Przestrzenie ziemskich rozkoszy oraz pokuty św. Marii Magdaleny w hagiografii i homiletyce dawnej Polski

• Authors: Golan Marzena

Title variants

EN

The places of Earthly delights and penance of Saint Mary Magdalene in hagiography and sermons in Old polish literature

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The author of the article attempts to describe the places where Mary Magdalene allegedly dwelled. The hagiographic accounts and old Polish sermons, especially from the Saxon dynasty times, are the baseline for this work. Old Polish literature created three depictions of Mary Magdalene: as a beautiful and sensual sinner, as an ascetic penitent and as a devout mystic. In all these three cases the places where the saint dwelled is very important. Mary Magdalene as a beautiful sinner dwelled in places full of exquisiteness and wealth. A crucial feature here are the attributes of the saint: a mirror and a perfume vial. As a penitent, Mary Magdalene was praised as an example for the sinners looking for conversion. The place Mary Magdalene’s penance became a part of her atonement.

Keywords

PL

Maria Magdalena, pokuta, romans barokowy, hagiografia, pałac, lustro, zwierciadło, speculum,; pustelnia, jaskinia, smok

EN

Mary Magdalene, penance, the baroque novel, hagiography, palace, mirror, speculum, hermitage,; cave, dragon

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
• Year: 2017
• Volume: 2(7)
• Pages: 44-61

