Archiwum Parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Skrzatuszu. Inwentarz

• Authors: Ceynowa Tadeusz

Title variants

EN

The archive of the parish of the Assumption of Holy Mary in Skrzatusz. Inventory

DE

Archiv der Gemeinde Von der Himmelfahrt der Jungfrau Maria in Skrzatusz. Inventar

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Początki Skrzatusza sięgają połowy XV w. Najprawdopodobniej wówczas powstała tam pierwsza drewniana świątynia. Jako samodzielna parafia przestała istnieć w czasie reformacji. W 1602 r. Skrzatusz został dołączony do parafii w Wałczu. Samodzielność otrzymał ponownie dzięki biskupowi Wojciechowi Tolibowskiemu w 1660 r. W 1575 r. garncarz z Piły przyniósł Pietę do Skrzatusza z Mielęcina. Odtąd kościół parafialny stał się miejscem licznych pielgrzymek. W latach 1772–1945 ziemia wałecka ze Skrzatuszem należała do państwa niemieckiego. Archiwalia przedwojenne przekazano do archiwum diecezjalnego w Koszalinie. Tam je opracowano i zinwentaryzowano, nadając sygnatury od 1 do 230. Obecnie są dostępne dla zawodowych historyków, jak i badaczy amatorów.

EN

The origins of Skrzatusz go back in time to the 15. century. Probably at that time there was built the first wooden shrine. As an independent parish it ciesed to exist during the Reformation. In 1602 Skrzatusz was detached to the parish in Walcz (Wałcz). Again it became an independent parish in 1660 thanks to bishop Wojciech Tolibowski. In 1575 a potter fetched the Pieta from Mielecino (Mielęcino) to Skrzatusz. Since then the parish church in Skrzatusz became a place of numerous pilgrimages. In years 1772 to 1945 the land of Walcz (Wałcz) including Skrzatusz was a part of the German state. The archival materials were given to the diocesan archive in Koszalin. There they were worked out and inventoried with signatures from 1 to 230. Nowadays they are available to professional historians, and also amateurs.

Keywords

PL

Skrzatusz; parafia; archiwalia; archiwum diecezjalne; inwentarz

EN

Skrzatusz; parish; archival materials; diocesan archive; inventory

• Publisher: Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej
• Journal: Rocznik Skrzatuski
• Year: 2020
• Volume: 8
• Pages: 125-145

Contributors

author

Ceynowa Tadeusz

• Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego, Katedra Historii Kościoła i Patrologii
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej – dyrektor
• Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego w Koszalinie – dyrektor

