Utwory maryjne Pieśni sobie śpiewanych Konstancji Benisławskiej a tradycja teologiczna i literacka

• Authors: Żukowska Kamila

Title variants

EN

Marian texts of “Songs Sung to Oneself” by Konstancja Benisławska vs. theological and literary tradition

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article presents issues of the second part of Pieśni sobie śpiewane (‘Songs Sung to Oneself’), the only poetic volume by Konstancja Bienisławska (1747–1806), a poet living in the former Polish Livonia area. I hope to prove that Marian poetry presented by Benisławska is an original phenomenon on the literary map of Poland of those times. Uniqueness of Marian texts of Pieśni sobie śpiewane, collected under the name of Pozdrowienie anielskie na pieśni rozłożone (‘An angel’s greeting divided into songs’), lies in its poetic interpretation of theological discussions of that time and in the original adaptation of Marian literary patterns. As a result, the poet creates a surprising image of Virgin Mary who is shown as an autonomous and causative figure, contrary to the official christocentric perspective in literature and theology.

Keywords

PL

Konstancja Benisławska; Pieśni sobie śpiewane; Maryja; teologia; Inflanty Polskie

EN

Konstancja Benisławska; ‘Songs Sung to Oneself ’; Virgin Mary, theology; Polish Livonia

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
• Year: 2018
• Volume: 1 (8)
• Pages: 43-59

