Human activity traces from shelter in Smoleń III (central part of Kraków-Częstochowa Upland) from the last centuries of Antiquity

• Authors: Magdalena Sudoł , Ewa Bokiniec , Magdalena Krajcarz , Maciej T. Krajcarz , Agata Trojan , Oliwia Grafka
• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

This paper presents a number of finds dated to the Late Antiquity, from the cave site Shelter in Smoleń III, Pilica comm., Silesian Voivodeship. The objects on hand are connected with just one of the cultural episodes that were observed on the site. In the group of finds there are: a ceramic vessel dated to younger Pre-Roman period; animal bone remains possibly of a ritual character, which according to radiocarbon dating have been deposited around the beginning of the 2nd century BC; and a metal anchor-shaped key of a very wide potential dating – from the 2nd century BC till the Early Middle Ages. The finds have undergone the following analyses: descriptive, technological, comparative, taphonomical, radiocarbon and chromatographic. Given the small area of the shelter, the study permits to look in a new way at the seemingly poor materials of the Late Antiquity uncovered in caves of the Polish Jura chain, and the role of often overlooked small rock shelters of that time.

Keywords

EN

cave site; younger Pre-Roman period; Roman period, ceramic vessel; iron anchor-shaped key; animal bones; taphonomy; radiocarbon dating; chromatographic analysis

• Publisher: Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Przegląd Archeologiczny
• Year: 2015
• Volume: 63
• Pages: 177-193

