Wokół przedsiębiorczości katolickiej. Reminiscencje z odczytania „Rerum novarum” Leona XIII na nowo

• Authors: Bębnowski Damian

Title variants

EN

On Catholic entrepreneurship. Reminiscences from the re-reading of Leo XIII’s “Rerum Novarum”

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The text is an attempt to read the Leo XIII’s encyclical “Rerum Novarum” (1891) in the context of Catholic entrepreneurship. The author proposes three theses in the article. Firstly, Max Weber’s view that Protestant ethics promotes the development of entrepreneurship better than the Catholic one was popularized in the literature. Secondly, the doctrine of the Catholic Church provides a lot of inspirations for carrying out an effective social and economic activity. Thirdly, the encyclical “Rerum Novarum” was the reference point for the Catholic entrepreneurship already at the end of the 19th century. The considerations are supplemented by some references to the history of social and economic thought and German economic history in the 20th century.

Keywords

PL

„Rerum novarum”; przedsiębiorczość katolicka; katolicka nauka społeczna; Max Weber; etyka katolicka; etyka protestancka

EN

“Rerum Novarum”; Catholic entrepreneurship; Catholic social teaching; Max Weber; Catholic ethics; Protestant ethics

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi/Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie
• Journal: Łódzkie Studia Teologiczne
• Year: 2018
• Volume: 27
• Issue: 3
• Pages: 197-210

Contributors

author

Bębnowski Damian

• Katedra Historii Myśli Ekonomicznej i Historii Gospodarczej, Uniwersytet Łódzki