Dates

published

30-09-2018

Contributors

author

Żukowska Kamila

• Uniwersytet Łódzki

References

• Benisławska, K. (1776). Pieśni sobie śpiewane […] za naleganiem przyjacioł z cienia wiejskiego na jaśnią wydane. Wilno: Drukarnia J.K.Mci Akademickiey.
• Benisławska, K. (2000). Pieśni sobie śpiewane. Wstęp i oprac. T. Chachulski. Warszawa: Wydawnictwo IBL.
• Officium abo Godzinki o przenaczystszym i niepokalanym poczęciu naświętszej Panny Maryjej […]. Kraków: w druk. Andrzeja Piotrkowczyka, Typografa J.K.M.
• Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. Pobrane z: http://msza.net/i/go_02.html (29.06.2018).
• Grodzicki, T. (1799). Nauki chrześciańskie katechizmowe z różnych pism gruntownych zebrane w kościele parafialnym warszawskim pod tytułem świętego Andrzeja miane. Cz. III. Warszawa: w Drukarni XX Scholarum Piarum.
• Kochanowski, J. (1976). Psalm 145. Exaltabo Te, Deus, meus rex. W: idem. Dzieła polskie. T. I (s. 475). Oprac. J. Krzyżanowski. Warszawa: PIW.
• Kochowski, W. (1859a). Ogród panieński pod sznur Pisma Świętego, doktorów kościelnych, kaznodziejów prawowiernych wymierzony, a kwiatami tytułów Matki Boskiej wysadzony, przez jednego najbliższego tej Matki i Panny niewolnika. Kraków: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej.
• Kochowski, W. (1859b). Różaniec Najświętszej Panny Maryi według zwyczaju kaznodziejskiego rytmem polskim wyrażony. Kraków: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej.
• Miaskowski, K. (1959). Rotuły na narodzenie Syna Bożego. W: Matka Boska w poezji polskiej. Antologia (s. 28). Oprac. M. Jaśkowska i in. Lublin: Wydawnictwo Naukowe KUL.
• Obodziński, A. (1640). Pandora starożytna monarchów polskich. Kraków: Drukarnia Krzysztofa Schedla.
• Sarbiewski, M.K. (1959). Do świętej Dziewicy Matki. Przekł. J. Ejsmond. W: Matka Boska w poezji polskiej. T. 2: Antologia (s. 34–35). Oprac. M. Jaśkowska i in. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Zimorowic, J.B. (2017). Hymny na uroczyste święta Bogarodzice Maryjej. Oprac. R. Grześkowiak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.
• Adamiak, E. (2006). Traktat o Maryi. W: J. Czaja, E. Adamiak, J. Majewski (red.), Dogmatyka. T. 2 (s. 17–287). Warszawa: Towarzystwo „Więź”.
• Borowy, W. (1958). Benisławska. W: K. Benisławska. Pieśni sobie śpiewane (s. VII–XXIII). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Chachulski, T. (2000a). Objaśnienia. W: K. Benisławska. Pieśni sobie śpiewane (s. 185–224). Warszawa: Wydawnictwo IBL.
• Chachulski, T. (2000b). Wprowadzenie do lektury. W: K. Benisławska. Pieśni sobie śpiewane (s. 5–19). Warszawa: Wydawnictwo IBL.
• Chaunu, P. (1989). Czas reform. Historia religii i cywilizacji (1250–1550). Przekł. J. Grosfeld. Warszawa: PAX.
• Curtius, E.R. (2009). Literatura europejska i łacińskie średniowiecze. Przekł. A. Borowski. Kraków: Universitas.
• Czyż, A. (1988). Ja i Bóg. Poezja metafizyczna późnego baroku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Dorosz, K. (2018). Maciej Kazimierz Sarbiewski – poeta maryjny. Studia Bobolanum, 1, 91–103.
• Demkowicz, A. (2016). Utwory religijne Konstancji Benisławskiej a tradycja mistyki hiszpańskiej (św. Teresa z Avili, św. Jan od Krzyża). Tematy i Konteksty, 6 (11), 317–329.
• Frye, N. (2012). Anatomia krytyki. Przekł. M. Bokiniec. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Galilej, C. (2015). Kolęda noworoczna w ujęciu genologicznym na podstawie „Symfonij Anielskich” Jana Żabczyca (XVII w.). Prace Językoznawcze, 17 (3), 27–40.
• Gorzelana, J. (2016). Mitologizmy w poezji religijnej polskiego oświecenia. Opera Slavica, 4, 17–27.
• Grześkowiak, R. (2017). Wstęp. W: J.B. Zimorowic, Hymny na uroczyste święta Bogarodzice Maryjej (s. 5–51). Oprac. R. Grześkowiak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.
• Hanusiewicz-Lavallee, M. (2001). Święte i zmysłowe w literaturze polskiego baroku. Lublin: Wydawnictwo Naukowe KUL.
• Kaczmarzyk, M. (1975). Wpływ zasad retoryki oratorskiej na sposób kształtowania wypowiedzi poetyckiej w „Pieśniach sobie śpiewanych” Konstancji Benisławskiej. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 1, 231–271.
• Mazurkiewicz, R. (2011). Z dawnej literatury maryjnej. Zarysy i zbliżenia. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Miller, N.K. (2006). Arachnologie: kobieta, tekst i krytyka. W: A. Burzyńska, M.P. Markowski (red.), Teorie literatury XX wieku. Antologia (s. 487–513). Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Nieznanowski, S. (1959). Matka Boża w poezji baroku i czasów saskich. W: Matka Boska w poezji polskiej. T. I: Szkice w dziejach motywu (s. 37–61). Oprac. M. Jasińska i in. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Obremski, K. (1998). Modlitewne uniesienie i stanowe realia. W: K. Stasiewicz (red.), Pisarki polskie epok dawnych (s. 163–171). Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
• Ożóg, Z. (2004). Modlitwa poetycka jako typ wypowiedzi lirycznej. Pobrane z: https://www.rastko.rs/cms/files/books/49ca19a1ef760 (29.06.2018).
• Paluchowski, A. (1959). Poezja stanisławowska i romantyzmu. W: Matka Boska w poezji polskiej. T. I: Szkice w dziejach motywu (s. 62–115). Oprac. M. Jasińska i in. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Pawlak, W. (2009). „O pewnym sposobie naszych literatów, że przy niewielkim czytaniu mogą się łatwo wielkiemi erudytami pokazać”. Kompendia jako źródło erudycji humanistycznej. W: I.M. Dacka-Górzyńska, J. Partyka (red.), Staropolskie kompendia wiedzy (s. 45–72). Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Pelikan, J. (2008). Powstanie wspólnej tradycji (100-600). Przekł. M. Höffner. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Sawicki, S. (1959). Poezja średniowiecza i renesansu. W: Matka Boska w poezji polskiej. T. I: Szkice w dziejach motywu (s. 9–36). Oprac. M. Jasińska i in. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Uścińska, A. (2013). Konteksty mistyczne „Pieśni sobie śpiewanych” Konstancji Benisławskiej. Inskrypcje, 1 (1), 11–23.