, t. II: Lata 1548–1575, Zabrze 2012
  • Plewczyński M., Żołnierz jazdy obrony potocznej za czasów Zygmunta Augusta.
  • Studia nad zawodem wojskowym w XVI w., Warszawa 1985.
  • Pociecha W., Królowa Bona (1494–1557). Czasy i ludzie Odrodzenia, t. III, Poznań 1958.
  • Pułaski K., Wojna Zygmunta I z Bohdanem, wojewodą mołdawskim w 1509 r., [w:] K. Pułaski, Szkice i poszukiwania historyczne, t. I, Kraków 1887.
  • Samsonowicz H., Horyzonty przestrzenne różnych grup społecznych w Polsce XVI wieku, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, t. XXXV, 1990.
  • Spieralski Z., Awantury mołdawskie, Warszawa 1967.
  • Spieralski Z., Jan Tarnowski 1488–1561, Warszawa 1977.
  • Spieralski Z., Kampania obertyńska 1531 roku, Warszawa 1962.
  • Spieralski Z., Wojskowość polska w okresie odrodzenia 1454–1576, [w:] Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864, t. I: Do roku 1648, Warszawa 1965.
  • Stryjkowski M., Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiej Rusi […], t. II, Warszawa 1980.
  • Szymczak J., Początki broni palnej w Polsce (1383–1533), Łódź 2004.
  • Tyszkiewicz J., Jeńcy wojenni i dyplomacja polska w XV–XVI wieku, [w:] Balticum. Studia z dziejów polityki, gospodarki i kultury XII–XVII wieku ofiarowane Marianowi Biskupowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Z. H. Nowak, Toruń 1992.
  • Tyszkiewicz J., Ostatnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1519–1520, Warszawa 1991.
  • Walawender A., Kronika klęsk elementarnych w Polsce i w krajach sąsiednich w latach 1450–1586, t. II: Zniszczenia wojenne i pożary, Lwów 1935.
  • Wijaczka J., Asverus von Brandt 1509–1559. Życie i działalność dyplomatyczna w służbie księcia Albrechta pruskiego, Kielce 1996.
  • Wijaczka J., Prusy Książęce a Polska, Litwa i Inflanty w połowie XVI wieku. Działalność dyplomatyczna Asverusa von Brandta w latach 1544–1558, Kielce 1992.
  • Wimmer J., Historia piechoty polskiej do roku 1864, Warszawa 1978.
  • Wojciechowski Z., Zygmunt Stary (1506–1548), Warszawa 1946.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-0b561e98-ad5f-4648-8135-8a96d3390bee
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.