What is invariant? On the possibility and perspectives of the evolutionary theology

• Authors: Grygiel Wojciech P.

Title variants

PL

Co jest niezmienne? O możliwości i perspektywach teologii ewolucyjnej

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The evolutionary theology is a new branch of theology in which the dynamic picture of the origin and development of life in Universe by means of the adaptive processes governed by the natural selection is considered to be the adequate ontological foundation. The presented paper surveys the challenges that the implementation of the evolutionary ontology presses upon selected basic theological issues: methodology of theology, natural theology, the doctrine of the original sin and the problem of suffering and evil. It will be argued that the large extent of the expected modifications within the theological expression as the dynamic ontology is introduced qualifies as the change of the theological paradigm similarly to how the changes of the paradigms in sciences lead to the scientific revolutions. Finally, a novel model of the rationality of the development of the theological doctrine will be proposed where the hermeneutics of continuity and the hermeneutics of rupture are not in opposition but they contribute to the overall rationality as its complementary constitutive principles.

PL

Teologia ewolucyjna jest nowym obszarem w teologii, w którym zakłada się, że dynamiczny obraz początku i rozwoju życia we Wszechświecie, oparty na rządzonych doborem naturalnym scenariuszach adaptacyjnych, stanowi właściwą ontologiczną podstawę. Przedstawiona praca zawiera przegląd wyzwań, jakie wprowadzenie ewolucyjnego obrazu stawia wybranym problemom teologicznym: metodologii teologii, teologii naturalnej, doktrynie o grzechu pierworodnym oraz problemowi zła i cierpienia. W trakcie prowadzonych rozważań argumentowane będzie, że skala oczekiwanych modyfikacji w ekspresji teologicznej wraz z wprowadzeniem dynamicznej ontologii kwalifikuje się jako zmiana teologicznego paradygmatu podobnie jak zmiana paradygmatu w nauce prowadzi zgodnie z koncepcją Thomasa Kuhna do naukowej rewolucji. Ostatecznie, zaproponowany zostanie nowy model racjonalności rozwoju doktryny teologicznej, w którym hermeneutyka ciągłości i zerwania nie stoją w stosunku do siebie w opozycji, ale stanowią dla tej racjonalności jej dwie komplementarne składowe.

Keywords

EN

evolution; paradigm; rationality; original sin; evil; suffering; hermeneutics

PL

ewolucja; paradygmat; racjonalność; grzech pierworodny; zło; cierpienie; hermeneutyka

• Publisher: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego w Szczecinie / Wyższe Seminarium Duchowne w Koszalinie
• Journal: Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
• Year: 2018
• Issue: 25
• Pages: 83-101

Contributors

author

Grygiel Wojciech P.

