De fantastische jeugdliteratuur in vertaling: De vertaling van De brief voor de koning van Tonke Dragt in het Pools

• Authors: Magdalena Lipnicka

Title variants

PL

Fantastyczna literatura młodzieży w tłumaczeniu: Polskie tłumaczenie Listu dla Króla Tonke Dragt

EN

Phantastic youth literature in translation: The Polish translation of De brief voor de koning by Tonke Dragt

• Languages of publication: NL

Abstracts

NL

In de afgelopen jaren is de populariteit van kinder- en jeugdliteratuur toegenomen, vooral van fantastische literatuur. Ook het aantal vertalingen van dit soort boeken groeit nog steeds. De fantasiewerelden die in dit genre worden beschreven, hebben ook hun eigen ‘realia’, die op verschillende manieren kunnen worden vertaald. Die fantastische ‘cultuurspecifieke’ elementen kunnen ook worden gekoppeld aan een echte cultuur- of cultuurhistorische periode, ook al zijn de connotaties niet altijd direct zichtbaar. Vertalers gebruiken verschillende vertaalstrategieën zoals calque, vervangen, vertalen (letterlijk of niet) of verschillende adaptaties. Deze strategieën werden ook gebruikt in de Poolse vertaling van De brief voor de koning (Tonke Dragt) die in 2017 verscheen. Dit is een van de bekendste Nederlandse kinderboeken. In 2004 ontving het een speciale prijs: Griffel der Griffels voor het allerbeste boek uit 1955. De analyse in het artikel concentreert zich op de vertaling van eigennamen, enkele algemene namen en andere realiteiten van die quasi-middeleeuwse fantasiewereld.

PL

W ostatnich latach wzrosła popularność literatury dziecięcej i młodzieżowej, szczególnie literatury fantastycznej. Również liczba tłumaczeń tego rodzaju książek wciąż rośnie. Świat fantasy opisany w tym gatunku ma także własne „realia”, które można tłumaczyć na różne sposoby. Te fantastyczne „specyficzne dla kultury” elementy mogą mieć również odniesienie do realnej kultury lub okresu kulturowo-historycznego, nawet jeśli te konotacje nie zawsze są widoczne od razu. Tłumacze stosują różne strategie tłumaczeniowe, takie jak kopiowanie, zastępowanie, tłumaczenie (dosłownie lub nie) lub różne modyfikacje. Strategie te zostały również wykorzystane w polskim tłumaczeniu Listu dla króla Tonke Dragt, które ukazało się w 2017 r. Jest to jedna z najbardziej znanych holenderskich książek dla dzieci. W 2004 r. książkę wyróżniono nagrodą specjalną: Griffel der Griffels — za najlepszą książkę od 1955 r. Analiza w artykule skupia się na tłumaczeniu nazw własnych i wybranych nazw zwyczajowych oraz innych realiach tego quasi-średniowiecznego świata fantasy.

EN

In recent years the popularity of children’s and youth literature has increased, especially the fantastic literature. Also the number of translations of this kind of books is still growing. The fantasy worlds described in this genre also have their own ‘realia,’ which can be translated in different ways. That fantastic ‘culture-specific’ elements can also be linked to a real culture or cultural-historical period, even if the connotations are not always immediately visible. The translators use different translation strategies such as copy, replacement, translation (literally or not) or different modifications. These strategies were also used in the Polish translation of The letter for the king (Tonke Dragt) which has appeared in 2017. This is one of the most famous Dutch children’s books. In 2004 it was awarded with a special prize: Griffel der Griffels—for the very best book from 1955 onwards. The analysis in the article focused on the translation of proper names and some selected common names and other realia of that quasi-medieval fantasy world.

Keywords

NL

kinderliteratuur; vertaling; Nederlands; Pools; Tonke Dragt; realia

PL

literatura dziecięca; polskie tłumaczenie; niderlandzki; Tonke Dragt; realia

EN

children’s literature; Polish translation; Dutch; Tonke Dragt; realia

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2018
• Volume: 66
• Issue: 5: Neofilologia. Zeszyt specjalny
• Pages: 275-291

