Motywy filozoficzne w poezji Cypriana Norwida

• Authors: Wiesława Sajdek

Title variants

EN

Philosophical Motifs in the Poetry of Cyprian Norwid

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W poetyckiej szacie swoich utworów Cyprian Norwid daje wyraz głębokiemu zrozumieniu fundamentalnych zagadnień, obecnych w europejskiej tradycji filozoficznej. Przedmiotem jego poezji bywa więc zarówno śmierć, obecna w swoich banalnych zewnętrznych przejawach, ale także w grozie swej nieodwracalności, jak i budzące się dopiero życie, które przedstawiane bywa przez poetę w naturalnych kontekstach obrazu młodej matki i dziecka. Piękne postaci młodych kobiet bywają u Norwida pretekstem do ironii skierowanej przeciwko ułomnościom społecznego życia, kiedy nastawione jest na blichtr i pozór. Natomiast kobiecość w swoich najwyższych przejawach łączy w sobie w jego twórczości piękno i dobro. Zarówno formalne nowatorstwo, jak i wykorzystanie motywów dobrze znanych w ludowej kulturze ziem polskich służą u Norwida zawsze przedstawieniu rzeczy dla człowieka najważniejszych. Głęboki humanizm tej twórczości łączy pierwiastki typowe dla tradycji europejskiej z tym, co uniwersalne. Fascynacji ulotnym, a zarazem wszechobecnym pięknem natury towarzyszy perspektywa nieskończoności, otwarta przed człowiekiem. W niczym nie uszczuplona, żywa emocjonalność poety stanowi tło dla pochwały rozumu, po sokratejsku poszukującego najwyższego dobra człowieka.

EN

In the poetical form Cyprian Norwid reveals his deep understanding of the fundamental issues of the European philosophical tradition. Therefore the subject of his poetry is both death, inherent in its trivial external manifestations, but also in the menace of its irreverability, and newly rising life, which the poet depicts in its natural context of an image of young mother and her baby. Figures of young, beautiful women often serve as a pretext for irony directed at deficiencies of social life, anticipating solely glitter and appearances. Feminity in its highest aspects, however, in his output combines beauty and good. Both formal inventiveness and recourse to familiar motives of the Polish country culture, always serve Norwid to present things essential for a man. Profound humanism of his output combines motives which are typical for the European tradition and universal issues. His fascination for the ephemeral, omnipresent beauty of the nature is accompanied by the perspective of infinity, open for each human being. The poet’s emotionalism, thorough and vivid, is the background for his praise of reason, which seeks for the Highest Good along Socratic lines.

Keywords

PL

prawda; sens; śmierć; kobieta; dobro; piękno

EN

truth; sense; death; woman; good; beauty

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2016
• Volume: 7
• Issue: 3
• Pages: 59-80

Contributors

author

Wiesława Sajdek

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

References

• Bieńkowska Ewa: Słowo i prawda. O poematach filozoficznych Norwida. „Znak” 27:1975 nr 1 (247) s. 24-36.
• Borowy Wacław: Główne motywy poezji Norwida. „Zeszyty Wrocławskie” 3:1949 nr 1-2 s. 1-25.
• Brożek Anna, Jadacki J. Jacek: Między wierszami Cypriana Norwida. W: Filozofia i literatura. Antologia tekstów. Red. Anna Głąb. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Semper” 2011 s. 105-114.
• Strona Norwida. Studia i szkice ofiarowane Profesorowi Stefanowi Sawickiemu. Red. Piotr Chlebowski, Włodzimierz Toruń, Ewa Żwirkowska, Edyta Chlebowska. Lublin: TN KUL I KUL 2008.
• Copleston Frederick: Historia filozofii. T. 1. Przeł. Henryk Bednarek. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 1998.
• Fert Józef: Wstęp do: Cyprian Norwid. Vade-mecum. Red. Józef Fert. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 2003 (wydanie oparte na publikacji Zakładu Narodowego im. Ossolińskich z 1999 r.) s. V-CLVII.
• Fert Józef: Poeta sumienia. Rzecz o twórczości Norwida. Lublin: TN KUL 1993.
• Gomulicki Juliusz Wiktor: Uwagi o poezji Cypriana Norwida. W: Cyprian Norwid. Pisma wybrane, T. 1: Wiersze. Wybrał i objaśnił Juliusz Wiktor Gomulicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1968 s. 5-47.
• Kasperski Edward: Filozofia konfliktu i walki. Cyprian Norwid i August Cieszkowski. „Przegląd Humanistyczny” 39:1995 nr 2 (329) s. 69-89.
• Klimanowska Dorota CSSF: Dialog o ludzkiej drodze do człowieczeństwa. Cyprian Norwid i stoicy. „Ethos” 14:2001 nr 4 (56) s.159-172.
• Kuczera-Chachulska Bernadetta: „Czas siły-zupełnej”. O kategorii wysiłku w poezji Norwida”. Lublin: RW KUL 1998.
• Lisiecka Alicja: Norwid. Poeta historii. Londyn: Veritas 1973.
• Łapiński Zdzisław Norwid. Kraków: Znak 1984.
• Marczewski Edward, Łanowski Jerzy: O zdegradowaniu kontemplacji. Wokół wiersza Cypriana Norwid „Plato i Archita”. Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe 1969.
• Merdas Alina RSCJ, Ocalony wieniec. Chrześcijaństwo Norwida na tle odrodzenia religijnego w porewolucyjnej Francji. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 1995.
• Reale Giovanni: Historia filozofii starożytnej. T. I. Przeł. Edward Iwo Zieliński. Lublin: RW KUL 1994.
• Sawicki Stefan: Z pogranicza literatury i religii. Szkice. Lublin: RW KUL 1979.
• Toruń Włodzimierz: Norwid o Niepodległej. Lublin: Wydawnictwo KUL 2013.
• Trznadel Jacek: Czytanie Norwida. Próby. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978.
• Walicki Andrzej: Cyprian Norwid: trzy wątki myśli. W: Tenże. Między filozofią religią i polityką. Studia o myśli polskiej epoki romantyzmu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1983.
• Wołoszyn Beata: Norwid ocala. Heroizm, śmierć i zmartwychwstanie w twórczości postromantyka. Kraków: Collegium Columbinum 2008.

Identifiers

DOI

10.18290/rkult.2016.7.3-4