Tombs on the Borders of the City - Funerary Use of Babylon’s City Walls During the So-Called Late Periods

• Authors: Grabowski Maciej

Title variants

PL

Groby na granicach miasta - sepulkralne wykorzystanie murów miejskich Babilonu w tzw. okresach późnych

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

PL

Praktyka chowania zmarłych w ruinach murów miejskich była wyraźnym odstępstwem od dominującej w starożytnej Mezopotamii tradycji pochówku intra muros. Mimo tego wyjątkowego charakteru, jej znaczenie i geneza nie były dotychczas przedmiotem dociekań naukowych. Podstawę do dyskusji na ten temat stanowią w niniejszym artykule groby odkryte przez archeologów niemieckich i irackich w ruinach monumentalnych murów obronnych Babilonu (Ryc. 1), datowane nieprecyzyjnie na tzw. okresy późne, obejmujące okres achemenidzki i epokę hellenistyczną. Poważną przeszkodą w interpretacji tego materiału jest częsty brak podstawowych informacji zarówno na temat samych grobów, jak i ich kontekstu archeologicznego. Fizyczny stan murów miejskich w owym czasie jest również nie całkiem jasny. Wzmianki w tekstach klinowych na temat murów wewnętrznych jedynie sugerują, iż mogły one przetrwać przynajmniej do ostatniej ćwierci II wieku p.n.e. Nieco bardziej klarowny jest przekaz Berossosa (za pośrednictwem Józefa Flawiusza) na temat muru zewnętrznego (tzw. Gsthaken), zgodnie z którym został on przynajmniej częściowo zburzony niedługo po zajęciu miasta przez Cyrusa Wielkiego w 539 roku p.n.e. Mimo licznych trudności, studium umożliwia hipotetyczne rozpoznanie sposobów wykorzystania przestrzeni związanej z murami obronnymi do celów sepulkralnych. Mury zniszczone lub raczej rozebrane, takie jak tzw. starszy mur fosowy, służyły za okazjonalne miejsce pochówku już od okresu achemenidzkiego, o czym świadczy obecność „sarkofagów wannowych” (ang. bathtub coffins, niem. Hockersarkophage) (Ryc. 4). W czasach seleukidzkich i/lub partyjskich zmarłych chowano także na ulicy oddzielającej północny mur pałacu południowego od północnego odcinka wewnętrznego muru obronnego, który, jak dowodzi przeprowadzona analiza, nadal górował nad ulicą (Ryc. 5, 6). Pochówków dokonywano także w cieniu tzw. muru miasta północnego (Ryc. 3), który przetrwał najprawdopodobniej do ostatniej ćwierci II w. p.n.e. Natomiast cmentarzysko na murze zewnętrznym (Ryc. 2), datowane na I-II w. n.e. ze względu na obecność charakterystycznych „sarkofagów pantoflowych” (ang. slipper coffins, niem. Pantoffelsarkophage), pełniło niewątpliwie funkcję nekropoli extra muros względem zasiedlonej w tym czasie części miasta. Najbardziej problematyczny przypadek stanowi cmentarzysko na wschodnim odcinku murów wewnętrznych, tzw. Gstschenkel (Ryc. 7-10). Brak informacji uniemożliwia weryfikację poglądu Friedricha Wetzela, zgodnie z którym liczne pochówki w tym miejscu pochodzą z czasów, gdy mury leżały już w ruinie. Jednakże nawet wtedy pozostałości murów musiały wyraźnie piętrzyć się nad otaczającym je terenem. Ponieważ pas ten nie mógł być przeznaczony pod uprawę, w naturalny sposób stał się on niezwykle dogodnym miejscem pochówku. Powyższe obserwacje na temat cmentarzyska na Gstschenkel wskazywać mogą właściwy sens praktyki grzebania zmarłych w ruinach murów miejskich, który polegał na intencji zabezpieczenia grobu i szczątków ludzkich przed niszczycielskim działaniem zarówno czynników naturalnych, jak i ludzkich. Tak położone groby były również łatwo dostępne dla mieszkańców miasta, którzy być może odwiedzali je w celu odprawienia ofiar kispum i powiązanych z nimi rytuałów należących do podstawowego kanonu tzw. kultu zmarłych. Nie ma natomiast żadnej pewności, że pochówki w ruinach murów miejskich należy wiązać z zamieszkującymi Babilon Irańczykami czy Grekami, którzy ze względu na restrykcyjne nakazy religijne z całą pewnością chowali swoich zmarłych z dala od siedzib ludzkich. Przeprowadzone w artykule rozważania dowodzą także, że upadek murów Babilonu powinien być postrzegany jako długotrwały i nieregularny proces, który w różnym czasie dotykał poszczególnych części fortyfikacji. Proces ten obejmował jednak nie tylko stopniowy zanik funkcji obronnych spowodowaną fizyczną degradacją, ale także utratę ich pierwotnego znaczenia symbolicznego i kosmologicznego.

