Światopoglądowy i ideologiczny wymiar epistemicznych układów odniesienia a teistyczno-naturalistyczny epistemiczny układ odniesienia

• Authors: Kilian Krzysztof J.

Title variants

EN

The Worldview and Ideological Dimension of Epistemic Frameworks Generally and the Theistic-Naturalistic Epistemic Framework in Particular

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł ten wyjaśnia, na czym polega światopoglądowe i ideologiczne zaangażowanie EUO. Wskazuje też na światopoglądowe i ideologiczne składniki EUO. Pokazane też zostanie, że ideologiczno-światopoglądowy konflikt między odmiennymi EUO prowadzi do, zachodzącej już, zmiany oblicza zachodniej cywilizacji. Na tym tle przedstawiony jest teizm naturalistyczny. Uprzednio omówione EUO tworzą poznawcze ramy dla uprawiania nauki. Zaś naturalistyczny teizm jest takim EUO, który tworzy również inną, specyficzną, światopoglądową ramę uprawiania nauki. Dzięki niej ma być możliwe zażegnanie kryzysu wiary wśród ludzi wykształconych, w szczególności naukowców. Kryzys ten jest następstwem niezgodności tradycyjnego teistycznego oraz współczesnego naukowego opisu świata. Teizm naturalistyczny ma być też udaną próbą obrony cywilizacji chrześcijańskiej przed próbami przekształcenia jej w cywilizację postchrześcijańską. Obrona ta odbywać ma się drogą pogodzenia obrazu świata współczesnego przyrodoznawstwa z teizmem chrześcijańskim. Zarówno zażegnanie kryzysu wiary, jak i godzenie obrazu świata przyrodoznawstwa z teistycznym obrazem świata odbywa się drogą „umiejętnego czytania” ksiąg Pisma Świętego. Zaś takie „czytanie” ma olbrzymie koszty światopoglądowe i epistemiczne.

EN

This paper explains what it is for epistemic frameworks to involve worldviews and ideological commitments, while also indicating the actual worldviews and ideological components present in such frameworks. In addition, it sets out to show that the ideological conflict between different epistemic frameworks is already bringing about changes to the form of Western civilization. Against this general background, naturalistic theism is presented. The epistemic frameworks previously discussed give rise to cognitive frameworks for the practicing of science, and naturalistic theism is one such epistemic framework, furnishing a specific and distinctive worldview framework of its own for scientific practice. In this case its aim is to enable an overcoming of the crisis of faith amongst educated people generally and scientists in particular. That crisis is a consequence of the incompatibility of a traditional theistic description of the world with the contemporary scientific one. Naturalistic theism, moreover, seeks to defend Christian civilization from attempts to transform it into a post-Christian civilization. It aims to achieve this by reconciling the image of the world provided by contemporary natural science with Christian theism itself. Both the defusing of the crisis of faith and the reconciling of the scientific and theistic images of the world are to be accomplished through a “skillful reading” of Biblical texts. However, where the accompanying worldview and epistemic commitments are concerned, such a “reading” comes at a very high price.

Keywords

PL

epistemiczny układ odniesienia; teistyczno-naturalistyczny epistemiczny układ odniesienia; teizm naturalistyczny; naturalizm metodologiczny; ideologia; światopogląd

EN

epistemic framework; theistic-naturalistic epistemic framework; naturalistic theism; methodological naturalism; ideology; worldview

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
• Journal: Filozoficzne Aspekty Genezy
• Year: 2018
• Volume: 15
• Pages: 139-222

Contributors

author

Kilian Krzysztof J.