Dates

published

2018-01-01

Contributors

author

Golan Marzena

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Balsam, K. (1764). Kazania na święta całego roku. T. 2. Poznań: Drukarnia J.K.M. Societatis Iesu. Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r. (1999). Wyd. J. Frankowski. Warszawa: Vacatio.
• Gruszecki, H. (1748). Cel sapieżyńskiej strzały – Boga chwała, świętych honor, ludzki pożytek przy corocznym życzliwej propensyi popisie albo kazania na święta różne. Poznań: Drukarnia Akademicka.
• Grzegorz I Wielki (1969). Homilie na Ewangelie. Przeł. W. Szołdrski, wstęp J.S. Bojarski, oprac. M. Maliński. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
• Kowalicki, F. (1725). Kaznodzieja odświętny abo kazania doroczne na dni świętych Bożych [...]. Sandomierz: Drukarnia I.K.M. Collegium Societatis Iesu.
• Kwinta, K. (1779). Romans zbawienny albo opisanie życia świętej Maryi Magdaleny [...]. Berdyczów: Drukarnia Fortecy Nayśw. Maryi Panny.
• Lefèvre d’Étaples, J. (1518). De Maria Magdalena et triduo Christi disceptatio, concionatoribus verbi Divini adprime utilis. Hagenoae: off. Thomas Anshelm Badensis.
• Morsztyn, H. (2007). Historyja ucieszna o królewnie Banialuce. Wyd. R. Grześkowiak. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN – Stowarzyszenie „Pro Cultura Litteraria”.
• Muchowski, M. (1739). Żniwo złote z wybranego cnót ziarna albo kazania na uroczystości świętych niebieskich [...]. Sandomierz: Drukarnia J.K.M. Societatis Iesu.
• Poniński, S. (1723). Pokuta Świętej Maryi Magdaleny kazaniami przez całą jej świętą oktawę. Poznań: Drukarnia J.K.M. Collegium Societatis Iesu.
• Salezjusz, F. (1693). Kazania na niektóre święta i niedziele. [...] Niegdy przez zakonnice Nawiedzenia Najświętszej Panny klasztoru warszawskiego z francuskiego języka na polski przetłumaczone. Warszawa: Drukarnia Collegium Scholarum Piarum.
• Sierakowski, W. (1799). Historyja kościelna, czyli zbiór żywotów Świętych Pańskich w okręgu roku, na którego czele życie Jezusa Chrystusa, Oblubieńca Kościoła świętego, jako też święta ruchome [...]. T. 1: Życie Jezusa. Kraków: drukarnia Akademii Krakowskiej.
• Skarga, P. (1610). Żywoty Świętych Starego i Nowego Zakonu, na każdy dzień przez cały rok [...]. Cz. 1. Kraków: w drukarni Andrzeja Piotrkowczyka.
• Starowieyski, M. (red.) (1986). Apokryfy Nowego Testamentu. T. 1–2: Ewangelie apokryficzne. Cz. 1. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Szyrma, A. (1719). Dni skarbowe do skarbu wiecznego Króla należące, dni świątecznymi kazaniami rozgłoszone [...]. Wilno: Drukarnia Akademicka Societatis Iesu.
• Twardowski, S. (2002). Pałac Leszczyński. Wyd. R. Krzywy. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Twardowski, S. (2006). Nadobna Paskwalina. Oprac. J. Okoń. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Voragine, J. de. (2000). Złota legenda. Wybór. Przeł. J. Pleziowa, wyb., wstęp i przypisy M. Plezia. Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Wujkowski, J. (1923). Żarliwa głosu apostolskiego odnowa, to jest kazania na wszystkie święta roczne duchem apostolskim miane i łatwym sposobem do pojęcia i wymownie napisane. Warszawa: Drukarnia Collegium Scholarum Piarum.
• Adamiak, E. (1993) Maria z Magdali. Więź, 1, 78–86.
• Bachelard, G. (1983). Waters and Dreams. An Essay on the Imagination of Matter. Trans. E. R. Farrell. Dallas: The Dallas Institute.
• Bartnik, C. (1996). Maria Magdalena jako „Apostola Aspotolorum”. Roczniki Teologiczne, 43 (2), 183–190.
• Bietenholz, P., Deutscher, T. (1995). Contemporaries of Erasmus: A Biographical Register of the Renaissance and Reformation. T. 3. Toronto: University of Toronto Press.
• Bortkiewicz, P. (2000). Praktyki pokutne w Kościele. Zarys wybranych problemów. W: Odkrywanie drogi pokuty. Sympozjum o pokucie i pojednaniu (s. 65–90). Zebrał i oprac. P. Bortkiewicz. Warszawa: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Bouyer, L. (1982). Wprowadzenie do życia duchowego. Zarys teologii ascetycznej i mistycznej. Przeł. L. Rutowska. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Brown, J. (1862). Biblioteka pisarzów assystencyi polskiej Towarzystwa Jezusowego […]. Tłum. W. Kiejnowski. Poznań: Ludwik Merzbach.
• Burnet, R. (2005). Maria Magdalena. Od skruszonej grzesznicy do oblubienicy Jezusa. Przeł. A. Kuryś. Poznań: Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów „W Drodze”.
• Drozd, K. (2003). Śmierć i pogrzeb Chrystusa w ewangeliach apokryficznych. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
• Ehrman, B. (2010). Naśladowcy Jezusa: prawda i fałsz – Piotr, Paweł i Maria Magdalena. Przeł. P. Hejmej. Warszawa: Wydawnictwo Demart.
• Estreicher, K. (1905). Bibliografia polska. Cz. 3: Stulecie XV–XVIII w układzie abecadłowym, t. IX. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Krakowskiego.
• Fischerówna, R. (1931). Samuel Twardowski jako poeta barokowy. Kraków: Skład Główny Kasy im. J. Mianowskiego.
• Forstner, D. (1990). Świat symboliki chrześcijańskiej. Przeł. i oprac. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, wyb. ilustracji i komentarz T. Łozińska. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax .
