Sukcesy i porażki reformy edukacji

• Authors: Marta Zahorska

Title variants

EN

Successes and failures of the education reform

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przeprowadzona w 1989 roku reforma edukacji miała bardzo ambitne cele: podniesienie jakości szkół, wyrównanie szans edukacyjnych – zwłaszcza dzieci wiejskich, upowszechnienie wykształcenia średniego i wyższego. Dla realizacji tych celów zmieniono ogromnie wiele w systemie edukacyjnym: ustrój szkolny poprzez powołanie gimnazjów, sposób zarządzania szkołami – poszerzając kompetencje JST, finansowanie szkół – wprowadzając zasadę „pieniądz idzie za uczniem”, programy szkolne, zasady oceniania, drogi awansu nauczycieli, reguły kierujące funkcjonowaniem szkoły. Ważną społeczną konsekwencją reformy miało być zwiększenie szans edukacyjnych młodzieży ze środowisk o niskim kapitale kulturowym. Dla przedstawicieli teorii krytycznych, zwłaszcza reprezentantów Nowej Socjologii Edukacji (B. Bernstein, M. Young, N. Keddie i inni) zmiany w organizacji szkół nie są w stanie zrekompensować różnic społecznych. Obserwując rezultaty reformy przy okazji jej dziesiątej już rocznicy widzimy, że pomimo wielu spektakularnych sukcesów: zwiększenie upowszechnienia szkół średnich i wyższych, polepszenia rezultatów polskich uczniów w międzynarodowych testach PISA – społecznych nierówności edukacyjnych nie ograniczono. Przybierają one obecnie inne formy i lokują się w innych segmentach systemu szkolnego. Gimnazja nie wyrównują poziomu nauczania uczniów, ale utrwalają, a nawet powiększają różnice ze szkół podstawowych, umasowione szkoły średnie są ogromnie zróżnicowane pod względem poziomu, podobnie jak szkoły wyższe. Nadal więc uczniowie wywodzący się z „dobrych” rodzin mają dużo większe szanse trafienia do dobrych szkół gimnazjalnych, średnich i na studia dające lepsze możliwości na rynku pracy, niż ich rówieśnicy o „gorszym” pochodzeniu.

EN

The education reform carried out in 1989 had very ambitious goals: improving the quality of schools, popularizing secondary and Higher Education as well as providing equal educational opportunities, especially those for rural children,. In order to achieve those goals, much has been changed in the education system: the school structure, by creating junior high schools; the process of school management, by extending the LGU competence; financing schools – by applying the rule “Money follows the student”; school programs; grading systems; career paths for teachers and rules of school operation. An important social consequence of the reform was intended to be improving the opportunities available to young people with low cultural capital. In the opinion of the representatives of critical theories, especially those representing the New Sociology of Education (B. Bernstein, M. Young, N. Keddie and colleagues), changes in school organisation cannot compensate for social differences. When observing the results of the reform on the occasion of its tenth anniversary, we can see that in spite of many spectacular successes such as popularizing secondary and Higher Education as well as improving the results of Polish students in the international PISA tests, the social educational inequalities have not been limited; They currently take other forms and are found in other segments of the school system. Junior high schools do not even out the teaching level, but preserve and even increase differences resulting from primary schools; the majority of high schools are extremely diverse in terms of level, and so are the colleges. Therefore, students from “good” families still have much a greater chance of getting to good junior high schools and high schools, as well as to colleges that give better prospects on the labour market, than their peers with a “worse” family background.

Keywords

PL

reforma edukacji; socjologia edukacji; selekcje szkolne; nierówności edukacyjne

EN

educational inequalities; education reform; sociology of education; school selection

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2009
• Volume: 58
• Issue: 3
• Pages: 119-142

