Specjaliści do spraw rachunkowości zarządczej w przedsiębiorstwach małych; średnich i dużych w świetle wyników badania empirycznego w Polsce

• Authors: Szychta Anna

Title variants

EN

Management accountants in small; medium and large enterprises in the light of empirical research in Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Cele artykułu stanowią ustalenie hierarchii ważności zadań specjalistów do spraw rachunkowości zarządczej, określenie znaczenia wskazanych czynników determinujących te zadania oraz wymagań kompetencyjnych wobec tych specjalistów w badanych przedsiębiorstwach w Polsce w zależności od wielkości przedsiębiorstwa. Cel ten osiągnięto dzięki analizie i prezentacji danych pozyskanych w badaniu ankietowym dotyczącym ponad 100 przedsiębiorstw działających w Polsce. Interpretacji wyników analizy dokonano w przekroju trzech grup przedsiębiorstw podzielonych według kryterium wielkości zatrudnienia (małe, średnie i duże). Wyniki badania pokazują, że specjaliści w dziedzinie rachunkowości zarządczej pracują głównie w działach controllingu, wykonują podobne zadania, koncentrując się na kontroli kosztów oraz ustalaniu i ocenie wyników przedsiębiorstw bez względu na ich wielkość. Badanie ankietowe wykazało nieliczne różnice w analizowanych aspektach.

EN

The aim of the article is to set the hierarchy of the tasks of management accountants and to recognise importance of indicated factors determining these tasks, and to point out competency requirements of the management accountants in the surveyed enterprises in Poland, depending on the size of the enterprise. This goal was achieved based on the analysis and presentation of data obtained in the survey on over 100 enterprises operating in Poland. The interpretation of the survey findings was carried out in cross-section of three groups of enterprises divided according to the criterion of employment for small, medium and large. The findings show that management accountants work mainly in the controlling departments, perform similar tasks, focusing on cost control and determining and evaluating the performance of enterprises regardless of their size. The empirical study revealed few differences in the examined aspects of these specialists in small, medium and large enterprises.

Keywords

PL

specjaliści do spraw rachunkowości zarządczej; zadania; umiejętności; wielkość przedsiębiorstwa; Polska

EN

management accountants; tasks; skills; company size; Poland

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Journal: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Year: 2019
• Issue: vol. 63, nr 11
• Pages: 276-292