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• ALI Ejaz, „Summary of Life Itself”, Eukaryon 2009, vol. 5, s. 17-18, https://tiny.pl/g279j (25.12.2018).
• ALIFF John V., „Teaching Evolution and the Challenge of Intelligent Design: A Symposium”, Georgia Journal of Science 2005, vol. 63, no. 3, s. 144-152, https://tiny.pl/tqdkc (25.12.2018).
• AMARASINGAM Amarnath (ed.), Religion and the New Atheism: A Critical Appraisal, Studies in Critical Social Sciences, vol. 25, Brill, Leiden, Boston 2010.
• ANKERBERG John i WELDON John, Fakty w sporze: stworzenie czy ewolucja? (z posłowiem Kazimierza Jodkowskiego), przeł. Mieczysław Pajewski, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2003.
• AYALA Francisco J., Dar Karola Darwina dla nauki i religii, przeł. Piotr Dawidowicz, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
• AYALA Francisco J., „Darwin’s Revolution”, w: CAMPBELL and SCHOPF (eds.), Creative Evolution…, s. 1-18.
• AYALA Francisco J., CICERONE Ralph J., CLEGG M.T., DALRYMPLE G. Brent, DICKERSON Richard E., GOULD Stephen J., HERSCHBACH Dudley R., KENNEDY Donald, MCINERNEY Joseph D., MOORE John A., OSTRIKER Jeremiah P., RUPP George, SCOTT Eugenie, SCHULZ Barbara, and STANLEY Steven M., Science and Creationism: A View from the National Academy of Sciences, National Academy Press, Washington, DC. 1999, https://tiny.pl/tq98f (23.12.2018).
• BAŁĘKOWSKI Krzysztof i MACIĄG Kamil (red.), Wybrane zagadnienia z filozofii języka i religii, Fundacja na rzecz promocji nauki i rozwoju TYGIEL, Lublin 2015.
• BECKWITH Francis J., Taking Rites Seriously: Law, Politics, and the Reasonableness of Faith, Cambridge University Press, New York 2015.
• BEHE Michael J., „Filozoficzne zarzuty stawiane hipotezie inteligentnego projektu: odpowiedź na krytykę”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2004, t. 1, s. 115-139, https://tiny.pl/gt9nw (27.12.2018).
• BEHE Michael J., „Nieredukowalna złożoność: problem dla ewolucjonizmu darwinowskiego”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2005/2006, t. 2/3, s. 67-96, https://tiny.pl/qzq8n (26.12.2018).
• BERMAN Marshall, „Intelligent Design Creationism: A Threat to Society — Not Just Biology”, The American Biology Teacher 2003, vol. 65, no. 9, s. 646-648, https://tiny.pl/g26n5 (25.10.2018).
• BERRA Tim M., Evolution and the Myth of Creationism: A Basic Guide to the Facts in the Evolution Debate, Stanford University Press, Stanford 1990.
• BioLogos Editorial Team, „Does Intelligent Design Really Explain a Complex and Puzzling World?”, The BioLogos 15 March 2010, https://tiny.pl/tqdz1 (26.12.2018).
• BORCZYK Bartosz, „Dlaczego teoria ewolucji jest ważna”, w: KRAJNA, RYK i SUJAK-LESZ (red.), Problemy dydaktyki fizyki…, s. 89-115, https://tiny.pl/g262s (21.12.2018).
• BRAUER Matthew J., FORREST Barbara, and GEY Steven G., „Is It Science Yet?: Intelligent Design Creationism and the Constitution”, Washington University Law Review 2005, vol. 83, no. 1, s. 1-150, https://tiny.pl/g2vm1 (25.12.2018).
• BROOKE John Hedley, „Karol Darwin o religii”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2011, t. 8, s. 61-74, https://tiny.pl/xhnnn (22.12.2018).
• BROOKES John, „Science and Religion: Lessons from History?”, Science 1998, vol. 282, no. 5396, s. 1985-1986, https://tiny.pl/tqfnq (27.12.2018).
• BROŻEK Bartosz i MĄCZKA Janusz (red.), Czy nauka zastąpi religię?, Copernicus Center Press, Kraków 2011.
• BUCKNA David, „Do Creationists Publish in Notable Refereed Journals?”, Creation Ministries International April 1997, https://tiny.pl/tqrjs (26.12.2018).
• BYLICA Piotr, „Bóg luk a granice nauki”, Referat wygłoszony na III Filozoficznym Forum Młodych, Lublin 2004, s. 1-12, https://tiny.pl/hdqgd (26.12.2018).
• BYLICA Piotr, „Darwin o celowości w przyrodzie”, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 2008, nr 3-4, s. 259-273, https://tiny.pl/q3m1c (27.12.2018).
• BYLICA Piotr, „Darwinizm i koncepcja wieloświata a religijne wyjaśnienie racjonalnego porządku i poznawalności przyrody”, Zagadnienia Naukoznawstwa 2012, nr 3 (193) s. 185-204, https://tiny.pl/xhnlq (27.12.2018).
• BYLICA Piotr, „Główne założenia i problemy teizmu naturalistycznego w sprawie relacji sfery nadprzyrodzonej i świata przyrodniczego”, w: DYK (red.), Sozologia systemowa. Tom IV…, s. 55-95, https://tiny.pl/q3m1d (26.12.2018).
• BYLICA Piotr, „Kazimierza Jodkowskiego koncepcja epistemicznych układów odniesienia a teizm naturalistyczny Johna Polkinghorne’a”, w: BYLICA, KILIAN, PIOTROWSKI i SAGAN (red.), Filozofia — nauka — religia…, s. 191-211, https://tiny.pl/tqd37 (26.12.2018).
• BYLICA Piotr, „Konflikt między teizmem i nauką bazującą na naturalizmie — w ujęciu Phillipa E. Johnsona”, Zagadnienia Naukoznawstwa 2003, nr 3-4 (157-158), s. 227-238, https://tiny.pl/xh894 (27.12.2018).
• BYLICA Piotr, „Mark Harris as a Naturalistic Theist: The Perspective of the Model of Levels of Analysis”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2015, t. 12, s. 7-36, https://tiny.pl/tqd38 (26.12.2018).
• BYLICA Piotr, „Nauka światopoglądowo neutralna?”, Fronda 2012, nr 63, s. 67-80, https://tiny.pl/gkfxr (26.12.2018).
• BYLICA Piotr, „NDE a empiryczność argumentów na rzecz tezy o dualizmie duszy i ciała w kontekście relacji nauki i religii”, w: DYK (red.), Sozologia systemowa. Tom VI…, s. 91-132, https://tiny.pl/tqd3p (26.12.2018).
• BYLICA Piotr, „NOMA as the Cure for Conflict Between Science and Religion: Reply to Ludwik Kowalski’s Commentary on the NOMA Principle”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2014, t. 11, s. 29-34, https://tiny.pl/tq5v2 (28.12.2018).
• BYLICA Piotr, „Testowalność teorii inteligentnego projektu”, Filozofia Nauki 2003, nr 2 (42), s. 41-49, https://tiny.pl/q3m11 (25.12.2018).
• BYLICA Piotr, „Wątki antyantropocentryzmu i ekologizmu w tekstach teistów naturalistycznych — z punktu widzenia modelu poziomów analizy”, w: DYK, SKRZYPCZAK i DYK (red.), Sozologia systemowa. Tom VIII…, s. 11-31.
• BYLICA Piotr, „Wpływ teizmu chrześcijańskiego na rozumienie nauki oraz relacji między sferą przyrodniczą i nadprzyrodzoną w okresie rewolucji naukowej XVI-XVII w. a teza o wrodzonym konflikcie między nauką a religią”, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 2013, nr 1, s. 73-90, https://tiny.pl/xhnln (27.12.2018).
• BYLICA Piotr, Współczesny teizm naturalistyczny z punktu widzenia modelu poziomów analizy. Problem działania sfery nadnaturalnej w przyrodzie, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 7, Instytut Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2016, https://tiny.pl/gkdv1 (21.12.2018).
• BYLICA Piotr, „Zarys modelu poziomów analizy w badaniach relacji nauki i religii”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 221-253, https://tiny.pl/xhzml (26.12.2018).
• BYLICA Piotr, GAZDA Małgorzata, JODKOWSKI Kazimierz, KILIAN Krzysztof J. i SAGAN Dariusz, „Dyskusja nad artykułem Adama Trybusa, «Program badawczy SETI a teoria inteligentnego projektu»”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2016, t. 13, s. 211-242, https://tiny.pl/g8nvh (25.12.2018).
• BYLICA Piotr, JODKOWSKI Kazimierz, KILIAN Krzysztof J. i SAGAN Dariusz, „Dyskusja nad artykułem Adama Groblera, «Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu»”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2013, t. 10, s. 17-63, https://tiny.pl/q3m1m (22.12.2018).
• BYLICA Piotr, KILIAN Krzysztof J., PIOTROWSKI Robert i SAGAN Dariusz (red.), Filozofia — nauka — religia. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Jodkowskiemu z okazji 40-lecia pracy naukowej, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2015.
• BYLICA Piotr, KILIAN Krzysztof J. i SAGAN Dariusz, „Wstęp”, w: BYLICA, KILIAN, PIOTROWSKI i SAGAN (red.), Filozofia — nauka — religia…, s. 11-33, https://tiny.pl/tqd3k (26.12.2018).
• BYLICA Piotr and SAGAN Dariusz, „God, Design, and Naturalism: Implications of Methodological Naturalism in Science for Science-Religion Relation”, Pensamiento 2008, vol. 64, núm. 242, s. 621-638, https://tiny.pl/g2884 (23.12.2018).
• CAMP Robert, „Czy teoria inteligentnego projektu może być naukowa w tym samym sensie, co program SETI?”, przeł. Piotr Wołkowski, Filozoficzne Aspekty Genezy 2009/2010, t. 6/7, s. 161-173, https://tiny.pl/xh8hl (26.12.2018).
• CAMPBELL John H. and SCHOPF J.W. (eds.), Creative Evolution!?, Jones and Bartlett, New York 1994.