Keywords

EN

Babylon, burial customs, city walls, Achaemenid Period, Seleucid Period, Parthian Period

• Publisher: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Journal: Światowit
• Year: 2015
• Volume: Tom XII (LIII), fasc. A
• Pages: 25-38

Contributors

author

Grabowski Maciej

References

• ANDRAE W., LENZEN H., 1933 Die Partherstadt Assur, Wissenschaftliche Veroffentlichung der Deutschen Orient-Gesellschaft 57, Leipzig.
• BAKER H., 1995 Neo-Babylonian Burials Revisited, (in:) S. Campbell, A. Green (eds.), The Archaeology of Death in the Ancient Near East, Oxbow Monograph 51, Oxford, 209-220.
• BAYLISS M., 1973 The cult of dead Kin in Assyria and Babylonia, “Iraq” 35/2, 115-125.
• BERGAMINI G., 1977 Levels of Babylon reconsidered, “Mesopotamia” XII, 111-152.
• BERGAMINI G., 2011 Babylon in the Achaemenid and Hellenistic Period, “Mesopotamia” XLVI, 23-34.
• BOIY T., 2004, Late Achaemenid and Hellenistic Babylon, Orientalia Lovaniensia Analecta 136, Louvain - Paris - Dudley.
• BOYCE M., 1993 corpse, disposal of, in Zoroastrianism, (in:) E. Yarshater (ed.), encyclopaedia Iranica VI, London - Boston, 279-286.
• GARLAND R., 1988 The Greek Way of death, Ithaca.
• GRABOWSKI M., 2014 Historical Topography of Parthian Babylon, “Parthica” 16, 17-30.
• HACHLILI R., 2005, Jewish Funerary customs, Practices, and Rites in the Second Temple Period, Supplements to the Journal for the Study of Judaism 94, Leiden - Boston.
• HALLER A., 1954 Die Grdber und Griifte von Assur, Wissenschaftliche Veroffentlichung der Deutschen Orient-Gesellschaft 65, Berlin.
• HAUSER S.R., 1999, Babylon in arsakidischer Zeit, (in:) J. Renger (ed.), Babylon: Focus mesopotamischer Geschichte, Wiege friiher Gelehrsamkeit, Mythos in der Moderne, Colloquien der Deutschen Orient-Gesellschaft 2, Saarbrucken, 207-240.
• HEINSCH S., KUNTNER W., 2011, Herodot und die Stadtmauern Babylons. Bemerkungen zur archdologischen Bejundsituation der Landmauern, (in:) R. Rollinger, B. Truschnegg, R. Bichler (eds.), Herodot und das Persische Weltreich, Classica et Orientalia 3, Wiesbaden, 499-529.
• KOLDEWEY R., 1913 Das wieder erstehende Babylon, Leipzig.
• KOLDEWEY R., 1932 Die Konigsburgen von Babylon II. Die Hauptburg und der Sommerpalast Nebukadnezars im Hiigel Babil, Wissenschaftliche Veroffentlichung der Deutschen orient-Gesellschaft 55, Leipzig.
• LIPPOLIS C., MONOPOLI B., BAGGIO P., 2011 Babylon’s Urban Layout and Territory from above, “Mesopotamia” XLVI, 1-8.
• LITVINSKY B.A., 1983, Pogrebalnye sooruzenia ipogrebalnaapraktika v Parfii (k voprosu o parfanobaktrijskih sootvetstviah), (in:) B.A. Litvinsky (ed.), Srednaa Azia, Kavkaz i zarubeznyj Vostok v drevnosti, Moskva, 81-123.