References

• Augustine. Confessions.
• Augustine. De Genesi ad litteram I.
• Awadalla, P., A. Eyre-Walker, J.M. Smith. „Linkage Disequilibrium and Recombination in Hominid Mitochondrial DNA”. Science 286 (1999): 2524–2525.
• Ayala, Francisco J. Dar Karola Darwina dla nauki i religii. Warszawa, 2009.
• Barbour, Ian G. Mity, Modele, paradygmaty. Kraków, 1984.
• Barrett, Justin L. Cognitive Science, Religion and Theology: From Human Minds to Divine Minds. Conshohocken: PA, 2011.
• Barrett, Justin L. Why Would Anyone Believe in God?. Lanham: MD, 2004.
• Basil. De legendis libris Gentilium.
• Behe, Michael. The Darwin’s Black Box. New York, 1996.
• Benedict XVI. Sacramentum caritatis.
• Brierley, Michael W. „Naming a Quiet Revolution: The Panentheistic Turn in Modern Theology”. In: In Whom We Live and Move and Have Our Being: Panentheistic Reflections on God’s Presence in a Scientific World, ed. Philip Clayton, Arthur R. Peacocke, p. 1–15. Michigan–Cambridge U.K.: Grand Rapids, 2014.
• Bruneau, E.G., A. Pluta, R. Saxe. „Distinct roles of the «Shared Pain» and «Theory of Mind» networks in processing others’ emotional suffering”. Neuropsychologia 50 (2011): 219–231.
• Budzik, Stanisław. „Czy teoria ewolucji potwierdza naukę o grzechu pierworodnym? Model Raymunda Schwagera”. Analecta Cracoviensia 33 (2001): 360–362.
• Budzik, Stanisław. „Teologia a obraz człowieka na przykładzie antropologii Rene Girarda”. In: Obrazy świata w teologii i naukach przyrodniczych, ed. Michał Heller, Stanisław Budzik. Stanisław Wszołek, p. 227–252. Tarnów, 1996.
• Chalmers, David. „Facing up to the problem of consciousness”. Journal of Consciousness Studies 2, 3 (1995): 200–219.
• Churchland, Patricia. Moralność mózgu. Co neuronauka mówi o moralności. Kraków, 2013.
• Clayton, Philip, Arthur R. Peacocke. In Whom We Live and Move and Have Our Being: Panentheistic Reflections on God’s Presence in a Scientific World. Michiga–Cambridge U.K.: Grand Rapids, 2014.
• Cyran, K.A., M. Kimmel. „Alternatives to the Wright-Fisher model: The robustness of mitochondrial Eve dating”. Theoretical Population Biology 78, 3 (2010): 165–172.
• Dawkins, Richard. The God Delusion. London–Toronto–Sydney–Auckland–Johannesburg, 2006.
• De Waal, Frans. Bonobo i ateista. W poszukiwaniu humanizmu wśród naczelnych. Kraków, 2014.
• De Waal, Frans. Małpy i filozofowie. Skąd pochodzi moralność?. Kraków, 2013.
• Edwards, Denis. Bóg ewolucji: teologia trynitarza. Kraków, 2016.
• French, Steven. The Structure of the World: Metaphysics and Representation. Oxford University Press: Oxford, 2014.
• Gregersen, Niels Henrik. „Evolutionary theology”. In: Encyclopedia of Sciences and Religions, ed. Anne L.C. Runehov, Lluis. Oviedo, Dordecht, p. 809–817. Netherlands, 2013.
• Guthrie, Stewart A. Faces in the Clouds: A New Theory of Religion. New York, 1993.
• Haught, John F. Darwin’s Gift to Theology, in: Evolutionary and Molecular Biology: Scientific Perspectives of the Divine Action, ed. Robert John Russell, William R. Stoeger, Francisco J. Ayala. Vatican and Berkeley 1998.
• Haught, John F. Theology After Darwin: A Theology of Evolution. Boulder: CO, 2008.
• Hefner, Philip. The Human Factor. Evolution, Culture, Religion. Minneapolis: MI, 1993.
• Heller, Michał. „Naukowy obraz świata a zadanie teologa”. In: Obrazy świata w teologii i w naukach przyrodniczych, ed. Michał Heller, Stanisław Budzik, Stanisław Wszołek, p. 13–27. Tarnów, 1996.
• Heller, Michał. „Nieliniowa ewolucja nauki”. Roczniki filozoficzne KUL 22 (1984): 105–125.