• CARLISLE Christopher, „Interview with Dr. Michael Ruse, Ph.D.”, w: CARLISLE and SMITH, The Complete Idiot’s Guide…, s. 275-290.
• CARLISLE Christopher, M. Div. and SMITH W. Thomas Jr., The Complete Idiot’s Guide to Understanding Intelligent Design, Penguin Group, New York 2006.
• CHABEREK Michał OP, „Czy Bóg mógł się posłużyć ewolucją?”, Fronda 2012, nr 63, s. 83-103.
• CHABEREK Michał OP, „Neodarwinizm skończy jak marksizm. Rozmowa z Jay’em W. Richardsem”, Fronda 2012, nr 63, s. 43-47.
• CHABEREK Michał OP, „Św. Tomasz z Akwinu a ewolucjonizm. Polemika z tezami Piotra Lichacza OP i Williama E. Carrolla”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 33-52, https://tiny.pl/xhnqc (27.12.2018).
• CHABEREK Michał OP, „Wykrywanie informacji w komórce. Rozmowa ze Stephenem C. Meyerem”, Fronda 2012, nr 63, s. 105-110.
• CHOJECKI Paweł, „O co tyle szumu?”, Idź Pod Prąd 2007, nr 11 (40), s. 8, https://tiny.pl/tq5ds (28.12.2018).
• CHUDZIŃSKI Wojciech i RYBICKA Dorota, „Mózg a świadomość — wywiad z prof. Johnem Ecclesem”, opracowanie na podstawie Paris Match, infra.org.pl 24 lipca 2012, https://tiny.pl/g8zc3 (23.12.2018).
• CLARKE Steve, „Naturalism, Science and the Supernatural”, Sophia. International Journal of Philosophy and Traditions 2009, vol. 48, s. 127-142.
• COLODNY Robert G. (ed.), Beyond the Edge of Certainty: Essays in Contemporary Science and Philosophy, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, New Jersey 1965.
• COYNE George V. SJ, „Przypadek jako metoda Boskiego stwarzania”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2005/2006, t. 2/3, s. 39-44, https://tiny.pl/xhkgd (27.12.2018).
• COYNE Jerry A., Ewolucja jest faktem, przeł. Marcin Ryszkiewicz i Wiesław Studencki, Na Ścieżkach Nauki, Prószyński i S-ka, Warszawa 2009.
• COYNE Jerry A., „Science, Religion, and Society: The Problem of Evolution in America”, Evolution. International Journal of Organic Evolution 2012, vol. 66, no. 8, s. 2654-2663, https://tiny.pl/thtdt (26.12.2018).
• CRICK Francis, Life Itself: Its Origin and Nature, Simon & Schuster, New York 1981.
• CSSHS Editorial Staff, A Creation Course — In 13 Lessons, Creation Social Science and Humanities Society. Quarterly Journal 1990, vol. 12. no. 1.
• CSSHS Editorial Staff, „Lesson 1. Creation, the Foundation of the Biblical World View”, w: CSSHS Editorial Staff, A Creation Course…, s. 2-7, wersja elektroniczna bez numerów stron: https://tiny.pl/th318 (12.12.2018).
• CSSHS Editorial Staff, „Lesson 3. Evolutionism”, w: CSSHS Editorial Staff, A Creation Course…, s. 14-19, wersja elektroniczna bez numerów stron: https://tiny.pl/th315 (23.12.2018).
• CSSHS Editorial Staff, „Lesson 7. Mans’s Creativity: Science”, w: CSSHS Editorial Staff, A Creation Course…, s. 33-38, wersja elektroniczna bez numerów stron: https://tiny.pl/th34w (12.12.2018).
• DARWIN Charles, The Life and Letters of Charles Darwin. Volume II Including an Autobiographical Chapter, Edited by his Son Francis Darwin, William Clowes and Sons, Limited, London 1887, https://tiny.pl/tq59n (27.12.2018).
• DARWIN Karol, Dzieła wybrane. Autobiografia i wybór listów, t. 8, przeł. A. Iwanowska, A. Krasicka, J. Połtowicz i S. Skowron, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1960.
• DAVIES Paul, „Fizyka i umysł Boga. Przemówienie na uroczystości wręczenia Nagrody Templetona”, przeł. Joanna Popek, Filozoficzne Aspekty Genezy 2011, t. 8, s. 7-21, https://tiny.pl/xhnlk (27.12.2018).
• DAWKINS Richard, Bóg urojony, przeł. Piotr Szwajcer, Wydawnictwo CiS, Warszawa 2007.
• DAWKINS Richard, „Czy nauka jest religią?”, przeł. Ziemowit Ciuraj, Racjonalista 3 grudnia 2012, https://tiny.pl/tqwp9 (22.12.2018).
• DAWKINS Richard, Rzeka genów. Darwinowski obraz życia, przeł. Marek Jannasz, Oficyna Wydawnicza MOST, Warszawa 1995.
• DAWKINS Richard, Samolubny gen, przeł. Marek Skoneczny, Prószyński i S-ka, Warszawa 1996.
• DAWKINS Richard, Ślepy zegarmistrz, czyli jak ewolucja dowodzi, że świat nie został zaplanowany, przeł. Antoni Hoffman, Biblioteka Myśli Współczesnej, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1994.
• DĘBOWSKI Józef i HETMAŃSKI Marek (red.), Poznanie. Człowiek. Wartości. Prace ofiarowane Profesorowi Zdzisławowi Cackowskiemu, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000.
• DĘBOWSKI Józef i STARZYŃSKA-KOŚCIUSZKO Ewa (red.), Nauka. Racjonalność. Realizm. Między filozofią przyrody a filozofią nauki i socjologią wiedzy, Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn 2013.
• DELFINO Robert A., „Naturalizm metodologiczny i ewolucja”, przeł. Rafał Lizut, w: JAROSZYŃSKI (red.), Ewolucjonizm czy kreacjonizm…, s. 137-156, https://tiny.pl/gzj7b (27.12.2018).
• DEMBSKI William A., „Odmiany naturalizmu. Czy któraś forma naturalizmu jest zgodna z teorią inteligentnego projektu?”, przeł. Dariusz Sagan, Na Początku… 2005, nr 1-2, s. 45-54, https://tiny.pl/xhkg8 (27.12.2018).
• DEMBSKI William A., „Powrót projektu do nauk przyrodniczych”, przeł. Dariusz Sagan, Na Początku… 2004, nr 9-10 (185-186), s. 323-342, https://tiny.pl/thmgz (26.12.2018).
• DEMBSKI William A., „Śmierć i Upadek: dlaczego teistyczny ewolucjonizm nie łagodzi problemu zła”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2013, t. 10, s. 159-176, https://tiny.pl/xh2nj (27.12.2018).
• DEMBSKI William A., „Tematy badań w ramach teorii inteligentnego projektu”, przeł. Dariusz Sagan, Na Początku… 2005, nr 3-4 (192-193), s. 136-146, https://tiny.pl/xhzw3 (26.12.2018).
• DEMBSKI William A. and WITT Jonathan, Intelligent Design Uncensored: An Easy-to-Understand Guide to the Controversy, InterVarsity Press, Downers Grove, Illinois 2010.
• DENTON Michael J., Evolution: A Theory in Crisis, Burnett Books, London 1985.
• DENTON Michael J., „Miejsce życia i człowieka w przyrodzie. Obrona tezy antropocentrycznej”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2015, t. 12, s. 209-254, https://tiny.pl/gfjgx (14.12.2018).
• DILTHEY Wilhelm, „O istocie filozofii”, w: DILTHEY, O istocie filozofii…, s. 3-112.
• DILTHEY Wilhelm, O istocie filozofii i inne pisma, przeł. Elżbieta Paczkowska-Łagowska, Biblioteka Klasyków Filozofii, PWN, Warszawa 1987.
• DUNCAN Richard F., „Review of Reason in the Balance: The Case against Naturalism in Science, Law and Education, by Philip E. Johnson. Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1995”, Journal of Law and Religion 2001, vol. 16, no 2, s. 945-949, https://tiny.pl/tqwlj (23.12.2018).
• DYK Wiesław (red.), Sozologia systemowa. Tom IV. Biosfera. Człowiek i jego środowisko w aspekcie przyrodniczym, filozoficznym i teologicznym, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2012.
• DYK Wiesław (red.), Sozologia systemowa. Tom VI. Noosfera. Człowiek i jego środowisko w aspekcie przyrodniczym, filozoficznym i teologicznym, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2014.
• DYK Wiesław, SKRZYPCZAK Wiesław i DYK Tadeusz (red.), Sozologia systemowa. Tom VIII. Kosmosfera. Żywa planeta w oceanie Wszechświata: Człowiek i jego środowisko w aspekcie przyrodniczym, filozoficznym i teologicznym, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2016.
• EDIS Taner, „Dlaczego «teoria inteligentnego projektu» jest bardziej interesująca niż tradycyjny kreacjonizm”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2007/2008, t. 6/7, s. 81-93, https://tiny.pl/xh8mc (25.12.2018).
• ELIADE Mircea, Aspekty mitu, przeł. Piotr Mrówczyński, Wydawnictwo KR, Warszawa 1998.
• ELIADE Mircea, W poszukiwaniu historii i znaczenia religii, przeł. Agnieszka Grzybek, Wydawnictwo KR, Warszawa 1997.
• FARRELL John, „It’s Time to Retire «Theistic Evolution»”, Forbes 19 March 2016, https://tiny.pl/tq59l (27.12.2018).
• FEYERABEND Paul K., Jak być dobrym empirystą, przeł. Krystyna Zamiara, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979.
• FEYERABEND Paul K., „Krytyka naukowego rozumu”, przeł. Edmund Mokrzycki, w: MOKRZYCKI (red.), Racjonalność a styl myślenia…, s. 167-217.
• FEYERABEND Paul K., „Problems of Empiricism”, w: COLODNY (ed.), Beyond the Edge of Certainty…, s. 145-260.
• FEYERABEND Paul K., „Wyjaśnianie, redukcja i empiryzm”, w: FEYERABEND, Jak być dobrym empirystą…, s. 62-151.
• FISHER Ian, „Professor-Turned-Pope Leads a Seminar on Evolution”, New York Times 2 September 2006, https://tiny.pl/gkf7n (25.12.2018).