Dates

published

2015

Contributors

author

Magdalena Sudoł

• Instytut Archeologii UMK

author

Ewa Bokiniec

• Instytut Archeologii UMK

author

Magdalena Krajcarz

• Instytut Nauk Geologicznych PAN, Warszawa

author

Maciej T. Krajcarz

• Instytut Nauk Geologicznych PAN, Warszawa

author

Agata Trojan

• Instytut Nauk Geologicznych PAN, Warszawa

author

Oliwia Grafka

• Wydział Geologii Uniwersytet Warszawski

References

• Almagro-Gorbea M., Lorrio A.J. 2004. War and Society in the Celtiberian World. e-Keltoi. Journal of Interdisciplinary Celtic Studies 6 (The Celts in the Iberian Peninsula), 73-112.
• Bastow T.P., Van Aarssen B.G.K., Lang D. 2007. Rapid small-scale separation of saturate, aromatic and polar components in petroleum. Organic Geochemistry 38, 1235-1250.
• Bednarczyk J., Romańska A., Sujecka A. 2010. Kultura przeworska. (In:) J. Bednarczyk, J. Kabaciński, A. Kośko (eds.), Osadnictwo Kotliny Kolskiej. Archeologiczne badania ratownicze na trasie autostrady A2. Poznań, 405-512.
• Boulestin B., Gomez de Soto J., Ducongé S., Manem S. 2006. Grotte des Perrats (Agris, Charente). Rapport de synthèse fouilles programmées 2003-2005. (In:) http://grotte.des.perrats.free.fr/index.php?page=documentation
• Bourland J. 2014. Les mandibules de la Galerie des Petites Fontaines de Han-sur-Lesse et la pratique des têtes coupées chez les Celts. (In:) E. Warmenbol (ed.), Science et archéologie dans la Grotte de Han. Bruksela, 13.
• Bronk Ramsey C. 2009. Dealing with outliers and offsets in radiocarbon dating. Radiocarbon 51 (3), 1023-1045.
• Carey J. 2006a. Otherworld. (In:) J.T. Koch (ed.), Celtic culture. A historical encyclopedia. Santa Barbara/California-Denver/Colorado-Oxford/England, 1403-1406.
• Carey J. 2006b. Vision literature, medieval Irish. (In:) J.T. Koch (ed.), Celtic culture. A historical encyclopedia. Santa Barbara/California-Denver/Colorado-Oxford/England, 1739-1741.
• Cyrek K. 1994a. Wyniki badań wykopaliskowych w Schronisku Krucza Skała (stanowisko 1) w Kostkowicach, województwo częstochowskie, w 1991 roku. (In:) E. Tomczak (ed.), Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1991-1992. Katowice, 34-41.
• Cyrek K. 1994b. Podsumowanie wyników badań wykopaliskowych w Kruczej Skale (stanowisko 1) w Kostkowicach, województwo częstochowskie. (In:) E. Tomczak (ed.), Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1991-1992. Katowice, 222-225.
• Cyrek K. 1995. Dotychczasowe wyniki badań interdyscyplinarnych prowadzonych w jaskiniach Skał Kroczyckich, w okolicy Strzegowej i Ogrodzieńca. (In:) Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych PAN w Krakowie 38 (29), lipiec-grudzień 1994, 1-4.
• Cyrek K. 1996. Wyniki badań sondażowych przed Jaskinią Kroczycką (stanowisko 3) w Kostkowicach, województwo częstochowskie. (In:) E. Tomczak (ed.), Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w 1993 roku. Katowice, 67-71.
• Cyrek K. 2002. Rekonstrukcja zasiedlenia Jaskini Biśnik. (In:) K. Cyrek (ed.), Jaskinia Biśnik. Rekonstrukcja zasiedlenia jaskini na tle zmian środowiska przyrodniczego. Toruń, 9-89.
• Czarnecka K. 2007. Oblin. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Südmasowien. Monumenta Archaeologica Barbarica 13.
• Czarnowski S.J. 1901. Jaskinia „Okopy” Wielka nad rzeką Prądnikiem w okolicy Ojcowa. Materyały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne 5, 52-93.
• Czarnowski S.J. 1912. Jaskinie i schroniska w Kopcowej Górze na lewym brzegu rzeki Prądnika pod Ojcowem (Sprawozdanie z badań paleontologicznych w roku 1899). Materyały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne 12, 3-22.
• Dąbrowska I., Dąbrowski K. 1968. Osada lateńsko-rzymska we wsi Piwonice, pow. Kalisz. Materiały Starożytne 11, 423–505.
• Dąbrowska T. 1973. Cmentarzysko kultury przeworskiej w Karczewcu, pow. Węgrów. Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 2, 383-531.
• Dąbrowska T. 1988. Wczesne fazy kultury przeworskiej. Chronologia – zasięg – powiązania. Warszawa.
• Dobrzańska H. 2006. Jura Ojcowska od okresu rzymskiego do początków wczesnego średniowiecza. (In:) J. Lech, J. Partyka (eds.), Jura Ojcowska w pradziejach i w początkach państwa polskiego. Ojców, 507-544.