Contributors

author

Szychta Anna

References

• AICPA, CIMA, 2015, Globalne Zasady Rachunkowości Zarządczej©, https://www.cgma.org/content/dam/cgma/resources/reports/downloadabledocuments/polish-full-document-gmaps.pdf, dostęp 12.04.2018.
• Anderson S.W., Lanen W.N., 1999, Economic transition, strategy and the evolution of management accounting practices: The case of India, Accounting, Organizations and Society, vol. 24 (5-6), s. 379-412.
• Burns J., Ezzamel M., Scapens R.W., 2003, The Challenge of Management Accounting Change, Behavioral and Cultural Aspects of Change Management, CIMA Publishing, Elsevier, Amsterdam–Boston–London.
• Burns J., Vaivio J., 2001, Management accounting change, Management Accounting Research, vol. 12, no. 4, s. 389-402.
• Byrne S., Pierce B., 2007, Towards a more comprehensive understanding of the roles of management accountants, European Accounting Review, vol. 16, no. 3, s. 469-498.
• Chenhall R.H., 2003, Management control systems design within its organizational context: Findings from contingency-based research and directions for the future, Accounting, Organizations and Society, vol. 28 (2-3), s. 127-168.CIMA, 2009, Improving Decision Making in Organisations. The Opportunity to Reinvent Finance Business Partners, London.
• Dynowska J., 2011, Zadania controllera w przedsiębiorstwach w świetle badań ankietowych, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 181, s. 147-155.
• Goliszewski J., 2002, Rozwój controllingu w Polsce na podstawie ogłoszeń o pracę, Controlling i Rachunkowość Zarządcza, nr 6, s. 21-26.
• Grandlund M., Lukka K., 1998a, It’s a small world of management accounting practices, Journal of Management Accounting Research, vol. 10, s. 151-179.
• Grandlund M., Lukka K., 1998b, Towards increasing business orientation: Finish management accountants in changing cultural context, Management Accounting Research, 9, s. 185-211.
• Hopper T., Tsamenyi M., Uddin S., Wickramasinghe D., 2009, Management accounting research in less developed countries: What is known and needs knowing, Accounting, Auditing & Accountability Journal, vol. 2 (3), s. 469-514.
• https://www.cimaglobal.com/Documents/Thought_leadership_docs/cid_execrep_finance_business_partners_Jul09.pdf, dostęp 12.04.2019.
• IFAC, 1998, Management Accounting Concepts. International Management Accounting Practice Statement, Financial and Management Accounting Committee, International Federation of Accountants, New York.
• IMA, 2008, Statements on Management Accounting, Definition of Management Accounting, Institute of Management Accountants, Montvale.
• Kaplan R.S., 1995, New roles for management accountants, Journal of Cost Management, vol. 9, no. 3, s. 6-13.
• Keating P.J., Ansari S., 1997, The Organizational Role of Management Accountants, Version 1.0, The McGraw-Hill Companies, Inc., USA.
• Král B., Mikołajewicz G., Nowicki J., Šoljakova L., 2017, Professional competences of controllers: The case of Poland, European Financial and Accounting Journal, vol. 12, no. 2, s. 17-40.
• Lambert C., Sponem S., 2012, Roles, authority and involvement of the management accounting function: A multiple case-study perspective, European Accounting Review, vol. 21, issue 3, s. 565-589.Ngoc Phi Anh D., Nguyen D., Mia L., 2011, Western management accounting practices in Vietnamese enterprises. Adoption and perceived benefits, Pacific Accounting Review, vol. 23, no. 2, s. 142--164, https://doi.org/10.1108/01140581111163971.
• Nowak M., 2013, Praca w controllingu a przyjmowane role grupowe. Analiza wyników badań empirycznych, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 289, s. 438-448.
• Nowak M., 2014, Psychologiczna charakterystyka osób realizujących zadania controllingu, [w:] H. Lelusz, R. Burchrad (red.), Współczesne problemy rachunkowości w teorii i praktyce, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Olsztyńskiego, Olsztyn, s. 239-251.
• O’Connor N., Chow C., Wu A., 2004, The adoption of Western Management accounting/controls in China’s stated enterprises during economic transition, Accounting, Organizations and Society, no. 29(3/4), s. 349-375.
• Otley D., 2016, The contingency theory of management accounting and control: 1980-2014, Management Accounting Research, vol. 31, s. 45-62. Pietrzak Ż., Wnuk-Pel T., 2015, The Roles and Qualities of Management Accountants in Organizations – Evidence from the Field, 20th International Scientific Conference Economic and Management – 2015, Procedia − Social and Behavioral Sciences, www.science.direct.com, dostęp: kwiecień 2019.
• Rieg R., 2018, Tasks, interaction and role perception of management accountants: Evidence from Germany, Journal of Management Control, vol. 29 (2), s. 183-220.
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, Dz.U.R.P. z dnia 25 stycznia 2018 r., poz. 227, Obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 grudnia 2017 r.
• Scapens R.W., Ezzamel M., Burns J., Baldvinsdottir G., 2003, The Future Direction of UK Management Accounting Practice, CIMA Publishing, Elsevier, Amsterdam–Boston–London.
• Selto F.H., Widener S.K., 2004, New directions in management accounting research: Insights from practice, Advances in Management Accounting, vol. 12, s. 1-35.
• Sobańska I., 2010a, Rachunkowość zarządcza, [w:] I. Sobańska (red.), Rachunkowość zarządcza. Podejście operacyjne i strategiczne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa, s. 73-106.
• Sobańska I., 2010b, Rozwój rachunkowość zarządczej w Polsce po 1990 r., [w:] Sobańska I. (red.), Rachunkowość zarządcza. Podejście operacyjne i strategiczne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa, s. 616-640.
• Sobańska I., Kabalski P., 2014, Partner biznesowy – nowa rola specjalisty rachunkowości zarządczej, Przegląd Organizacji, nr 7, s. 19-25.
• Sobańska I., Wnuk T., 2000, Zmiany w praktyce rachunkowości na przełomie XX i XXI wieku, Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej, SKwP, nr 56, s. 215-221.
• Szychta A., 2005, Rola współczesnych specjalistów rachunkowości zarządczej w świetle ewolucji jej zakresu i metod, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, nr 25 (81), s. 80-107.
• Szychta A., 2007, Etapy ewolucji i kierunki integracji metod rachunkowości zarządczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Szychta A., 2011, Rachunkowość zarządcza jako działalność zawodowa w kontekście doświadczeń zagranicznych, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, nr 62 (118), s. 289-312.
• Szychta A., 2014, Wybrane organizacyjne i etyczne aspekty praktyki rachunkowości zarządczej, [w:] A. Jaruga, P. Kabalski, A. Szychta, Rachunkowość zarządcza, wyd. II, rozszerzone i zaktualizowane, Wolters Kluwer Polska, Warszawa, s. 791-813.
• Szychta A., 2018, Management accounting practices in developing countries since the 1990s: The case of Poland, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, nr 99 (155), s. 119-148.
• Szychta A., 2019, Wielkość przedsiębiorstwa jako determinanta praktyki rachunkowości zarządczej, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, nr 103 (159), s. 183-202.
• Szychta A., Dobroszek J., 2017, Academic aspects of management accounting and controlling in Poland since the 1990s, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, nr 93 (149), s. 175-209.
• Wnuk-Pel T., Kawczyńska M., 2016, The Role and Functions of Controllers in Organization Management, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Zarzycka E., 2012, Management accountant’s role and functions in the ERP environment – focus on internal reporting and performance measurement, Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe, vol. 15, no. 2, s. 47-64.
• Zarzycka E., 2016, Koncepcje i tendencje rozwoju zawodu specjalisty rachunkowości zarządczej. Wymiar krajowy i międzynarodowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Zarzycka E., 2017, The role of management accountant in enterprises operating in Poland, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, nr 93 (149), s. 235-252.