• FLOREK-MOSKAL Monika, „Wszechświat jest twórczy, choć nieprzewidywalny. Rozmowa z ks. prof. Michałem Hellerem, kosmologiem, filozofem, fizykiem i teologiem, laureatem Nagrody Templetona (2008)”, Wprost 2010, nr 1/2, https://tiny.pl/tqfkg (27.12.2018).
• FORREST Barbara C., „Inside Creationism’s Trojan Horse: A Closer Look at Intelligent Design”, Georgia Journal of Science 2005, vol. 63, no. 3, s. 153-166, https://tiny.pl/g2vmk (25.12.2018).
• FULLER Steve, „What Has Atheism Ever Done for Science?”, w: AMARASINGAM (ed.), Religion and the New Atheism…, s. 57-78.
• GAZDA Małgorzata, „Ban na inteligentny projekt”, Idź Pod Prąd 2016, nr 3-5 (139-141), s. 10, https://tiny.pl/tqdzc (26.12.2018).
• GAZDA Małgorzata, „Dobór — ale czy naturalny?”, Idź Pod Prąd 2015/2016, nr 12-1 (137-138), s. 9-10, https://tiny.pl/tqdzd (26.12.2018).
• GAZDA Małgorzata, „Pochodzenie życia. Krytyka teorii świata RNA w świetle badań laboratoryjnych dotyczących nieenzymatycznej syntezy rybonukleotydów”, Filozofia Nauki 2015, nr 3 (91), s. 113-131, https://tiny.pl/tqwns (21.12.2018).
• GAZDA Małgorzata, „Stephena C. Meyera koncepcja «podpisu w komórce» a filozoficzne podstawy nauki”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2016, t. 13, s. 7-23, https://tiny.pl/g16kj (26.12.2018).
• GAZDA Małgorzata, „Zasada naturalizmu metodologicznego czy adekwatności przyczynowej?”, Idź Pod Prąd 2015, nr 10-11 (135-136), s. 8-9, https://tiny.pl/tqdbj (26.12.2018).
• GILCHRIST George W., „The Elusive Scientific Basis of Intelligent Design Theory”, Reports of the National Center for Science Education 1997, vol. 17, no. 3, s. 14-15, https://tiny.pl/tqdzm (26.12.2018).
• GOODENOUGH Ursula, „Are You a Religious Naturalist Without Knowing It?”, National Public Radio. Cosmos and Culture. Commentary on Science and Society 29 January 2010, https://tiny.pl/tqfkx (27.12.2018).
• GOODENOUGH Ursula, „Who Is a Religious Naturalist?”, Theology and Science 2017, vol. 15, no.3, s. 231-234.
• GOULD Stephen Jay, „Epizodyczny charakter zmian ewolucyjnych”, w: GOULD, Niewczesny pogrzeb Darwina…, s. 183-200.
• GOULD Stephen Jay, Niewczesny pogrzeb Darwina. Wybór esejów, przeł. Nina Kancewicz-Hoffman, Biblioteka Myśli Współczesnej, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1991.
• GOULD Stephen Jay, „Nonoverlapping Magisteria”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2014, t. 11, s. 7-21, https://tiny.pl/tq5c4 (28.12.2018).
• GREGORY Brad S., „No Room for God?: History, Science, Metaphysics, and the Study of Religion”, History and Theory 2008, vol. 47, no. 4, s. 495-519, https://tiny.pl/tqfv7 (27.12.2018).
• GRIBBIN Alice, „Preview: The Four Horsemen of New Atheism Reunited”, NewStatesman 22 December 2011, https://tiny.pl/tqwph (22.12.2018).
• GROBLER Adam, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2013, t. 10, s. 7-16, https://tiny.pl/xh8ls (22.12.2018).
• GROMADZKI Robert, „Zmierzch cywilizacji Zachodu. Rozmowa z profesorami Kazimierzem Jodkowskim i Wojciechem Sadym, filozofami w Uniwersytecie Zielonogórskim”, Gazeta Lubuska 29-30 grudnia 2001, nr 303 (15314), s. 13, https://tiny.pl/tqwj1 (22.12.2018).
• GUTOWSKI Piotr, „Czym jest «nowy ateizm»?”, w: SŁOMKA (red.), Nauki przyrodnicze…, s. 7-45, https://tiny.pl/tqwpx (28.12.2018).
• HALDANE John B.S., Fact and Faith, Watts & Company, London 1934.
• HALL A. Rupert, Rewolucja naukowa 1500-1800. Kształtowanie się nowożytnej postawy naukowej, przeł. Tadeusz Zembrzuski, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1966.
• HELLER (Michał) Michael, „Chaos, Probability, and the Comprehensibility of the World”, w: HELLER, Creative Tension…, s. 127-143, https://tiny.pl/tq2rp (26.12.2018).
• HELLER Michał, „Chrześcijański naturalizm”, Roczniki Filozoficzne 2003, t. 51, nr 3, s. 41-58, https://tiny.pl/tq2q2 (26.12.2018).
• HELLER (Michał) Michael, Creative Tension: Essays on Science and Religion, Templeton Foundation Press, West Conshohocken, Pennsylvania 2003.
• HELLER Michał, „Konieczność i przypadek w ewolucji Wszechświata”, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce 2009, vol. 44, s. 3-12, https://tiny.pl/g2vml (25.12.2018).
• HELLER Michał, „Nie za bardzo inteligentny projekt”, Copernicus Center 24 grudnia 2014, https://tiny.pl/gzj65 (26.12.2018).
• HELLER Michał, Nowa fizyka i nowa teologia, Biblos, Tarnów 1992.
• HELLER Michał, „Rzeczy najważniejsze” (Przemówienie wygłoszone przez ks. Michała Hellera 12 marca 2008 r. w Nowym Jorku z okazji przyznania mu Nagrody Templetona), w: BROŻEK i MĄCZKA (red.), Czy nauka zastąpi religię…, s. 11-14.
• HELLER Michał, Sens życia i sens Wszechświata. Studia z teologii współczesnej, Biblos, Tarnów 2002.
• HELLER Michał, Usprawiedliwienie Wszechświata, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1984.
• HELLER Michał, Wszechświat i Słowo, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1981.
• HELLER Michał, KWIATEK Łukasz i HOHOL Mateusz, „Wielka Matryca i herezja Inteligentnego Projektu — rozmowa z Michałem Hellerem”, Nauka i Religia.PL 12 stycznia 2013, https://tiny.pl/tqdkq (25.12.2018).
• HILBERT Martin, „Darwinowskie podziały. Papież, kardynał, jezuita i ewoluująca debata nad pochodzeniem”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2005/2006, t. 2/3, s. 45-63, https://tiny.pl/gzj8m (27.12.2018).
• HODGE Geoffrey Lee, „Advancing the Atheist Movement: Dawkins, Dennett, and the Second Wave”, TheHumanist.com 19 June 2015, https://tiny.pl/g266t (22.12.2018).
• HOHOL Mateusz, „Darwin jako przebrany za wroga przyjaciel religii”, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce 2010, vol. 47, s. 161-165, https://tiny.pl/tqdk4 (25.12.2018).
• HOYLE Fred, Matematyka ewolucji, przeł. Robert Piotrowski, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2003.
• HOYLE Fred and WICKRAMASINGHE Nalin Chandra, Evolution from Space: A Theory of Cosmic Creationism, Simon & Schuster, Inc., New York 1984.
• HUNTER Cornelius G., „Dlaczego teoria ewolucji nie spełnia kryterium naukowości”, przeł. Izabela Janus, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 53-78, https://tiny.pl/xh2p2 (18.12.2018).
• International Theological Commission, „Communion and Stewardship: Human Persons Created in the Image of God”, https://tiny.pl/tq5dp (28.12.2018).
• ISAAC Randy, „Od luk w wiedzy do wniosku o istnieniu Boga”, przeł. Małgorzata Gazda, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 187-198, https://tiny.pl/xhzmp (27.12.2018).
• JANECZEK Stanisław, STAROŚCIC Anna, DĄBEK Dariusz i HERDA Justyna (red.), Filozofia przyrody, Dydaktyka Filozofii, t. 3, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2013.
• JAROSZYŃSKI Piotr (red.), Ewolucjonizm czy kreacjonizm, Przyszłość Cywilizacji Zachodu, Fundacja „Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej”, Lublin 2008.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Antynaturalizm teorii inteligentnego projektu”, Roczniki Filozoficzne 2006, t. 54, nr 2, s. 63-76, https://tiny.pl/qzq86 (22.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz (red.), Czy sprzeczność może być racjonalna?, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 4, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1986.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Czy teoria inteligentnego projektu posiada konsekwencje, dotyczące istnienia nadnaturalnego projektanta? Polemika z Elliottem Soberem”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2007/2008, t. 6/7, s. 41-49, https://tiny.pl/tqwn3 (22.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Darwinowska teoria ewolucji jako teoria filozoficzna”, w: KONSTAŃCZAK i TUROWSKI (red.), Filozofia jako mądrość bycia…, s. 17-23, https://tiny.pl/q3m56 (21.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Dlaczego ewolucjonizm prowadzi do ateizmu?”, w: DĘBOWSKI i HETMAŃSKI (red.), Poznanie…, s. 65-76, https://tiny.pl/tq92w (18.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Epistemiczne układy odniesienia i «warunek Jodkowskiego»”, w: LATAWIEC i BUGAJAK (red.), Filozoficzne…, s. 108-123, https://tiny.pl/g28sn (21.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Epistemiczny układ odniesienia teorii inteligentnego projektu”, Filozofia Nauki 2006, nr 1 (53), s. 95-105, https://tiny.pl/q3m5n (29.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Eskapizm teologii i filozofii katolickiej w sprawie «nauka a religia»”, Na Początku… 2005, nr 7-8 (196-197), s. 261-284, https://tiny.pl/gztl8 (23.