• Fülöp G. 1984. Egy Avar kori kulcslelet. Alba Regia XXI, 253-254.
• Godłowski K. 1961. Kultura przeworska. Pradzieje powiatu krakowskiego II, PA, 2. Kraków, 137-212.
• Godłowski K. 1985. Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej i środkowej Polsce w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie rzymskim. Prace Komisji Archeologicznej 23, Wrocław.
• Gomez de Soto J., Milcent P.-Y., Baigl J.-Ph., Gorgues A., Moret P., Nillesse O., Sireix Ch. 2003. La France du Centre aux Pyrénées (Aquitaine, Centre, Limousin, Midi-Pyrénées, Poitou-Charentes). Gallia 60, 107-138.
• Grodzicki J. (ed.) 2011. Jaskinie Pasma Smoleńsko-Niegowonickiego. Jaskinie Wyżyny Częstochowskiej 4. Warszawa.
• Kelly F. 2006. Senchas Már. (In:) J.T. Koch (ed.), Celtic culture. A historical encyclopedia. Santa Barbara/California-Denver/Colorado-Oxford/England, 1604-1605.
• Kokowski A. 1993. W kwestii ofiar i miejsc ofiarnych na ziemiach polskich w młodszym okresie przedrzymskim i okresie rzymskim. (In:) M. Kwapiński, H. Paner (eds.), Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich. Gdańsk, 88-97.
• Kokowski A. 1997. Schlossbeschläge und die Schlüssel im Barbaricum in der römischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit. Klasyfikacje zabytków archeologicznych II, Lublin.
• Kostrzewski J. 1919. Die ostergermanische Kultur der Spätlatenezeit. Mannus-Bibliothek 18, Leipzig-Würzburg.
• Kostrzewski J. 1947. Kultura prapolska. Poznań.
• Kostrzewski J. 1961. Zagadnienie ciągłości zaludnienia ziem polskich w pradziejach (od połowy II tysiąclecia p.n.e. do wczesnego średniowiecza). Prace Komisji Archeologicznej. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Poznań.
• Kowalski K. 1951. Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej 1, Jaskinie Polski. Warszawa.
• Krajcarz M., Makowiecki D., Krajcarz M.T., Masłowska A., Baca M., Panagiotopoulou H., Romańska A., Bednarczyk J., Gręzak A, Sudoł M. Submitted. On the trail of the oldest domestic cat in Poland. An insight from morphometry, ancient DNA and radiocarbon dating. International Journal of Osteoarchaeology.
• Krause G., Limpach R. 1966. Ein spätkaiserzeitlich- völkerwanderungszeitlicher Hortfund mit Eisengeräten von Radeberg-Lotzdorf, Kreis Dresden. Arbeits- und Forschungsberichte zur sächsischen Bodendenkmalpflege 14/15, 159-225.
• Madeyska-Niklewska T. 1969. Upper Pleistocene deposits in caves of the Cracow Upland. Acta Geologica Polonica 19 (2), 341-392.
• Makiewicz T. 1993. Z badań nad ofiarami i miejscami ofiarnymi na terenie Polski w okresie przedrzymskim i rzymskim. (In:) M. Kwapiński, H. Paner (eds.), Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich. Gdańsk, 65-76.
• Makiewicz T., Prinke A. 1980. Teoretyczne możliwości identyfikacji miejsc sakralnych. Przegląd Archeologiczny 28, 57-90.
• Marseille F., Disnar J.R., Guillet B., Noack Y. 1999. n-Alkanes and free fatty acids in humus and A1 horizons of soils under beech, spruce and grass in the Massif-Central (Monte-Lozère), France. European Journal of Soil Science 50, 433-441.
• Mączyńska M. 1970. Materiały z okresu wpływów rzymskich z Jaskini Ciemnej w Ojcowie, pow. Olkusz. Materiały Archeologiczne 11, 199-211.
• Michałowski A. 2003. Osady kultury przeworskiej z terenów ziem polskich. Z badań nad osadami okresu przedrzymskiego i wpływów rzymskich. Poznań.
• Mycielska R., Rook E. 1966. Materiały archeologiczne z jaskini w Kroczycach, pow. Zawiercie. Materiały Archeologiczne 7, 185-190.
• Ossowski G. 1880. Sprawozdanie z badań geologiczno-antropologicznych dokonanych w r. 1879 w jaskiniach okolic Krakowa. Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej 4, 35-56.
• Ossowski G. 1881. Drugie sprawozdanie z badań geologiczno-antropologicznych w jaskiniach okolic Krakowa, dokonanych w r. 1880. Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej 5, 18-45.
• Ossowski G. 1882. Trzecie sprawozdanie z badań antropologiczno-archeologicznych w jaskiniach okolic Krakowa, dokonanych w r. 1881. Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej 6, 28-51.