References

• Bębnowski D., Kategoria ziemi w świetle wybranych tekstów i przemówień Prymasa Tysiąclecia, w: Rola Kościołów w życiu gospodarczym ziem polskich, red. K. Kowalski, R. Matera, A. Pieczewski, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2017, 229–246.
• Bębnowski D., Religia jako instytucja oraz przedmiot badań historyczno-gospodarczych, Humaniora. Czasopismo Internetowe 11 (2015) 3, 61–73.
• Bittner I., Homo oeconomicus, Łódź: SWSPiZ 2009.
• Drozdowicz Z., Weberowski „model” badań historycznych, Nauka 3 (2009), 124–132.
• Fortin E.L., „Sacred and Inviolable”: „Rerum novarum” and Natural Rights, Theological Studies 53 (1992) 2, 203–233.
• Grimm K., Socjalna gospodarka rynkowa w RFN. Koncepcja – rozwój – problematyka, Warszawa: Fundacja im. Friedricha Eberta 1992.
• Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland vom 23. Mai 1949. (Bundesgesetzblatt, cz. I, 1 (1949).
• Hardin G., The Tragedy of the Commons, Science 162 (1968) 3859, 1243–1248.
• Jan Paweł II, Encyklika „Centesimus annus” Ojca Świętego Jana Pawła II do czcigodnych braci w episkopacie, do kapłanów i rodzin zakonnych, do wiernych Kościoła katolickiego i wszystkich ludzi dobrej woli w setną rocznicę encykliki „Rerum novarum”, Wrocław: Wydawnictwo Tum 1995.
• Jan Paweł II, Laborem exercens. Encyklika Ojca Świętego Jana Pawła II „O pracy ludzkiej” z okazji dziewięćdziesiątej rocznicy encykliki „Rerum novarum”, w której zwraca się do czcigodnych braci w biskupstwie, do kapłanów, do rodzin zakonnych, do drogich synów i córek Kościoła oraz do wszystkich ludzi dobrej woli, Warszawa: Wydawnictwo Ośrodka Dokumentacji i Studiów Społecznych 1982.
• Jan XXIII, Encyklika o współczesnych przemianach społecznych w świetle zasad nauki chrześcijańskiej (Mater et Magistra), Kraków: Znak 1969.
• Jarecki P., Niektóre elementy relektury „Rerum novarum”, Studia Theologica Varsaviensia 30 (1992) 1, 77–86.
• Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań: Wydawnictwo Pallottinum 1994.
• Kirchgässner G., Homo Oeconomicus. The Economic Model of Behaviour and Its Applications in Economics and Other Social Sciences, New York: Springer 2008.
• Kompendium nauki społecznej Kościoła, Kielce: Papieska Rada Iustitia et Pax, Wydawnictwo Jedność 2005.
• Leon XIII, Encyklika papieża Leona XIII wszystkim czcigodnym Braciom Patriarchom, Prymasom, Arcybiskupom świata katolickiego, łaskę i społeczność ze Stolicą Apostolską mającym. Rerum novarum. O kwestii socjalnej. 15 V 1891 r., Warszawa: Wydawnictwo Te Deum 2001.
• Marks K., Engels F., Manifest partii komunistycznej. Zasady komunizmu, Warszawa: Książka i Wiedza 1979.
• McCleary R. M., Barro R.J., Religion and Economy, Journal of Economic Perspectives 20 (2006) 2, 49–72.
• Misner P., The Predecessors of Rerum novarum Within Catholicism, Review of Social Economy 49 (1991) 4, 444–464.
• North D.C., Institutions, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge–New York: Cambridge University Press 1990.
• Novak M., Duch demokratycznego kapitalizmu, Poznań: Wydawnictwo W drodze 2001.
• Novak M., The Catholic Ethic and the Spirit of Capitalism, New York: Free Press 1993.
• Olson M., The Logic of Collective Action. Public Goods and the Theory of Groups, Cambridge: Harvard University Press 1965.
• Opara S., Marksizm a religijność, Warszawa: Książka i Wiedza 1980.
• Ostrom E., Dysponowanie wspólnymi zasobami, Warszawa: Wolters Kluwer Polska 2013.
• Pius XI, Encyklika papieża Piusa XI do czcigodnych braci patriarchów, prymasów, arcybiskupów, biskupów i innych ordynariuszy, utrzymujących pokój i jedność ze Stolicą Apostolską, także do wiernych chrześcijan katolików świata. Quadragesimo anno. O chrześcijańskim ustroju społecznym. 15 maja 1931 r., Warszawa: Wydawnictwo Te Deum 2002.
• Rechtslexikon, red. R. Brachmann i in., Berlin: Staatsverlag der Deutschen Demokratischen Republik 1988.
• Roszkowski W., Gospodraka [!]. Wzrost i upadek systemu nakazowo-rozdzielczego, Warszawa: PWN 2008.
• Sadowski M., Godność człowieka i dobro wspólne w nauczaniu papieża Leona XIII, w: Społeczeństwo a władza. Ustrój, prawo, idee, red. J. Przygodzki, M. Ptak, Wrocław: Kolonia Limited 2010, 501–528.
• Sadowski M., Godność człowieka i dobro wspólne w papieskim nauczaniu społecznym (1878–2005),Wrocław: WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego 2010.
• Sadowski M., Koncepcja własności w nauczaniu społecznym papieża Leona XIII, Czasopismo Prawno--Historyczne 56 (2004) 2, 247–257.
• Sadowski M., Koncepcja wolności w nauczaniu papieża Leona XIII, Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji 44 (2000), 85–94.
• Sadowski M., Moralność i władza w nauczaniu papieża Leona XIII, w: Moralność i władza jako kategorie myśli politycznej, red. J. Justyński, A. Madeja, Warszawa: Wolters Kluwer Polska 2011, 315–329.
• Sadowski M., Naturalne i społeczne prawa człowieka w nauczaniu papieża Leona XIII, Zeszyty Prawnicze UKSW 11 (2011) 4, 103–136.
• Sadowski M., Państwo w doktrynie Papieża Leona XIII, Wrocław: Kolonia Limited 2002.
• Sadowski M., Papież Leon XIII (1878–1903) wobec socjalizmu, masonerii i liberalizmu, Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji 48 (2001), 73–90.
• Sadowski M., Papież Leon XIII wobec demokracji, w: Krytycy demokracji, red. C. Kalita, A. Wielomski, Warszawa: Arte. Klub Zachowawczo-Monarchistyczny 2009, 245–269.
• Sadowski M., Praca i płaca w papieskich encyklikach społecznych Leona XIII i Piusa XI, w: Podstawy materialne państwa. Zagadnienia prawno-historyczne. Konferencja Polskich Historyków Państwa i Prawa. Szczecin, 23–26 września 2004 r., red. D. Bogacz, M. Tkaczuk, Szczecin: WPiA Uniwersytetu Szczecińskiego 2006, 881–892.
• Sadowski M., Ze studiów nad państwem, władzą polityczną i stosunkami państwo – Kościół w doktrynie papieża Leona XIII, w: Przez tysiąclecia. Państwo, prawo, jednostka. Materiały ogólnopolskiej konferencji historyków prawa. Ustroń, 17–20 września 2000 r., t. 1, red. A. Lityński, M. Mikołajczyk, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2001, 209–218.
• Skodlarski J., Stosunek judaizmu, chrześcijaństwa i islamu do działalności gospodarczej, w: Rola Kościołów w życiu gospodarczym ziem polskich, red. K. Kowalski, R. Matera, A. Pieczewski, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2017, 15–27.
• Sombart W., Żydzi i życie gospodarcze, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN 2010.
• Sorgenfrei H., Die geistesgeschichtlichen Hintergründe der Sozialenzyklika „Rerum novarum”, Heidelberg: Kerle 1970.
• Tawney R.H., Religia a powstanie kapitalizmu, Warszawa: Książka i Wiedza 1963.
• Weber M., „Obiektywność” poznania w naukach społecznych, w: Problemy socjologii wiedzy, oprac. A. Chmielecki i in., Warszawa: PWN 1985, 45–100.
• Weber M., Etyka protestancka i duch kapitalizmu, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2011.
• Weber M., Socjologia religii. Dzieła zebrane. Etyka gospodarcza religii światowych, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos 2006.
• Weigel G., Royal R., A Century of Catholic Social Thought. Essays on „Rerum novarum” and Nine Other Key Documents, Washington–Lanham: Ethics and Public Policy Center, University Press of America 1991.
• Wilkin J., Instytucjonalne i kulturowe podstawy gospodarowania. Humanistyczna perspektywa ekonomii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2016.
• Wiśniewski J., Historyczny kontekst ogłoszenia encykliki „Rerum novarum” przez Leona XIII w 1891 r. (z okazji 120. rocznicy jej ogłoszenia), Studia Elbląskie 12 (2011), 49–75.
• Wróbel A., Encyklika Rerum novarum – Magna Charta katolickiej nauki społecznej, Studia Teologiczno--Historyczne Śląska Opolskiego 33 (2013), 313–326.

Identifiers

ISSN

1231-1634