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Ewolucja ewolucjonizmu z popperowskiego punktu widzenia”, Filozofia Nauki 2003, nr 2 (42), s. 51-63, https://tiny.pl/tqwj9 (22.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Filozofia nauki Paula K. Feyerabenda. Stadium umiarkowane”, Studia Filozoficzne 1979, nr 11 (168), s. 59-75.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze”, Colloquia Communia 2007, 1-2 (82-83), s. 15-22.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Fred Hoyle (1915-2010)”, w: HOYLE, Matematyka ewolucji…, s. 25-36, https://tiny.pl/gsxrw (25.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Klasyfikacja stanowisk kreacjonistycznych”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2005/2006, t. 2/3, s. 241-269, https://tiny.pl/q3m54 (25.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Konflikt nauka-religia a teoria inteligentnego projektu”, w: JODKOWSKI (red.), Teoria inteligentnego projektu…, s. 145-180, https://tiny.pl/qzq8f (28.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Kreacjonizm a naturalizm nauk przyrodniczych”, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio I, Lublin-Polonia 1996/1997, vol. 21-22, s. 11-26, https://tiny.pl/gkfx4 (26.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Kreacjonizm młodej Ziemi a koncepcja Big Bangu. Poglądy Johna Hartnetta z konstruktywistycznej i eksternalistycznej perspektywy”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2015, t. 12, s. 37-79, https://tiny.pl/gs8k7 (22.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Metafizyczne opowieści nauki jako fundament pluralizmu naukowego”, w: JOHNSON, Wielka metafizyczna opowieść nauki…, s. 74-85, https://tiny.pl/q3m5p (29.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm-kreacjonizm, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 35, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Nauka a religia”, Filozofia Nauki 2006, nr 1 (53), s. 31-32, https://tiny.pl/g268c (22.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Nauka w oczach Feyerabenda”, w: JODKOWSKI (red.), Czy sprzeczność…, s. 227-270.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Nienaukowy fundament nauki”, w: PIETRZAK (red.), Granice nauki…, s. 59-108, https://tiny.pl/q3m1q (21.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „NOMA, cudy i filtr eksplanacyjny”, Roczniki Filozoficzne 2005, t. 53, nr 2, s. 83-103, https://tiny.pl/tq5cj (28.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „O twardym jądrze ewolucjonizmu”, Problemy Genezy 2015, t. 23, s. 131-192.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Od krytycznego racjonalizmu do anarchizmu metodologicznego”, w: ZACHARIASZ (red.), Profile racjonalności…, s. 135-158.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Poglądy teologiczne Darwina”, w: LESZCZYŃSKI (red.), Ewolucja. Filozofia. Religia…, s. 59-84, https://tiny.pl/q3m5z (23.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Ruch kreacjonistyczny jest elementem pluralizmu naukowego”, Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria 2001, nr 1 (37), s. 241-253, https://tiny.pl/gdw95 (22.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Ślepy zegarmistrz”, w: JODKOWSKI, Metodologiczne aspekty…, s. 351-369, https://tiny.pl/tqd3f (26.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, Spór ewolucjonizmu z kreacjonizmem. Podstawowe pojęcia i poglądy, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 1, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2007, https://tiny.pl/qzq8j (27.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz (red.), Teoria inteligentnego projektu — nowe rozumienie naukowości?, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 2, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2007.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Twarde jądro ewolucjonizmu”, Roczniki Filozoficzne 2003, t. 51, z. 3, s. 77-117, https://tiny.pl/q3m5j (29.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Uczony w ciemnym budynku. Na marginesie metafory Elżbiety Kałuszyńskiej”, w: DĘBOWSKI i STARZYŃSKA-KOŚCIUSZKO (red.), Nauka. Racjonalność. Realizm…, s. 55-67, https://tiny.pl/q3m1x (21.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Wstęp do teorii inteligentnego projektu”, Fronda 2012, nr 63, s. 16-32, https://tiny.pl/gkfbn (23.12.2018).
• JODKOWSKI Kazimierz, „Z jakim relatywizmem bezskutecznie walczy Wojciech Sady? (Głos w dyskusji)”, w: POMORSKI (red.), Wartość relatywizmu…, s. 123-146.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Zasadnicza nierozstrzygalność sporu ewolucjonizm-kreacjonizm”, Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria 2012, nr 3 (83), s. 201-222, https://tiny.pl/gkfxn (21.12.2018).
• JOHNSON Bill, „Czy darwinizm ma ateistyczny charakter? Analiza przekonań i czynów Karola Darwina”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2011, t. 8, s. 75-91, https://tiny.pl/xhnk4 (23.12.2018).
• JOHNSON George, „A Free-for-All on Science and Religion”, The New York Times 21 November 2006, https://tiny.pl/thksh (15.12.2018).
• JOHNSON Phillip E., „Creator or Blind Watchmaker”, First Things January 1993, https://tiny.pl/tq59k (27.12.2018).
• JOHNSON Phillip E., „Głośna «herezja» w świątyni Darwina”, przeł. Kazimierz Jodkowski, w: JODKOWSKI, Metodologiczne aspekty…, s. 473-481, https://tiny.pl/tqdzv (26.12.2018).
• JOHNSON Phillip E., „Reguły rozumowania darwinizmu”, w: JODKOWSKI, Metodologiczne aspekty…, s. 460-472, https://tiny.pl/tqwn7 (21.12.2018).
• JOHNSON Phillip E., Wielka metafizyczna opowieść nauki (z posłowiem Kazimierza Jodkowskiego), przeł. Piotr Bylica, Archiwum Na Początku…, z. 13, Polskie Towarzystwo Kreacjonistyczne, Warszawa 2003.
• KENYON Dean H., „Kreacjonistyczne ujęcie pochodzenia życia”, przeł. Kazimierz Jodkowski, w: JODKOWSKI, Metodologiczne aspekty…, s. 482-495, https://tiny.pl/qm4xj (25.12.2018).
• KILIAN Krzysztof J., „Czym są epistemiczne układy odniesienia?”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2017, t. 14, s. 191-236, https://tiny.pl/g8xqp (23.12.2018).
• KILIAN Krzysztof J., „Epistemiczne układy odniesienia a problem interteoretycznej niewspółmierności — część 1”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2017, t. 14, s. 237-280, https://tiny.pl/gzx3s (28.12.2018).
• KILIAN Krzysztof J., „Epistemiczne układy odniesienia a problem interteoretycznej niewspółmierności — część 2”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2017, t. 14, s. 281-325, https://tiny.pl/gzx3v (28.12.2018).
• KILIAN Krzysztof J., „Geneza idei epistemicznych układów odniesienia i ich odmiany”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2017, t. 14, s. 137-190, https://tiny.pl/gzx34 (23.12.2018).
• KILIAN Krzysztof J., Poglądy filozoficzne Paula K. Feyerabenda. Część I. Program metodologiczny, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2014.
• KILIAN Krzysztof J., „Wzrost wiedzy a zasada tolerancji”, w: MICHALCZENIA, MIZIŃSKA i OSSOWSKA (red.), Poszukiwania filozoficzne…, s. 155-173, https://tiny.pl/xhzfq (22.12.2018).
• KOJONEN Erkki V.R., „Methodological Naturalism and the Truth Seeking Objection”, International Journal for Philosophy of Religion 2016, vol. 79, no. 3, s. 1-26, https://tiny.pl/gkfxk (12.10.2018).
• KOJONEN Erkki V.R., „The God of the Gaps, Natural Theology and Intelligent Design”, Journal of Analytic Theology 2016, vol. 4, s. 291-316, https://tiny.pl/tqf6r (27.12.2018).
• KONSTAŃCZAK Stefan i TUROWSKI Tomasz (red.), Filozofia jako mądrość bycia, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2009.
• KOPEĆ Radosław i CHOJECKI Paweł, „Wywiad z prof. Jodkowskim”, Idź Pod Prąd 2007, nr 11 (40), s. 8, 11, https://tiny.pl/tq5ds (28.12.2018).
• KOTOWICZ Wojciech, „Józefa Życińskiego meta-przedmiotowe ujęcie relacji między nauką a religią”, Roczniki Filozoficzne 2012, t. 60, z. 4, s. 249-260, https://tiny.pl/tqfh3 (26.12.2018).
• KOWALSKI-GLIKMAN Jerzy, „Bezradność postępowego inteligenta”, Świat Nauki 2008, nr 2 (198), s. 84-85, https://tiny.pl/g2s2g (26.12.2018).
• KOZŁOWSKI Jan, „Teoria ewolucji: czy konflikt między nauką i wiarą jest nieunikniony?”, Nauka 2005, nr 3, s. 49-62, https://tiny.pl/tqfs5 (22.12.2018).
• KRAJNA Andrzej, RYK Leszek i SUJAK-LESZ Krystyna (red.), Problemy dydaktyki fizyki, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław 2011.