• Fros, H., Sowa, F. (2002). Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Górecki, E. (1976). Praktyka pokutna Kościoła według Ksiąg penitencjarnych od VII do IX wieku. Colloquium Salutis, 8, 287–296.
• Hanusiewicz, M. (1998). Święte i zmysłowe w poezji religijnej polskiego baroku. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Haskins, S. (1993). Mary Magdalen: Myth and Metaphor. New York: Riverhead Books.
• Heyducki, W. (1876). Maryja Magdalena podług ewangelii i tradycji. Poznań: drukarnia W. Simona. Hozakowski, W. (1925). Maria Magdalena w Ewangeljach. Lwów: Drukarnia Towarzystwa „Bibljoteka Religijna”.
• Hryniewicz, W. (1974). Człowiek istota otwarta na uczestnictwa Boga. W: R. Forycki (red.), Być człowiekiem (s. 238–239). Poznań: Pallottinum.
• Hubaczek, K. (2010). Bóg a zło. Problematyka teodycealna w filozofii analitycznej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Jansen, K. (2000). The Making of the Magdalene. Preaching and Popular Devotion in the Later Middle Ages. Princeton: Princeton University Press.
• Jezierski, J., Parzych-Blakiewicz, K., Rabczyński, P. (red.) (2015). Św. Maria Magdalena w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna. Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne.
• Kapuścińska, A. (2006). Symbolika lustra w pismach łacińskich Ojców Kościoła. Źródła – inspiracje – idee. W: A. Borkowski, E. Borkowska, M. Burta (red.), Lustro (zwierciadło) w literaturze i kulturze. Rozprawy – szkice – eseje (s. 11–19). Siedlce: Instytut Filologii Polskiej Akademii Podlaskiej: Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza. Oddział Siedlecki.
• Kelen, J. (2009a). Kobiety w Biblii. Dziewice, małżonki, buntowniczki, uwodzicielki, prorokinie, nierządnice. Przeł. P. Wrzosek. Warszawa: Bauer-Weltbild Media.
• Kelen, J. (2009b). Siedem twarzy Marii Magdaleny. Przeł. P. Wrzosek. Warszawa: Bauer-Weltbild Media.
• Kobielus, S. (2002). Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji: starożytność i średniowiecze. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
• Krawiecka, E. (1995). Jawnogrzesznica i święta. W kręgu tematu Marii Magdaleny w literaturze i sztuce wieków średnich. W: A. Gąsiorowski (red.), Kobieta w kulturze średniowiecznej Europy (s. 171–180). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• Krawiecka, E. (1997). Jasna ciemnego świata pochodnia. Z dziejów kultu Świętej Marii Magdaleny. Poznań: Kapituła Kolegiacka.
• Krawiecka, E. (2006). Staropolskie portrety św. Marii Magdaleny. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne.
• Krawiecka, E. (2007). Grzesznica i święta – postać Marii Magdaleny w kazaniach ks. Stefana Ponińskiego SJ. W: D. Kowalska (red.), Pogranicza. Materiały z konferencji, 8–10 maja 2006 r. (s. 347–357). Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
• Krawiecka, E. (2009). Postać św. Marii Magdaleny w staropolskim kaznodziejstwie wobec tradycji apokryficznych. W: G. Minczew, M. Skowronek, I. Petrov (red.), Biblia Slavorum Apocryphorum. Novum Testamentum (s. 77–91). Łódź: Piktor.
• Kuran, M. (2011). Święta Maria Magdalena w prozie XVII wieku. W: K. Płachcińska, M. Bauer (red.), Proza staropolska (s. 437–444). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Langkammer, H. (1989). Apokryfy Nowego Testamentu. Katowice: Księgarnia św. Jacka.
• Makara, J. (1947). Maria z Magdali i Maria z Betanii. Problem egzegetyczny. Ateneum Kapłańskie, 47, 299–305.
• Ossowska, M. (2000). Ethos rycerski i jego odmiany. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pięcińska, A. (2005). Apokryficzna i ikonograficzna tradycja ukazywania św. Marii Magdaleny i jej przejawy w tekstach kultury popularnej. W: K. Janoszek, J. Miturska-Bojanowska, A. Szunkowa, B. Rodziewicz (red.), Homo communicans II: Czełowiek w prostranstwie mieżdukulturnoj komunikacji (s. 190–196). Szczecin: GRAFFORM.
• Rousset, J. (1953). La littérature de l`âge baroque en France. Circe et le Paon. Paris: Librairie José Corti.
• Skrudlik, M. (1937). Maria z Magdali w Ewangelii, legendzie i sztuce. Poznań: Naczelny Instytut Akcji Katolickiej.
• Staszewski, J. (2000). Ikonografia pokuty na przykładzie przedstawień Marii Magdaleny Pokutnicy. W: Odkrywanie drogi pokuty. Sympozjum o pokucie i pojednaniu (s. 47–65). Zebrał i oprac. P. Bortkiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Śnieciński, M. (1998). Od Ewy do Marii Magdaleny. Szkice o kobietach w Biblii. Wrocław: Astrum.
• Tresidder, J. (2005). Słownik symboli. Ilustrowany przewodnik po tradycyjnych wyrażeniach obrazowych, znakach ikonicznych i emblematach. Przeł. B. Stokłosa. Warszawa: Wydawnictwo RM.
• Wallis, M. (1956). Dzieje zwierciadła i jego rola w różnych dziedzinach kultury. Łódź–Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Wierzbicka, B. (2011). O zwierzętach rodem z Biblii w polskich XVI-wiecznych romansach rycerskich. Rocznik Teologii Katolickiej, 10, 175–192.
• Włodarski, M. (2012). Świat średniowieczny w zwierciadle romansu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Identifiers

DOI

10.18276/me.2017.2-03