Źródła poezji Konstancji Benisławskiej. Barokowa elegia pokutna a Pieśni sobie śpiewane

• Authors: Żukowska Kamila

Title variants

EN

Sources of poetry by Konstancja Benisławska. Baroque penitential elegy and “Songs Sung to Oneself”

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article is devoted to the analysis of the religious model present in „Songs Sung to Oneself” by Konstancja Benisławska, an eighteenth-century poet from Polish Livonia. Benisławska’s work, interpreted by Marek Prejs as a „manifestation of conscious historicism”, has not yet received research focusing on its possible Baroque sources and inspirations, among which the penitential elegy popular in the 17th century was undoubtedly present. The genre in which the lyrical ego assumes the costume of David’s penitential attitude, is characterized by penetrating contents contained in existential anxiety and high temperature of the emotions while stressing such traits as the impermanence and ridicule of human intentions. These elements also appear in Benisławska’s work. Therefore, the poet’s work can be perceived as a continuation of the tradition of penitential elegy, present mainly in the texts of seventeenth-century poets, as: Kasper Miaskowski, Wacław Potocki or Wespazjan Kochowski.

Keywords

PL

Konstancja Benisławska; Pieśni sobie śpiewane; elegia pokutna; barok; poezja religijna

EN

Konstancja Benisławska; “Songs Sung to Oneself ” penitential elegy; baroque; religious poetry

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
• Year: 2019
• Volume: 1 (10)
• Pages: 39-51

Dates

published

2019

Contributors

author

Żukowska Kamila

• Uniwersytet Łódzki

References

• Benisławska, K. (1958). Pieśni sobie śpiewane. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Benisławska, K. (2000). Pieśni sobie śpiewane. Wstęp i oprac. T. Chachulski. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Jagodyński, S.S. (1638). Przemowa o śpiewaniu i pieśniach nabożnych. W: S.S. Jagodyński. Pieśni katolickie nowo reformowane. Kraków: Drukarnia Franciszka Cezarego.
• Juniewicz K.M. (2013). Refleksyje duchowne. Wstęp i oprac. M. Pieczyński. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Loyola, I. (1969). Pisma wybrane. Oprac. M. Bednarz, S. Filipowicz, E. Skórka. T. 2. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.
• Morsztyn, J.A. (1968). Pokuta w kwartanie. W: L. Kukulski. Dookoła „Pokuty w kwartanie” (s. 199). Pamiętnik Literacki, 59 (2), 195–227.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie polskim W. O. Jakuba Wujka S. J. (1962). Oprac. i komentarz S. Styś i W. Lohn. Wyd. 3 poprawione. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.
• Św. Teresa od Jezusa (2015). Poesias. Poezje. Przekł. M. Szafrańska-Brandt. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.
• Błoński, J., (1967). Mikołaj Sęp-Szarzyński a początki polskiego baroku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Borowy, W. (1958). Benisławska. W: K. Benisławska. Pieśni sobie śpiewane (s. VII–XXIII). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Borowy, W. (1978). O poezji polskiej w wieku XVIII. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Chachulski, T. (1995). „Hej gdybym stworzyć hymn zdołała nowy!”. O „Pieśniach sobie śpiewanych” Konstancji Benisławskiej. W: T. Kostkiewiczowa (red.), Motywy religijne w twórczości pisarzy polskiego oświecenia (s. 77–92). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Chachulski, T. (2000). Wprowadzenie do lektury. W: K. Benisławska. Pieśni sobie śpiewane (s. 5–19). Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Chachulski, T. (2006). Opóźnione pokolenie. Studia o recepcji „głębokiej” Jana Kochanowskiego w poezji polskiej XVIII wieku. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Ciesielska-Borkowska, S. (1939). Mistycyzm hiszpański na gruncie polskim. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Czyż, A. (1988). Ja i Bóg: poezja metafizyczna późnego baroku. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Demkowicz, A. (2016). Utwory religijne Konstancji Benisławskiej a tradycja mistyki hiszpańskiej (św. Teresa z Ávili, św. Jan od Krzyża). Tematy i Konteksty, 6 (11), 317–329.
• Doktór, R. (1999). Polska elegia oświeceniowa. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Douglas, M. (2007). Czystość i zmaza. Przekł. M. Bucholc. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Golan, M. (2017). Przestrzenie ziemskich rozkoszy oraz pokuty św. Marii Magdaleny w hagiografii i homiletyce dawnej Polski. Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura, 4 (2), s. 44–61.
• Gruchała, J.S. (1987). Wstęp. W: M. Sęp Szarzyński. Poezje (s. 5–57). Kraków: TAiWPN Universitas.
• Grześkowiak, R. (1995). Hieronim i Bóg. Z dziejów XVII-wiecznej elegii pokutnej. W: Cz. Hernas, M. Hanusiewicz (red.), Religijność w literaturze polskiego baroku (s. 167–178). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Hernas, Cz. (2008). Barok. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kaczmarzyk, M. (1975). Wpływ zasad retoryki oratorskiej na sposób kształtowania wypowiedzi poetyckiej w „Pieśniach sobie śpiewanych” Konstancji Benisławskiej. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 1, 231–271.
• Kaczor-Scheitler, K. (2005). Mistycyzm hiszpański w piśmiennictwie polskich karmelitanek XVII i XVIII wieku. Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
• Kamykowski, L. (1939). Kasper Twardowski. Studium z epoki baroku. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Kleiner, J. (1981). W kręgu historii i teorii literatury. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Klimowicz, M. (1998). Oświecenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kostkiewiczowa, T. (1983). Poezja religijna czasów oświecenia w Polsce. W: S. Sawicki, P. Nowaczyński (red.), Polska liryka religijna (s. 111–134). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Kukulski, L. (1968). Dookoła „Pokuty w kwartanie”. Pamiętnik Literacki, 59 (2), 195–227.
• Nieznanowski, S. (1990). Elegia pokutna [hasło]. W: T. Michałowska, B. Otwinowska, E. Sarnowska-Temeriusz (red.), Słownik literatury staropolskiej (s. 158). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy
• im. Ossolińskich.
• Nowicka-Jeżowa, A. (1992). Pieśni czasu śmierci: studium z historii duchowości XVI–XVIII wieku. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Obremski, K. (1998). Modlitewne uniesienie i stanowe realia. W: K. Stasiewicz (red.), Pisarki polskie epok dawnych (s. 163–171). Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
• Pelc, J. (1963). Teksty Jana Kochanowskiego w kancjonałach staropolskich w XVI i XVII wieku. Odrodzenie i Reformacja w Polsce, 8, 211–247.
• Pelc, J. (1993). Barok – epoka przeciwieństw. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik.
• Pieczyński, M. (2013). Kirke, Proteusz i „Lutnia rozstrojona”. O poezji eksperymentalnej późnego baroku w świetle wypowiedzi teoretycznych. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Prejs, M. (1989). Poezja późnego baroku: główne kierunki przemian. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Tatarkiewicz, W. (1988). Historia estetyki 2. Estetyka średniowieczna. Warszawa: Wydawnictwo Arkady.
• Uścińska, A. (2013). Konteksty mistyczne „Pieśni sobie śpiewanych” Konstancji Benisławskiej. Inskrypcje, 1 (1), 11–23.
• Wojtowicz, W. (2019). Nowe wydania – stare podręczniki. Kilka uwag o akademickim Sępie. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 53 (2), 41–71.