• Peters K.K., Walters C.C., Moldowan J.M. 2005. The Biomarker Guide, 2nd Edition. I. Biomarkers and Isotopes in the Environment and Human History, Cambridge University Press.
• Pieta K. 2008. Keltské osídlenie Slovenska. Mladšia doba laténska. Nitra.
• Poleska P. 2006. Celtycki mikroregion osadniczy w rejonie podkrakowskim. Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Krakowie II, Kraków.
• Reimer P.J., Bard E., Bayliss A., Beck J.W., Blackwell P.G., Bronk Ramsey C., Grootes P.M., Guilderson T.P., Haflidason H., Hajdas I., Hatt C., Heaton T.J., Hoffmann D.L., Hogg A.G., Hughen K.A., Kaiser K.F., Kromer B., Manning S.W., Niu M., Reimer R.W., Richards D.A., Scott E.M., Southon J.R., Staff R.A., Turney C.S.M., van der Plicht J. 2013. IntCal13 and Marine13 Radiocarbon Age Calibration Curves 0-50,000 Years cal BP. Radiocarbon 55 (4), 1869-1887.
• Rook E. 1980. Osadnictwo neolityczne w jaskiniach Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Materiały Archeologiczne 20, 5-111.
• Skowron J. 1987. Sprawozdanie z badań obszaru AZP 94-54, Kraków (maszynopis w WUOZ, Kraków).
• Skowron J. 2006. Kultura przeworska w dorzeczu środkowej i dolnej Bzury. Monografia osadnictwa. Z badań nad osadami okresu przedrzymskiego i wpływów rzymskich. Poznań.
• Sobczyk K., Sitlivy V. 2003. Badania wykopaliskowe w Jaskini Łokietka w Ojcowskim Parku Narodowym w latach 1998-2000. Przegląd Archeologiczny 51, 337-352.
• Sudoł M., Krajcarz M.T. 2014. Wyniki badań sondażowych w Schronisku w Górze Smoleń II oraz Schronisku w Smoleniu III w Smoleniu, gm. Pilica, województwo śląskie, w roku 2012. (In:) G. Glanc-Zagaja (ed.), Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w latach 2011-2012. Katowice.
• Sudoł M., Cyrek K., Krajcarz M., Krajcarz M.T. In press. Around the Biśnik Cave – the area of human penetration during the Palaeolithic. Anthropologie - International Journal of Human Diversity and Evolution.
• Summons R.E., Bradley A.S., Jahnke L.L., Waldbauer J.R. 2006. Steroids, triterpenoids and molecular oxygen. Philosophical Transactions of the Royal Society B 361, 951-968.
• Szafrański W. 1987. Prahistoria religii na ziemiach polskich. Wrocław.
• Szelerewicz M., Górny A. 1986. Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. Warszawa-Kraków.
• Tyszler L. 2011. Osadnictwo kultury przeworskiej i ślady zasiedlenia kultur z okresów poprzedzających na stanowisku 5 w Pęcławicach, pow. Łęczyca, woj. Łódzkie. (In:) R. Grygiel (ed.), Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku 5 w Pęcławicach, pow. Łęczyca, woj. łódzkie (trasa autostrady A-1), Via Archaeologica Lodziensis IV. Łódź, 17-67.
• Wagner T. 2008. Osadnictwo kultury przeworskiej na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej u schyłku starożytności. (praca licencjacka, Uniwersytet Jagielloński) (In:) https://www.academia.edu/1489423/_Osadnictwo_kultury_przeworskiej_na_Wy%C5%BCynie_Krakowsko-Cz%C4%99stochowskiej_u_schy%C5%82ku_staro%C5%BCytno%C5%9Bci_
• Wiesenberg G.L.B., Schwarzbauer J., Schmidt W.I., Schwark L. 2004. Source and turnover of organic matter in agricultural soils derived from n-alkane/n-carboxylic acid compositions and C-isotopes signatures. Organic Geochemistry 35, 1371–1393.
• Weinstock J. 2009. Epiphyseal fusion in brown bears: a population study of grizzlies (Ursus arctos horribilis) from Montana and Wyoming. International Journal of Osteoarchaeology 19, 3: 416-423. DOI: 10.1002/oa.980
• Woźniak Z. 1957. Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Mogile (Nowa Huta) w 1955 r. Sprawozdania Archeologiczne IV, 79-89.
• Woźniak Z. 1960. Wyniki badań w 1958 r. w Mogile (Kraków-Nowa Huta), rejon szpitala wschód. Wiadomości Archeologiczne 26, 340-342.
• Woźniak Z. 1970. Osadnictwo celtyckie w Polsce. Wrocław.
• Woźniak Z. 1990. Osada grupy tynieckiej w Podłężu, woj. krakowskie. Wrocław-Warszawa-Kraków.
• Woźniak Z. 2006. Jura Ojcowska w okresie lateńskim (przedrzymskim). (In:) J. Lech, J. Partyka (eds.), Jura Ojcowska w pradziejach i w początkach państwa polskiego. Ojców, 489-505.
• http://jaskiniepolski.pgi.gov.pl/

Identifiers

ISSN

0079-7138