Contributors

author

Magdalena Lipnicka

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Alphen, Hieronymus van. 1998. Kleine gedigten voor kinderen, bewerkt door P.J. Buinsters. Amsterdam: Athenaeum – Polak & Van Gennep.
• Bork, G.J. van. 2002. ‘kinder- en jeugdliteratuur.’ In G.J. van Bork, H. Struik, P.J. Verkruijsse & G.J. Vis (eds.). Letterkundig lexicon voor de neerlandistiek, Toegankelijk op http://www.dbnl. org/tekst/bork001lett01_01/bork001 lett01_01_0012.php#k043 [download 7 maart 2018].
• Bork, van G.J., D. Delabastita, H. van Gorp, P.J. Verkruijsse & G.J. Vis. 2012. Algemeen letterkundig lexicon, Toegankelijk op http://www.dbnl.org/tekst/ dela012alge01_01/dela012alge01_01 _00899.php en http://www.dbnl.org/tekst/dela012alge 01_ 01/dela012alge01_01_00867.php [download 7 maart 2018].
• Dautzenberg, J.A. 1981. ‘Theorieën over de fantastische literatuur.’ De Revisor 8: 2–9.
• Dragt, Tonke. 2008. De brief voor de koning. Amsterdam: Leopold.
• Dragt, Tonke. 2017. List do króla. Warszawa: Wydawnictwo Dwie Siostry.
• Fernandes, Lincoln. 2006. ‘Translation of Names in Children’s Fantasy Literature: Bringing the Young Reader into Play.’ New Voices in Translation Studies 2: 44–57.
• Ghesquière, Rita. 2009. Jeugdliteratuur in perspectief. Leuven: Acco.
• Ghonem-Woets, Karen. 2012. ‘Waarden, idealen en onbaatzuchtigheid in fantasy.’ In Gabriël van den Brink (ed.). De Lage Landen en het hogere: de betekenis van geestelijke beginselen in het moderne bestaan. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Grit, Diederik. 1997. ‘De vertaling van realia.’ Filter. Tijdschrift over vertalen 4 (4): 42–44.
• Hermans, Theo. 2015. ‘On Translating Proper Names with reference to De witte and Max Havelaar.’ In Michael J. Wintle (ed.). Essays in Honour of Professor Peter King on the Occasion of His Retirement, London: Bloomsbury Publishing PLC.
• Lalleman, Josien. 2005. ‘Jeugdliteratuur in vertaling.’ Literatuur zonder leeftijd 19 (66): 7–10.
• Lathey, Gillian (ed.). 2006. The Translation of Children's Literature: A Reader. Clevedon: Multilingual Matters Ltd.
• Lierop-Debrauwer, Helma van. 2010. ‘De wortels van de hedendaagse Young Adult-novel. Een geschiedenis in hoofdlijnen.’ Literatuur zonder leeftijd. 24 (81): 18–29.
• Linders, Joke. 2001. ‘“Ik ben altijd aan het spelen, altijd” Het Tonke Dragt interview I.’ Literatuur zonder leeftijd. 15(54): 146–160.
• Linders, Joke. 2001. ‘Tonke Dragt in vertaling.’ Literatuur zonder leeftijd 15 (54): 234–245.
• Liseling Nilsson, Sylvia A. 2012. Kod kulturowy a przekład. Na podstawie wybranych utworów Astrid Lindgren i ich polskich przekładów, Stockholm: Stockholm Universitet.
• Mendelsohn, Farah & James Edward. 2009. A Short History of Fantasy (Popular Culture). Middlesex University Press.
• Newmark, Peter. 1988. ATexbook of Translation. Prentice Hall, New York.
• Nord, Christiane. 2003. ‘Proper Names in Translations for Children: Alice in Wonderland as a Case in Point.’ Meta 48 (1–2): 182–196.
• Pennen, Wilma van der. 1996. ‘Tonke Dragt.’ In: Jan van Coillie, Wilma van der Pennen, Jos Staal & Herman Tromp (eds.). 1996. Lexicon van de jeugdliteratuur, Toegankelijk op http://www.dbnl.org/tekst/coil001lexi01_01/lvdj00276.php [download 10 maart 2018].
• [s.a.] Database van het Nederlandse letterenfonds. Toegankelijk op https://letterenfonds.secure.force. com/vertalingendatabase/zoeken?type=titels&query=De%20brief%20voor%20de%20koning&id=a05b0000000nAf2AAE [download 13 maart 2018].
• [s.a. s.d.] Over Tonke Dragt. Toegankelijk op https://www.leopold.nl/thema/tonke-dragt/?utm_ source= tonkedragtnl&utm_medium=domainforward& utm_campaign=WPGKindermedia# meer [download 11 maart 2018].
• Schoonenboom, Merlijn. 2004. ‘Griffel der Griffels voor Tonke Dragt,’ Volkskrant 24 oktober 2004. Online toegankelijk op https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/griffel-der-griffels-voor-tonke-dragt~b9386f7d/ [download 19 september 2018].
• [s.a.] Słownik języka polskiego PWN (online).Toegankelijk op https://sjp.pwn.pl/sjp/grod; 2463109.html [download 15 maart 2018].
• Terhell, Annemarie. 2014. ‘Een adembenemende queeste.’ In: Jan de Roder Erica van Boven & Aad Meinderts (eds.). Jan Campert-stichting Jaarboek 2014, 128–132. Den Haag: Jan Campert-Stichting.
• Vermes, Albert Péter. 2003. ‘Proper Names In Translation: An Explanatory Attempt,’ Across Languages and Cultures 4 (1): 89–108.
• Vries, Anne de. 1989. Wat heten goede kinderboeken? Opvattingen over kinderliteratuur in Nederland sinds 1880, Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij B.V.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2018.66.5s-21