Dates

published

2009

Contributors

author

Marta Zahorska

• Uniwersytet Warszawski

References

• Bernstein B. [1970], School Cannot compensate for Society, New Society, 387.
• Bernstein B. [1990], Odtwarzanie kultury, Warszawa, PIW.
• Bourdieu P., Passeron J-C. [1990], Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Warszawa, PWN.
• Bowles Ph., Gintis H. [1976], Schooling in Capitalistic America: Educational Reform and Conditions of Economic Life, New York: Basic Books.
• Coleman J. [1967], Equality and Educational Opportunity. New York: Basic Books.
• Cylkowska-Nowak M. [2000], Współczesne trendy w zakresie reform edukacji na świecie, w: Edukacja w świecie współczesnym, red. R. Leppert, Kraków: Impuls.
• Dolata R. [2008], Szkoła-segregacje-nierówności, Warszawa, UW.
• Domalewski J. [2003] Syndrom „placówki” i „wyścig szczurów” – ukryte funkcje egzaminów zewnętrznych, „Socjologia Wychowania”, nr XV.
• Herczyński J., Herbst M. [2002], Pierwsza odsłona, Społeczne i terytorialne zróżnicowanie wyników sprawdzianu sześcioklasistów i egzaminu gimnazjalnego przeprowadzonych wiosną. Raport przygotowany na zlecenia Fundacji Klub Obywatelski, Warszawa.
• Herbst M., Herczyński J., Levitas A. [2009], Finansowanie oświaty w Polsce – diagnoza, dylematy, możliwości, Warszawa, Scholar.
• Keddie N. [1971], Classroom Knowledge, w: MFD Young, red., Knowledge and Control. New Directions for Sociology of Education, London, Collier and Macmillan.
• Kolarska-Bobińska L. (red.), [2000], Cztery reformy. Od koncepcji do realizacji, Warszawa, ISP, Oficyna Naukowa.
• Kolarska-Bobińska L. (red.), [2004], Druga fala polskich reform, Warszawa, ISP.
• Konarzewski K. [2004], Reforma oświaty. Podstawa programowa i warunki kształcenia, Warszawa, ISP .
• Konarzewski K. (red.), [2001], Szkolnictwo w pierwszym roku reformy systemu oświaty, Warszawa, ISP.
• Konarzewski K. [2004], Kształcenie i wychowanie w szkołach podstawowych i gimnazjach w roku szkolnym 2002/2003, Warszawa, ISP.
• Kowalska I. [2000], Finansowanie oświaty w gminach wiejskich, Warszawa, Wieś Jutra.
• Kwieciński Z. [1995], Dynamika funkcjonowania szkoły, Toruń, UMK.
• Mieczkowska G. [2003], Egzaminy zewnętrzne jako nowy składnik szkolnictwa, „Socjologia Wychowania”, nr XV.
• Mikiewicz P. [2005], Społeczne światy szkół średnich. Od trajektorii marginesu do trajektorii elit, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej SWE, Wrocław.
• Mortimore P. [1997], Can Effective Schools Compensate for Society? , w: Halsey A.H. i inni (red.), Education. Culture, Economy and Society, Oxford, Oxford University Press.
• Muzyk A. [2003], Środowiskowe zróżnicowanie umiejętności czytania ze zrozumieniem (w świetle sprawdzianu w klasach szóstych), „Socjologia Wychowania”, nr XV.
• Nelson J.M. [2000], Reforming Health and Education. The Word Bank, Washington DC.
• O systemie finansowania oświaty. Biblioteczka reformy, nr.22, Warszawa, 2000, MEN,
• Putkiewicz E., Zahorska M. (red.), [1998], Uwagi i propozycje do projektu reformy systemu edukacji, Warszawa, ISP.
• Putkiewicz E. i inni [1999], Nauczyciele wobec reformy edukacji, Warszawa, ISP.
• Putkiewicz E., Zahorska M. [2001], Społeczne nierówności edukacyjne. Studium sześciu gmin.
• Rymsza M. (red.), [2004], Reformy społeczne. Bilans dekady, Warszawa, ISP.
• Śleszyński P. [2004], Ekonomiczne uwarunkowania wyników sprawdzianu szóstoklasistów i egzaminu gimnazjalnego przeprowadzonych w latach 2002–2004. Opracowanie wykonane na zlecenie MENiS. Warszawa, dostępne: www.men.gov .
• Walczak D., Zahorska M. [2008], Krajobraz po … reformie. Opinie nauczycieli na temat reformy edukacji, [w:] Młodość i oświata za burtą przemian, red. K. Szafraniec, Toruń, Wyd. A. Marszałek, Warszawa, ISP.
• Zahorska M. [1999], Zmiany w oświacie. Koncepcje i uwarunkowania, [w:] Druga fala poskich reform, red. L. Kolarska-Bobińska,Warszawa, ISP.
• Zahorska M. [2004], Zmiany w oświacie – koncepcje i uwarunkowania, [w:] Reformy społeczne. Bilans dekady, red. M. Rymsza, Warszawa, ISP.

Identifiers

ISSN

0033-2356