• KRAUSE Tomasz, „Filozoficzne aspekty tzw. «afery Kansas»”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2004, t. 1, s. 143-224, https://tiny.pl/g2863 (25.12.2018).
• KUHN Thomas S., Przewrót kopernikański. Astronomia planetarna w dziejach myśli, przeł. Stefan Amsterdamski, PWN, Warszawa 1966.
• KUHN Thomas S., Struktura rewolucji naukowych, przeł. Helena Ostromęcka, Justyna Nowotniak, Aletheia, Warszawa 2001.
• LAKATOS Imre, „Falsyfikacja a metodologia naukowych programów badawczych”, w: LAKATOS, Pisma z filozofii nauk empirycznych…, s. 3-169.
• LAKATOS Imre, Pisma z filozofii nauk empirycznych, przeł. Wojciech Sady, Biblioteka Współczesnych Filozofów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
• LAMOUREUX Denis O., „Evolutionary Creation: Moving Beyond the Evolution versus Creation Debate”, Christian Higher Education 2010, vol. 9, s. 28-48, https://tiny.pl/th3kl (12.12.2018).
• LARSON Ronald G., „O argumencie z Boga w lukach wiedzy raz jeszcze”, przeł. Joanna Popek, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 199-220, https://tiny.pl/xhzg7 (20.12.2018).
• ŁASTOWSKI Krzysztof, „Kilka uwag o sporze ewolucjonizmu z «naukowym kreacjonizmem» w związku z książką K. Jodkowskiego Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm-kreacjonizm”, Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria 2001, nr 1 (37), s. 229-240, https://tiny.pl/tq92v (21.12.2018).
• LATAWIEC Anna i BUGAJAK Grzegorz (red.), Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata 7, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2008.
• LEMAŃSKA Anna, „Ewolucja jako realizacja projektu?”, Filozofia i Nauka 2015, t. 3, s. 353-358, https://tiny.pl/tqw4j (22.12.2018).
• LESZCZYŃSKI Damian (red.), Ewolucja. Filozofia. Religia, Lectiones & Acroases Philosophicae 2010, vol. 3.
• LIGHTMAN Alan P., „Przypadkowy Wszechświat: kryzys wiary w nauce”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 255-267, https://tiny.pl/xh8jq (27.12.2018).
• LLOYD Steven, „«God of the Gaps»: A Valid Objection?”, Origins 2005, vol. 42, s. 7-10, https://tiny.pl/gzlgr (27.12.2018).
• LUKIERSKI Jerzy, „Nauka i religia — czy można pogodzić?”, s. 1-5, https://tiny.pl/gzpd2 (27.12.2018).
• LUSKIN Casey, „Paper Reports That Amino Acids Used by Life Are Finely Tuned to Explore «Chemistry Space»”, Evolution News & Science Today 5 June 2015, https://tiny.pl/tqdz5 (26.12.2018).
• LUSKIN Casey, „Teoria inteligentnego projektu nie wypowiada religijnych twierdzeń o sferze nadnaturalnej”, przeł. Izabela Janus, Filozoficzne Aspekty Genezy 2009/2010, t. 6/7, s. 93-116, https://tiny.pl/xhnlg (22.12.2018).
• ŁYKO Zachariasz, Zarys filozofii chrześcijańskiej, Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa 1995.
• MACEK Wiesław M., Teologia nauki według księdza Michała Hellera, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2010.
• MALEC Grzegorz, „Charles Darwin and Lady Hope — The Legend Still Alive”, Hybris 2015, nr 29, s. 126-149, https://tiny.pl/tqf46 (27.12.2018).
• MALEC Grzegorz, „Erozja teizmu Darwina, czyli wpływ podróży na okręcie HMS Beagle na poglądy teologiczne angielskiego przyrodnika”, w: BAŁĘKOWSKI i MACIĄG (red.), Wybrane zagadnienia…, s. 110-120, https://tiny.pl/g7krx (27.12.2018).
• MALEC Grzegorz, „Kiedy Darwin stracił wiarę w Boga?”, Diametros 2016, nr 48, s. 38-54, https://tiny.pl/tqf45 (27.12.2018).
• MALEC Grzegorz, „Naturalizm metodologiczny w sporze ewolucjonizmu z kreacjonizmem w świetle poglądów Paula K. Feyerabenda”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 131-154, https://tiny.pl/xhzfm (21.12.2018).
• MALEC Grzegorz, „Teologiczne dylematy Karola Darwina”, Roczniki Filozoficzne 2012, t. 60, nr 1, s. 67-85, https://tiny.pl/xhnkp (26.12.2018).
• MARCINIEC Jacek, „Piękno Wszechświata. Harmonia nauki i wiary w twórczości arcybiskupa Józefa Życińskiego”, w: WSZOŁEK (red.), Astronomia…, s. 133-144.
• MCMULLIN Ernan, Ewolucja i stworzenie, przeł. Jacek Rodzeń, Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych przy Wydziale Filozofii Papieskiej Akademii Teologicznej, Kraków 1990.
• MCMULLIN Ernan, „Odmiany naturalizmu metodologicznego”, przeł. Ewelina Topolska, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 109-129, https://tiny.pl/xh8pf (27.12.2018).
• MEYER Stephen C., „Demarkacja nauki i religii”, przeł. Joanna Popek, Filozoficzne Aspekty Genezy 2009/2010, t. 6/7, s. 177-196, https://tiny.pl/xh8jj (26.12.2018).
• MEYER Stephen C., Signature in the Cell: DNA and the Evidence for Intelligent Design, Harper One, New York 2009.
• MEYER Stephen C., „The Use and Abuse of Philosophy of Science: A Response to Moreland”, Perspectives on Science and Christian Faith 1994, vol. 46, no. 1, s. 19-21, https://tiny.pl/h2wcm (25.12.2018).
• MICHALCZENIA Jakub, MIZIŃSKA Jadwiga i OSSOWSKA Katarzyna (red.), Poszukiwania filozoficzne. Tom I: Nauka, Prawda. Panu Profesorowi Józefowi Dębowskiemu w darze, Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn 2014.
• MILLER Keith B., „Countering Public Misconceptions about the Nature of Evolutionary Science”, Georgia Journal of Science 2005, vol. 63, no. 3, s. 175-189, https://tiny.pl/tqw12 (21.12.2018).
• MILLER Keith B., „The Misguided Attack on Methodological Naturalism”, w: SCHNEIDERMAN and ALLMON (eds.), For the Rock Record…, s. 117-140.
• MILLER Kenneth R., „Darwin, projekt i wiara katolicka”, przeł. Adam Grzybek, Filozoficzne Aspekty Genezy 2005/2006, t. 2/3, s. 35-38, https://tiny.pl/g2vmn (25.12.2018).
• MINAROWSKI Łukasz, „Nie wszystko trzeba wiedzieć (wywiad z Jamesem Deweyem Watsonem)”, Medyk Białostocki 2008, nr 67-68, s. 5-8, https://tiny.pl/g26v5 (24.12.2018).
• MOKRZYCKI Edmund (red.), Racjonalność a styl myślenia, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1992.
• MONTON Bradley, Seeking God in Science: An Atheist Defends Intelligent Design, Broadview Press Inc., Toronto 2009.
• MORELAND James Porter and CRAIG William Lane, Philosophical Foundations for a Christian Worldview, InterVarsity Press, Downers Grove 2003.
• MORRIS John D., „Jak powstało życie?”, przeł. Mieczysław Pajewski, Serwis Internetowy Polskiego Towarzystwa Kreacjonistycznego, https://tiny.pl/tqdnp (25.12.2018).
• NAGEL Thomas, „Public Education and Intelligent Design”, Philosophy & Public Affairs 2008, vol. 36, no. 2, s. 187-205.
• NITECKI Matthew H. (ed.), Evolutionary Progress, University of Chicago Press, Chicago 1988.
• Ośrodek Badania Opinii Publicznej, „Ewolucja po polsku”, TNS OBOP sondaż z 3-6.11.2006, s. 1-16, https://tiny.pl/tqfvj (22.12.2018).
• PABIAN Tadeusz, „Nauka i wiara — razem czy osobno?”, Nauka i Religia.PL 29 lipca 2015, https://tiny.pl/tqdk5 (26.12.2018).
• PAJEWSKI Mieczysław, „Papież Benedykt XVI potwierdza kapitulancką postawę kościoła katolickiego wobec ateistycznie zorientowanych uczonych”, Idź Pod Prąd 2008, nr 11 (52), s. 10, https://tiny.pl/tqmb7 (15.12.2018).
• PEARCEY Nancy, „Ewolucjonizm po Darwinie”, przeł. Kazimierz Jodkowski, w: JODKOWSKI, Metodologiczne aspekty…, s. 431-446, https://tiny.pl/tq92z (21.12.2018).
• PEARCEY Nancy, „Wpływ ewolucjonizmu na filozofię i etykę”, przeł. Kazimierz Jodkowski, w: JODKOWSKI, Metodologiczne aspekty…, s. 447-459, https://tiny.pl/gt5w6 (22.12.2018).
• PENNOCK Robert T., „Creationism and Intelligent Design”, Annual Review of Genomics and Human Genetics 2003, vol. 4, s. 143-163, https://tiny.pl/tqdz7 (26.12.2018).
• PIETRZAK Zbigniew (red.), Granice nauki, Lectiones & Acroases Philosophicae 2013, vol. 6, nr 1.
• PIGLIUCCI Massimo, „Science and Fundamentalism”, EMBO Reports 2005, vol. 6, no. 12, s. 1106-1109, https://tiny.pl/g2vmw (26.12.2018).
• PLANTINGA Alvin, „Naturalizm metodologiczny?”, przeł. Radosław Plato, Filozoficzne Aspekty Genezy 2014, t. 11, s. 37-93, https://tiny.pl/xh89b (21.12.2018).
• POLKINGHORNE John C., Nauka i stworzenie. Poszukiwanie zrozumienia, przeł. Marek Chojnacki, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Kraków 2008.
• POMORSKI Jan (red.), Wartość relatywizmu jako postawy poznawczej, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 11, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1989.
• PRESTON John, Feyerabend: Philosophy, Science and Society, Polity Press, Cambridge UK, Blackwell, Malden, Massachusetts 1997.
• PROVINE William B., „Evolution: Free Will and Punishment and Meaning in Life”, Second Annual Darwin Day Celebration, University of Tennessee, Knoxville, Feb. 12, 1998, http://tiny.pl/q6xp8 (28.12.2018).