References

• I Synod Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Koszalin, 1990.
• Abraham, Władysław. „Ustawodawstwo kościelne o archiwach”. Archeion 4 (1928): 1–14.
• Bąk, Ludwik. Ziemia wałecka w dobie reformacji i kontrreformacji w XVI–XVIII. Piła: Wydawnictwo Ekolog, 1999.
• Bończa-Bystrzycki, Lech. „Dekanat wałecki XVI–XVIII w.”. Koszalińsko-Kołobrzeskie Wiadomości Diecezjalne 13, 1–2 (1988): 36–51.
• Ceynowa, Tadeusz. „Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej – powstanie i funkcjonowanie”. W: Przeszłość Kościoła w archiwach Pomorza Zachodniego, red. T. Ceynowa, 133–144. Koszalin: Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej, 2014.
• Ceynowa, Tadeusz. „Katolickie księgi metrykalne diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 113 (2020) (w druku).
• Ceynowa, Tadeusz. „Koronacja Figury Matki Boskiej Skrzatuskiej”. Rocznik Skrzatuski 1 (2013): 91–106.
• Ceynowa, Tadeusz. „Manuskrypt ks. Andrzeja Józefa Delerdta jako źródło do początków kultu Matki Bożej Bolesnej w Skrzatuszu”. Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie 27 (2020) (w druku).
• Ceynowa, Tadeusz. „Materiały Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej w Koszalinie dotyczące kościelnych dziejów Piły”. Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie 26 (2019): 249–266.
• Ceynowa, Tadeusz. Ziemia pogranicza. Dekanat wałecki w latach 1821–1920. Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne Polwen, 2004.
• Dębowska, Maria. „Stan badań nad archiwami parafialnymi w Polsce”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 75 (2001): 11–17.
• Dworzaczkowa, Jolanta. Dzieje Wielkopolski. T. 1. Do roku 1793, red. Jerzy Topolski. Warszawa–Poznań: PWN, 1988.
• Gatz, Erwin. „Schneidemühl”. W: Lexikon für Theologie und Kirche. Bd. 9 (szp. 189–190). Freiburg–Basel–Rom–Wien: Herder, 2000.
• Hagedorn, Krzysztof. „Powstanie parafii w Skrzatuszu i jej uposażenie”. Seminare 11 (1995): 205–228.
• Jeneralczyk, Henryk. Dekanat wałecki, jego organizacja i struktura w XVI w. Mps. Poznań, 1975.
• Jougan, Alojzy. Kancelaria parafialna, czyli zbiór przepisów kościelnych i państwowych. Lwów, 1912.
• Klejna, Piotr. „Zakon jezuitów w Wałczu i jego związki z parafią w Skrzatuszu na podstawie kroniki jezuitów wałeckich”. Rocznik Skrzatuski 7 (2019): 77–96.
• Klitsche, Erich. „Die Bulle de salute animarum vom Jahre 1821 und die Entwicklung der kirchlichen Verhältnisse im Osten Deutschlands bis auf unsere Zeit”. W: Die Apostolische Administratur Schneidemühl, red. F. Westpfahl, 46–47. Schneidemühl: Verlag des Johannesboten, 1928.
• Korytkowski, Jan. Brevis descriptio historico-geographica ecclesiarum archidioecesis gnesnensis et posnanensis. Gnesnae: Jan Bernard Lange, 1888.
• Kufel, Robert Romuald. Kancelaria, registratura i archiwum parafialne na ziemiach polskich od XII do początku XXI wieku. Zielona Góra: Księgarnia Akademicka, 2005.
• Kumor, Bolesław. „Metryki parafialne w archiwach diecezjalnych”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 14 (1966): 65–75.
• Kumor, Bolesław. „Projekt statutu i regulaminu archiwum parafialnego w diecezji tarnowskiej”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 4 (1962): 7–14.
• Kumor, Bolesław. Granice metropolii i diecezji polskich (968–1939). Lublin, 1972.
• Kwolek, Jan. „Naukowa organizacja archiwów kościelnych”. Przegląd Teologiczny 11, 1 (1930): 1–37.
• Librowski, Stanisław. „Archiwa Kościoła Katolickiego w Polsce”. W: Encyklopedia katolicka. T. 1 (kol. 877–886). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1973.
• „Mapa X. Rozmieszczenie zborów różnowierczych w Wielkopolsce około 1650 r.”, oprac. E. Jarmuszkiewiczówna, T. Kowalski. W: Jolanta Dworzaczkowa. Dzieje Wielkopolski. T. 1. Do roku 1793, red. J. Topolski, 560. Warszawa–Poznań: PWN, 1988.
• Misztal, Henryk. „Sytuacja prawna archiwum parafialnego”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 75 (2001): 77–90.
• Nitecki, Piotr. Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 2000.
• Nowacki, Józef. Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój. T. 2. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1964.
• Olczak, Stanisław. „Kancelaria”. W: Encyklopedia katolicka. T. 8 (kol. 551–556). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000.
• Olczak, Stanisław. „Kancelarie kościelne w okresie staropolskim”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 64 (1995): 15–24.
• Paweł VI. Bulla „Episcoporum Poloniae coetus” z 28 czerwca 1972 r.
• Petzelt, Ludwig. „Die Errichtung der Erzbischöflichen Delegatur und die Anfänge der Apostolischen Administratur Tütz”. W: Die Apostolische Administratur Schneidemühl, red. F. Westpfahl, 12–15. Schneidemühl: Verlag des Johannesboten, 1928.
• Prejs, Roland. „Prałatura pilska w świetle schematyzmu z 1940 r.”. Roczniki Teologiczne 55, 4 (2008): 36–37.
• Rocznik Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej 2019, oprac. Tadeusz Ceynowa. Koszalin: Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej, Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego, 2019.
• Schematyzm Administracji Apostolskiej Kamieńskiej, Lubuskiej i Prałatury Pilskiej, oprac. Józef Michalski. Gorzów Wielkopolski: Kuria Diecezjalna, 1949.
• Schematyzm Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej rok 1977, oprac. Tadeusz Mielczarek. Koszalin: Kuria Biskupia, 1977.
• Schmitt, Friedrich W.F. Geschichte Deutsch-Croner Kreises. Thorn: E. Lambeck, 1867.
• Szulist, Władysław. „Archiwa parafialne a dzieje życia religijnego”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 26 (1973): 273–286.
• Wąsowicz, Jarosław. „Posługa duszpasterska salezjanów w Skrzatusz w latach 1952–1972”. Rocznik Skrzatuski 1 (2013): 75–89.
• Wąsowicz, Jarosław. „Salezjanie w Skrzatuszu w latach 1972–2001”. Rocznik Skrzatuski 4 (2016): 67–77.
• Weiss, Anzelm. „Archiwa parafialne w archidiecezji poznańskiej na przykładzie Wolsztyna”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 75 (2001): 109–122.
• Westpfahl, Franz. Schematismus der Apostolischen Administratur Schneidemühl. Schneidemühl: Verlag des Johannesboten, 1928.
• „Zarządzenie w sprawie gromadzenia zbiorów Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej”. Koszalińsko-Kołobrzeskie Wiadomości Diecezjalne 31, 10–12 (2003): 37–38.
• Zbiór ustaw archidiecezyi gnieźnieńskiej i poznańskiej, oprac. Trzciński Tadeusz. Poznań: Drukarnia i Księgarnia św. Wojciecha, 1906.