• Heller, Michał. „Scientific Rationality and the Christian Logos”. In: Physics, Philosophy and Theology: A Common Quest for Understanding, ed. Robert John Russell, William R. Stoeger, S.J., George V. Coyne, S.J., p. 141–149. Vatican City State: Vatican Observatory, 2000.
• Heller, Michał. „The field of rationality and category theory”. In: Mathematical Structures of the Universe, ed. Michał Eckstein, Michał Heller, Sebastian Szybka, p. 441–457. Kraków, 2014.
• Heller, Michał. Filozofia przypadku. Kraków, 2014.
• Heller, Michał. Uchwycić przemijanie, Kraków 1997.
• Hume, David. Dialogues concerning Natural Religion and Other Writings (1779), ed. Dorothy Coleman. Cambridge, 2007.
• John Paul II. „A Letter to the Reverend George V. Coyne, S.J, Director of the Vatican Observatory”. In: Physics, Philosophy and Theology: A Common Quest for Understanding, ed. Robert John Russell, William R. Stoeger, S.J., George V. Coyne, S.J., p. M1–M14. Vatican City State: Vatican Observatory, 2000.
• Kasper, Walter. The God of Jesus Christ. New York, 1976.
• Kelemen, Deborah. „Are children «intuitive theists»? Reasoning about purpose and design in nature”. Psychological Science 15, 5 (2004): 295–301.
• Kelemen, Deborah. „Why Are Rocks Pointy? Children's Preference for Teleological Explanation of the Natural World”. Developmental Psychology 35, 6 (1999): 1440–1452.
• Korzeniewski, Bernard. Od neuronu do (samo)świadomości. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2005.
• Kulisz, Józef. „Grzech pierworodny w rozumieniu P. Teilharda de Chardin”. Collectanea Theologica 55 (1985): 45–59.
• Liana, Zbigniew. „Teologia a naukowe obrazy świata”. In: Wiara i nauka, ed. J. Mączka, p. 69–90. Kraków 2010.
• Majewski, Marcin. „Grzech pierworodny. Lektura Księgi Rodzaju w kontekście współczesnych nauk przyrodniczych”. In: Mythical Kosmos. Kraków, 2017.
• Moltmann, Jürgen. The Way of Jesus Christ: Christology in Messianic Dimensions. London, 1990.
• Paley, William. Natural Theology. New York (no date).
• Peacocke Arthur R. „Biological Evolution – A Positive Appraisal”. In: Evolutionary and Molecular Biology: Scientific Perspectives of the Divine Action, ed. Robert John Russell, William R. Stoeger, Francisco J. Ayala, p. 357–376. Vatican and Berkeley, 1998.
• Rahner, Karl. „Anthropologie (theologische)”. In: Lexikon für Theologie und Kirche, ed. Josef Höfer, Karl Rahner, col. 618–627. Freiburg/Br. 1957–67.
• Rahner, Karl. „Erbsünde und Evolution”. Concilium 3 (1967): 459–465.
• The Catechism of the Catholic Church.
• Thomas Aquinas. De Potentia Dei.
• Thomas Aquinas. Summa Contra Gentiles.
• Thomas Aquinas. Summa Theologiae.
• Turek, Józef. „Filozoficzno-światopoglądowe implikacje dynamicznego obrazu wszechświata”. In: Obrazy świata w teologii i w naukach przyrodniczych, ed. Michał Heller, Stanisław Budzik, Stanisław Wszołek, p. 125–145. Tarnów, 1996.
• Vatican II. Dei Verbum.
• Van Wolde, Ellen. „Why the verb ברא does not mean to create in Genesis 1.1–2.4a”. Journal for the Study of the Old Testament 34, 1 (2009): 3–23.
• Von Balthasaar, Hans Urs. Theo-Drama: Theological Dramatic Theory. Vol. IV: The Action. San Francisco, 1994.
• Wildman, Wesley J., Robert John Russell. „Chaos: A Mathematical Introduction with Philosophical Reflections”. In: Chaos and Complexity: Scientific Perspectives on Divine Action, ed. Robert John Russell, Nancey Murphy, Arthur R. Peacocke, p. 49–90. Vatican City State, 1995.
• Życiński, Józef. „Antropologiczny sens prawdy o grzechu pierworodnym”. Access 13.11.2017. http://pracownik.kul.pl/files/12979/public/Zycinski_grzech.doc.
• Życiński, Józef. „Posłowie”. In: Ian G. Barbour, Mity, modele, paradygmaty, p. 235–261. Kraków, 1984.