• PROVINE William B., „Progress in Evolution and Meaning of Life”, w: NITECKI (ed.), Evolutionary Progress…, s. 49-74.
• QUAMMEN David, „Czy Darwin się mylił?”, National Geographic Polska 2004, nr 11 (62), s. 2-33.
• REEVES Josh A. and DONALDSON Steve, A Little Book for New Scientists: Why and How to Study Science, InterVarsity Press, Downers Grove, Illinois 2016.
• RENNIE John, „15 odpowiedzi na nonsensowne tezy kreacjonistów”, przeł. Karol Sabath, Świat Nauki 2002, nr 9, s. 66-72, https://tiny.pl/gzpws (22.12.2018).
• ROTKIEWICZ Marcin, „Barbarzyńcy u bram”, Polityka 26 stycznia 2008, nr 4 (2638), s. 92, https://tiny.pl/g8zfm (26.12.2018).
• ROWIŃSKI Tomasz, „Dlaczego warto nauczać «dwóch stron»? O edukacji, ewolucji i teorii inteligentnego projektu. Rozmowa z o. Michałem Chaberkiem, dominikaninem, doktorem teologii fundamentalnej, autorem książki Stworzenie czy ewolucja? Dylemat katolika”, Christianitas 2014, nr 58, s. 70-82, https://tiny.pl/g2szj (27.12.2018).
• ROŻKO Karolina, „Teologia naturalna Stokesa”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2009/2010, t. 6/7, s. 213-226, https://tiny.pl/tqfng (27.12.2018).
• RUSE Michael, Darwinism Defended: A Guide to the Evolution Controversies, Addison-Wesley, Reading, Massachusetts 1982.
• RUSE Michael, „Darwinizm a problem zła”, przeł. Aleksandra Bulaczek, Filozoficzne Aspekty Genezy 2011, t. 8, s. 23-38, https://tiny.pl/tqwpz (22.12.2018).
• RUSE Michael, „How Evolution Became a Religion: Creationists Correct?: Darwinians Wrongly Mix Science with Morality, Politics”, National Post 13 May 2000, https://tiny.pl/g4rxp (28.12.2018).
• RUSSELL Colin A., Cross-Currents: Interactions Between Science and Faith, InterVarsity Press 1985.
• RYLAND Mark, „«Teoria inteligentnego projektu» podważa teorię ewolucji. Już sama złożoność stworzenia świadczy o działaniu siły wyższej. Darwinizm? Nie ma szans. Wywiad z Michaelem J. Behe’em dla Our Sunday Visitor”, przeł. Dariusz Sagan, Na Początku… 2004, nr 11-12A (187-188), s. 414-420, https://tiny.pl/g2vmb (22.12.2018).
• SABATH Karol, „Kreacjonizm a sprawa polska”, Świat Nauki 2002, nr 9, s. 73, https://tiny.pl/gzpws (22.12.2018).
• SADY Wojciech, „Czego Kazimierz Jodkowski nie dostrzega, jeśli o odkrycia naukowe chodzi?”, w: BYLICA, KILIAN, PIOTROWSKI i SAGAN (red.), Filozofia — nauka — religia…, s. 59-64, https://tiny.pl/g268h (22.12.2018).
• SADY Wojciech, „Dlaczego kreacjonizm «naukowy» nie jest naukowy i dlaczego nie prowadzi do teizmu?”, Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria 2001, nr 1 (37), s. 213-228, https://tiny.pl/gdw91 (23.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Argument z niedoskonałości i zła w kontekście sporu o ewolucję i inteligentny projekt”, Logos i Ethos 2013, nr 1 (34), s. 129-148, https://tiny.pl/q336m (23.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Debata Benedykta XVI i jego uczniów nad stworzeniem i ewolucją”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2005/2006, t. 2/3, s. 7-17, https://tiny.pl/xhnqr (23.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Ewaluacja ewolucjonistycznych rozwiązań problemu nieredukowalnej złożoności”, Otwarte Referarium Filozoficzne 2009, t. 2, s. 89-116, https://tiny.pl/q3mjg (21.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Kardynał Schönborn a stanowisko Kościoła katolickiego wobec sporu kreacjonizmu z ewolucjonizmem”, Filozofia Nauki 2006, nr 1 (53), s. 107-118, https://tiny.pl/g2vg9 (25.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Kazimierz Jodkowski o teorii inteligentnego projektu”, w: BYLICA, KILIAN, PIOTROWSKI i SAGAN (red.), Filozofia — nauka — religia…, s. 213-227, https://tiny.pl/tqdkr (25.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Kościół a ewolucyjny materializm. George Sim Johnston: Czy Darwin miał rację? Katolicka teoria ewolucji, przeł. Joanna Kaliszczyk, Kraków, Wydawnictwo WAM, 2005”, Edukacja Filozoficzna 2005, vol. 40, s. 223-228, https://tiny.pl/xhnmj (28.12.2018).
• SAGAN Dariusz, Metodologiczno-filozoficzne aspekty teorii inteligentnego projektu, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 6, Instytut Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2015, https://tiny.pl/g7m72 (22.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Molekularny «zegar Paleya» a darwinowska ewolucja”, Ruch Filozoficzny 2005, t. 42, nr 2, s. 289-304, https://tiny.pl/xh8tk (21.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Naturalizm metodologiczny — konieczny warunek naukowości?”, Roczniki Filozoficzne 2013, t. 61, nr 1, s. 73-91, https://tiny.pl/q33sb (25.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „O programie badawczym teorii inteligentnego projektu”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2013, t. 10, s. 73-108, https://tiny.pl/q3369 (28.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Odpowiedź na uwagi polemiczne ks. dra Marka Słomki do mojego artykułu o filtrze eksplanacyjnym”, Roczniki Filozoficzne 2009, t. 57, nr 1, s. 345-349, https://tiny.pl/xhzm6 (25.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Problem religijnego charakteru teorii inteligentnego projektu”, Studia Philosophica Wratislaviensia 2011, vol. 6, fasc. 4, s. 55-74, https://tiny.pl/q336q (22.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Retoryczna historia Ruchu Inteligentnego Projektu”, Diametros 2005, nr 4, s. 76-85, https://tiny.pl/xhh8f (21.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Spór o możliwość wykrywania projektu w naukach przyrodniczych”, Scientia et Fides 2015, vol. 3, nr 1, s. 87-113, https://tiny.pl/gz16f (23.12.2018).
• SAGAN Dariusz, Spór o nieredukowalną złożoność układów biochemicznych, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 5, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2008, https://tiny.pl/qzq8p (22.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Spór o użyteczność teorii inteligentnego projektu dla nauki”, Kultura i Edukacja 2013, nr 3 (96), s. 28-49, https://tiny.pl/xhhg3 (22.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Teoria inteligentnego projektu a ewolucjonizm”, Kwartalnik Filozoficzny 2013, t. 41, z. 2, s. 75-96, https://tiny.pl/q336x (21.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Teoria inteligentnego projektu a kreacjonizm”, Kwartalnik Filozoficzny 2015, t. 43, z. 2, s. 131-150, https://tiny.pl/g2vmx (25.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Teoria inteligentnego projektu a naukowa debata nad pochodzeniem”, w: JODKOWSKI (red.), Teoria inteligentnego projektu…, s. 79-122, https://tiny.pl/qzq8f (25.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Teoria inteligentnego projektu — argumenty za i przeciw”, w: JANECZEK, STAROŚCIC, DĄBEK i HERDA (red.), Filozofia przyrody…, s. 335-383, https://tiny.pl/q336w (22.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „The Nature of Design Inference and the Epistemic Status of Intelligent Design”, International Philosophical Quarterly 2019, vol. 59, no. 1, s. 37-55.
• SAGAN Dariusz, „Wnioskowanie do najlepszego wyjaśnienia jako metodologiczna podstawa teorii inteligentnego projektu”, Zagadnienia Naukoznawstwa 2014, nr 1 (199), s. 41-59, https://tiny.pl/tqdzx (26.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Wnioskowanie o projekcie a warunek niezależnej wiedzy o projektancie”, Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria 2014, nr 2 (90), s. 153-171, https://tiny.pl/tq9r4 (29.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Wspólnota pochodzenia jako argument w sporze darwinizm-teoria inteligentnego projektu”, Diametros 2013, nr 37, s. 127-145, https://tiny.pl/q336h (21.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Wyjaśnianie za pomocą praw przyrody jako warunek naukowości w sporze o ewolucję i inteligentny projekt”, Studia Philosophiae Christianae 2013, t. 49, nr 1, s. 93-116, https://tiny.pl/q336g (23.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Zarzut nietestowalności teorii inteligentnego projektu”, Studia Philosophica Wratislaviensia 2013, vol. 8, fasc. 3, s. 43-59, https://tiny.pl/q33s3 (23.12.2018).
• SAGAN Dariusz, „Zdolność przewidywania jako warunek naukowości w sporze o ewolucję i inteligentny projekt”, Zagadnienia Naukoznawstwa 2012, nr 4 (194), s. 269-286, https://tiny.pl/q3367 (26.12.2018).
