Nieobecni obecni. Próby powrotu duetu Jiří Voskovec i Jan Werich na ekran po 1945 roku

• Authors: Szymański Karol

Title variants

EN

The Absent Present. Attempts to Returns to the Screen of the Duo Jiří Voskovec and Jan Werich After 1945

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jiří Voskovec i Jan Werich byli współtwórcami słynnego praskiego Teatru Wyzwolonego, na deskach którego w latach 1927-1938 wystawiali cieszące się ogromnym powodzeniem i poważaniem krytyków „rewie”, uznawane za jedno z najciekawszych zjawisk europejskiej awangardy teatralnej. W latach 30. wystąpili również w czterech przebojach kinowych, które łączyły absurdalny komizm i wodewilową formułę z zaangażowaniem społecznym i politycznym. Po II wojnie światowej, mimo emigracji Voskovca do USA i czasowego ograniczania działalności Wericha przez władze komunistyczne, duet komików cieszył się niezmienną popularnością, stając się symbolem złotej ery kultury narodowej i inspirując kolejne pokolenia kontynuatorów. Szymański przedstawia w artykule próby wykorzystania tej żywej legendy i potencjału twórczego Voskovca i Wericha przez powojenną kinematografię czechosłowacką. Zwraca uwagę na pojawiające się w latach 60. interesujące projekty filmów, w których artyści mieli się ponownie spotkać na ekranie, przede wszystkim na pomysły Vojtěcha Jasný’ego, z szekspirowskim „Filmfalstaffem” na czele, na planowaną przez Jána Kadára i Elmara Klosa spektakularną ekranizację „Inwazji jaszczurów” Karela Čapka oraz na parodystyczny film detektywistyczny „Morderstwo na szczęście” Evalda Schorma. Niestety, żadnego z tych projektów nie udało się zrealizować, co odzwierciedlało m.in. niemożność pełnego i swobodnego przywrócenia w komunistycznej Czechosłowacji zerwanej nici narodowej tradycji artystycznej.

EN

Jiří Voskovec and Jan Werich were co-creators of the famous Liberated Theatre in Prague, on the boards of which in the period of 1927-1938 they presented very successful and critically acclaimed “reviews” considered to be one of the most interesting phenomena of the European avant-garde theatre. In the 1930s, they also starred in four cinematic hits that combined absurd comedy and a vaudeville formula with social and political involvement. After World War II, despite the emigration of Voskovec to the USA and the temporary limitation of Werich’s activities by the communist authorities, the duo of comedians enjoyed unchanged popularity, becoming a symbol of the golden age of national culture and inspiring successive generations of followers. Szymański presents attempts to use this living legend and the creative potential of Voskovec and Werich by post-war Czechoslovak cinematography. He draws attention to interesting film projects of the 1960s, where the artists were to meet again on screen, the ideas of Vojtěch Jasný, and his Shakespearean “Filmfalstaff”, the spectacular screen adaptation of Karel Čapek’s “War With the Newts” planned by Ján Kadár and Elmar Klos, and Evald Schorm’s parody of a detective film “Murder for Good Luck”. Unfortunately, none of these projects was successful, reflecting, among others, the inability to fully and freely restore in communist Czechoslovakia a broken thread of national artistic tradition.

Keywords

EN

Czech cinema; Jiří Voskovec; Jan Werich

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2017
• Issue: 97-98 Wędrujące motywy
• Pages: 294-306

Contributors

author

Szymański Karol

• Uniwersytet Gdański

References

• Bernard Jan. Evald Schorm a jeho filmy. Odvahu pro všední den. Praha: Primus, 1994.
• Burian Jarka M. “The Liberated Theatre of Voskovec and Werich.” Educational Theatre Journal, 2 (1977): 153–177.
• Hames Peter. Czech and Slovak cinema. Theme and tradition. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2010.
• Jankowska Barbara Teresa. Przygoda teatralna Voskovca i Wericha (1927–1938). Wrocław: Ossolineum, 1977.
• Jasný Vojtěch. Život a film. Praha: Národní filmovy archiv, 1999.
• Michalski Czesław. „Kadar i Klos mówią o «Inwazji jaszczurów» oraz ujawniają tajemnice wspólnego warsztatu reżyserskiego. Spotkanie ze zdobywcami «Oscara».” Ekran, 33 (1966): 10.
• Liehm Antonín J. Ostře sledované filmy. Československá zkušenost. Praha: Národní filmovy archiv, 2001.
• Lukeš Jan. Diagnózy času. Český a slovenský poválečný film (1945–2012). Praha: Slovart, 2013.
• Naplánovaná kinematografie. Český filmový průmysl 1945 až 1960, ed. Pavel Skopal. Praha: Academia, 2013.
• Macek Václav. „Touha zvaná Anada aneb rozpad dvojice Ján Kadár – Elmar Klos.” In Pražské jaro 1968. Literatura – Film – Média. Materiály z mezinárodní konference pořádané Literární akademií za spolupráce s Městskou knihovnou Praha 20. –22. května 2008, 220–243. Praha: Literární akademie, 2009.
• Ptáček Luboš. Panorama českého filmu, Olomouc: Rubico, 2000.
• Raszewski Zbigniew. „Przedmowa.” In Barbara Teresa Jankowska. Przygoda teatralna Voskovca i Wericha (1927–1938), 5–10. Wrocław: Ossolineum, 1977.
• Schonberg Michal. Rozhovory s Voskovcem. Praha: Blízká setkání, 1995.
• Škvorecký Josef. All the bright young men and women. A personal history of the Czech cinema, transl. Michael Schonberg. Toronto: Peter Martin Associates Ltd. – Montreal: Take One Magazine, 1975.
• Voráč Jiří. Český film w exilu. Kapitoly z dějin po roce 1968. Brno: Host, 2004.
• Voráč Jiří. „Nerealizovaný scénář Vojtěcha Jasného.” Iluminace, 1 (2003): 103-113.
• Voskovec Jiří, Werich Jan. Korespondence II, ed. Ladislav Matějka. Praha: Akropolis, 2007.
• Voskovec Jiří, Werich Jan. Korespondence III, ed. Ladislav Matějka. Praha: Akropolis, 2008.
• „Jeszcze jeden «Falstaff». Jan Werich o swojej pracy.” Ekran, 38 (1966): 13.
• Zýzková Veronika. „Nerealizované československé sci-fi scénáře.“ Filmový Přehled. June 24, 2016. http://www.filmovyprehled.cz/Revue/Fokus/Nerealizovane-ceskoslovenske-sci-fi-scenare.