• MESSINA V., 2006, Seleucia al Tigri. L’edificio degli archivi, lo scavo e le fasi architettoniche, Monografie di Mesopotamia VIII, Firenze.
• MOFIDI NASRABADI B., 1999, Untersuchungen zu den Bestattungssitten in Mesopotamien in der ersten Hdlfte des ersten Jahrtausends v. Chr., Baghdader Forschungen 23, Mainz am Rhein.
• MOHAMED A.K., 1979-1981 Excavation at the North-Eastern Part of the Inner-Wall ofBabylon, “Sumer” 41, 21-22, and Arabic section: 36-42.
• MORRIS I. 1987, Burial and Ancient Society. The Rise of the Greek City-State, Cambridge.
• MUSAH M.U. 1979-1981, Excavations at the Eastern Tell, “Sumer” 41, 67-70, and Arabic section: 108-112.
• OELSNER J, 1986, Materialien zur Gesellschaft und Kultur in hellenistischer Zeit, Assyriologia VII, Budapest.
• PESTLE W. 1999, The Graves of Seleucia-on-the-Tigris (unpublished Honour Thesis at the University of Michigan, Ann Arbor).
• PONGRATZ-LEISTEN B., 1994 Ina Sulmi Irub. Die kulttopographische und ideologische Programmatik der aktu-Prozession in Babylonien und Assyrien im I. Jahrtausend v. Chr., Baghdader Forschungen 16, Mainz am Rhein.
• POSTGATE J.N., 1990 Archaeology and the Texts - Bridging the Gap, “Zeitschrift fur Assyriologie” 80, 228-240.
• REUTHER o., 1926 Die Innenstadt von Babylon (Merkes), Wissenschaftliche Veroffentlichung der Deutschen orient-Gesellschaft 47, Leipzig.
• RICHTER H., 2002 Anthropoide Tonsarkophage aus Babylon - Bestattunga legyptienne?, (in:) S. Frede et al. (eds.), Diephonizischen anthropoiden Sarkophage II, Mainz am Rhein, 273-301.
• ROLLINGER R., 1993 Herodots babylonischer Logos. Eine kritische Untersuchung der Glaubwurdigkeitsdiskussion an Hand ausgewahlterBeispiele, Innsbrucker Beitrage zur Kulturwissenschaft, Sonderheft 84, Innsbruck.
• ROLLINGER R., 2013, Berossos and the Monuments: City Walls, Sanctuaries, Palaces and the Hanging Garden, (in:) J. Haubold, G.B. Lanfranchi, R. Rollinger, J.M. Steele, The World of Berossos. Proceedings of the 4th International Colloquium on »The Ancient Near East between Classical and Ancient Oriental Traditions«, Hatfield College, Durham 7th-9th July 2010, Classica et orientalia 5, Wiesbaden, 137-162.
• SACHS A.J., HUNGER H., 1996, Astronomical Diaries and Related Texts from Babylonia III. Diaries from 164 B.C. to 61 B.C., Vienna.
• SCHMIDT J., FINSTER B., 2002 Das Bit Akitu von Babylon, “Baghdader Mitteilungen” 33, 281-330.
• STROMMENGER E., 1964 Grabformen in Babylon, “Baghdader Mitteilungen” 3, 157-173.
• WETZEL F., 1930 Die Stadtmauern von Babylon, Wissenschaftliche Veroffentlichung der Deutschen Orient-Gesellschaft 48, Berlin.
• WETZEL F., SCHMIDT E., MALLWITZ A., 1957 Das Babylon der Spdtzeit, Wissenschaftliche Veroffentlichung der Deutschen Orient-Gesellschaft 62, Berlin.