• SCHNEIDERMAN Jill S. and ALLMON Warren D. (eds.), For the Rock Record: Geologists on Intelligent Design, University of California Press, Berkeley, Los Angeles, London 2009.
• SCHÖNBORN Christoph, „Odnajdywanie zamysłu w przyrodzie”, przeł. Piotr Lenartowicz SJ, Filozoficzne Aspekty Genezy 2005/2006, t. 2/3, s. 19-22, https://tiny.pl/xhhdk (25.12.2018).
• SCOTT Eugenie C., Evolution vs. Creationism: An Introduction, 2nd ed., Greenwood Press, Westport, Connecticut, London 2009.
• SCOTT Eugenie and COLE Henry, „The Elusive Scientific Basis of Creation «Science»”, The Quarterly Review of Biology 1985, vol. 60, s. 21-30, https://tiny.pl/tqdzw (23.12.2018).
• SIEMIENIEWSKI Andrzej, „Między cudownością a cudem”, Teologia Duchowości 22 grudnia 2018, https://tiny.pl/tqfvm (27.12.2018).
• SIMPSON George Gaylord, The Meaning of Evolution: A Study of the History of Life and of Its Significance for Man, rev. ed., The Terry Lectures Series, Yale University Press, New Haven 1976.
• SŁOMKA Marek (red.), Nauki przyrodnicze a nowy ateizm, Filozofia Przyrody i Nauk Przyrodniczych, t. 8, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012.
• SŁOMKA Marek, „Powrót inteligentnego projektanta. Uwagi polemiczne do artykułu Dariusza Sagana «Filtr eksplanacyjny: wykrywanie inteligentnego projektu na gruncie nauk przyrodniczych»”, Roczniki Filozoficzne 2009, t. 57, nr 1, s. 341-345, https://tiny.pl/tqdkx (25.12.2018).
• SŁOWIK Grzegorz P. i KILIAN Krzysztof J., „Hoyle i matematyczne dylematy ewolucjonizmu”, w: BYLICA, KILIAN, PIOTROWSKI i SAGAN (red.), Filozofia — nauka — religia…, s. 395-408, https://tiny.pl/tqw1v (22.12.2018).
• SNOKE David W., „Biologia systemowa jako paradygmat badawczy teorii inteligentnego projektu”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2015, t. 12, s. 255-285, https://tiny.pl/tqdn6 (25.12.2018).
• SNOKE David W., „Jak w zaprojektowanym Wszechświecie zdefiniować to, co niezaprojektowane”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2009/2010, t. 6/7, s. 117-137, https://tiny.pl/xhnms (22.12.2018).
• SOBER Elliott, „Teoria inteligentnego projektu a nadnaturalizm — o tezie, że projektantem może być Bóg lub istoty pozaziemskie”, przeł. Sławomir Piechaczek, Filozoficzne Aspekty Genezy 2007/2008, t. 6/7, s. 21-39, https://tiny.pl/xhn85 (21.12.2018).
• Sobór Watykański I, Konstytucja dogmatyczna o wierze katolickiej.
• STATHAM Dominic, „Darwin’s Corrosive Idea”, Creation Ministries International 19 September 2017, https://tiny.pl/tqd3d (26.12.2018).
• STAWISZYŃSKI Tomasz, „Bóg jest zbędny”, Newsweek Polska 13 września 2010, https://tiny.pl/g26vx (22.12.2018).
• SUPPE Frederick, „The Search for Philosophic Understanding of Scientific Theories”, w: SUPPE (ed.), The Structure of Scientific Theories…, s. 1-241.
• SUPPE Frederick (ed.), The Structure of Scientific Theories, University of Illinois Press, Urbana — Chicago — London 1977.
• THAXTON Charles, „Nowy argument z projektu”, przeł. Izabela Janus, Filozoficzne Aspekty Genezy 2011, t. 8, s. 155-177, https://tiny.pl/xhn2p (22.12.2018).
• THORNHILL Richard, „Historyczny związek między darwinizmem a argumentem z biologicznego projektu”, przeł. Anna Droś, Natalia Górska, Mateusz Krzyżanowski, Renata Merda, Zofia Sadowska i Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 79-105, https://tiny.pl/gzlnb (23.12.2018).
• TWARDOWSKI Mirosław, „Wiara w stworzenie a teoria ewolucji: konflikt czy symbioza? Debata «Schülerkreis» Josepha Ratzingera nad relacją stworzenie-ewolucja”, Tarnowskie Studia Teologiczne 2013, t. 32, nr 1, s. 33-46, https://tiny.pl/g26vr (23.12.2018).
• VAN DER MEER Jitse M., „Pojęcie natury ludzkiej w nauce i teologii”, przeł. Radosław Plato, Filozoficzne Aspekty Genezy 2013, t. 10, s. 243-250, https://tiny.pl/tqf8h (27.12.2018).
• VAN DER MEER Jitse M., „Przekonania towarzyszące, ideologia i nauka”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2016, t. 13, s. 153-194, https://tiny.pl/gzjrs (27.12.2018).
• VRIES Paul DE, „Naturalizm w naukach przyrodniczych. Perspektywa chrześcijańska”, przeł. Radosław Plato, Filozoficzne Aspekty Genezy 2011, t. 8, s. 121-135, https://tiny.pl/xh8gc (27.12.2018).
• WARZYC Michał, „Dar, który wciąż jest wyzwaniem”, Semina Scientiarum 2009, nr 8, s. 129-133, https://tiny.pl/tq591 (27.12.2018).
• WASZKIEWICZ Jan, „O świętości, harmonii Wszechświata i rewolucji naukowej, czyli o miejscu matematyki w kulturze”, Matematyka — Społeczeństwo — Nauczanie 1993, nr 11, s. 2-10, https://tiny.pl/tq59b (27.12.2018).
• WEST John G., „Darwin’s Corrosive Idea: The Impact of Evolution on Attitudes About Faith, Ethics, and Human Uniqueness”, Discovery Institute’s Center for Science and Culture 2016, s. 1-19, https://tiny.pl/tqd3r (26.12.2018).
• WEST John G., „Teoria inteligentnego projektu jest wyjątkowo źle rozumiana”, przeł. Dariusz Sagan, Na Początku… 2005, nr 11-12A (200-201), s. 458-460, https://tiny.pl/xh4zj (23.12.2018).
• WIELGUS Stanisław W. (w imieniu Rady Naukowej Konferencji Episkopatu Polski), „Kościół wobec ewolucji. Stanowisko Rady Naukowej Konferencji Episkopatu Polski. 27.11.2006”, Opoka.org.pl, https://tiny.pl/tqfk8 (27.12.2018).
• WILSON Edward O., O naturze ludzkiej, przeł. Barbara Szacka, Biblioteka Myśli Współczesnej, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988.
• WIŚNIEWSKI Andrzej, „Dlaczego należy czytać Jodkowskiego?”, w: BYLICA, KILIAN, PIOTROWSKI i SAGAN (red.), Filozofia — nauka — religia…, s. 37-41, https://tiny.pl/g268h (23.12.2018).
• WITT Jonathan, „Zarys historii powstania naukowej teorii inteligentnego projektu”, przeł. Dariusz Sagan, Na Początku… 2005, nr 9-10 (198-199), s. 352-362, https://tiny.pl/xhh8q (22.12.2018).
• WOJNAR Anna, „Czy nauka zastąpi religię?”, Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego 2008, nr 108, s. 91-94, https://tiny.pl/g26sl (22.12.2018).
• WOODWARD Thomas, „Istota sporu darwinizmu z teorią inteligentnego projektu: przyrodnicza symfonia makroewolucji”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2007/2008, t. 6/7, s. 7-20, https://tiny.pl/xhnkv (25.12.2018).
• WSZOŁEK Bogdan (red.), Astronomia — nauka i wiara. Tom II. Pamięci księdza Bonawentury Metlera, Stowarzyszenie Astronomia Nova oraz Instytut Fizyki Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2015.
• WSZOŁEK Stanisław, „W obronie argumentu «God of the gaps»”, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce 1999, t. 23, s. 103-118, https://tiny.pl/tqfsz (27.12.2018).
• YAHYA Harun, Design in Nature, Ta-Ha Publishers Ltd., London 2004, https://tiny.pl/tqjg6 (25.12.2018).
• ZABOŁOTNY Andrzej, „Naturalizm metodologiczny w nauce — dylemat teisty”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2016, t. 13, s. 25-48, https://tiny.pl/gzp1f (27.12.2018).
• ZACHARIASZ Andrzej L., Filozofia. Jej istota i funkcje, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1994.
• ZACHARIASZ Andrzej L., Poznanie teoretyczne. Jego konstytucja i status, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1989.
• ZACHARIASZ Andrzej L. (red.), Profile racjonalności, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1988.
• ZALEWSKA Ewa, „Johna F. Haughta poglądy na temat relacji nauka-religia”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2007/2008, t. 6/7, s. 127-160, https://tiny.pl/tqwjk (29.12.2018).
• ZON Józef, „Nic nowego w starym sporze”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2005/2006, t. 2/3, s. 25-33, https://tiny.pl/xhkgf (21.12.2018).
• ŻYCIŃSKI Józef, Bóg i ewolucja. Podstawowe pytania ewolucjonizmu chrześcijańskiego, Prace Wydziału Filozoficznego, t. 89, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2002.
• ŻYCIŃSKI Józef, „Ewolucyjna wizja przyrody a XIX-wieczny teizm”, Studia Philosophiae Christianae 1996, t. 32, nr 1, s. 73-89, https://tiny.pl/tqfl2 (27.12.2018).
• ŻYCIŃSKI Józef, „Naturalizm ontologiczny a rola superweniencji w ewolucji biologicznej”, Roczniki Filozoficzne 2003, t. 51, z. 3, s. 7-18, https://tiny.pl/tqfhz (26.12.2018).
• ŻYCIŃSKI Józef, „U źródeł biologii niearystotelesowskiej”, w: Michał HELLER i Józef ŻYCIŃSKI, Dylematy ewolucji, Polskie Towarzystwo Teologiczne, Kraków 1990, s. 9-39.
• ŻYCIŃSKI Józef i HETMAŃSKI Marek, „Religijny a naukowy obraz świata (debata)”, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska 2012, sec. I, vol. 37, nr 1, s. 53-76, https://tiny.pl/tqfkl (27.12.2018).