Plany edukacyjne i zawodowe uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych a wymiary rozwoju ich tożsamości

• Authors: Anna I. Brzezińska , Małgorzata Rękosiewicz , Konrad Piotrowski

Title variants

EN

Educational and vocational plans and dimensions of identity development of students in the last year of upper secondary schools

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia wyniki badania przeprowadzonego w pierwszym semestrze roku szkolnego 2014/2015, dotyczącego planów edukacyjnych i zawodowych uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych i związku tych planów z wymiarami rozwoju tożsamości. W badaniu wzięło udział 585 uczniów trzech rodzajów szkół ponadgimnazjalnych: zasadniczych szkół zawodowych (klasy 3; n = 74), techników (klasy 4; n = 186) i liceów (klasy 3; n = 325). Do pomiaru wymiarów rozwoju tożsamości zastosowano Skalę wymiarów rozwoju tożsamości DIDS/PL, posłużono się również krótkim kwestionariuszem dotyczącym planów edukacyjnych i zawodowych. Uczniowie nieplanujący dalszej edukacji cechowali się niższym natężeniem eksploracji ruminacyjnej i wyższym poziomem podejmowania zobowiązania niż pozostali oraz wyższym poziomem identyfikacji ze zobowiązaniem niż ci, którzy jeszcze w tej sprawie nie podjęli decyzji. Uczniowie, którzy planowali podjęcie pracy od razu po zakończeniu szkoły ponadgimnazjalnej, cechowali się niższym poziomem eksploracji wszerz niż uczniowie, którzy takich planów nie mieli, a także niższym niż wszyscy pozostali poziomem eksploracji ruminacyjnej i wyższym poziomem identyfikacji ze zobowiązaniem. Nie zaobserwowano efektu interakcji rodzaju szkoły i planów edukacyjno-zawodowych z punktu widzenia natężenia wymiarów rozwoju tożsamości.

EN

This study analysed the relationship of educational and vocational plans and dimensions of identity deve-lopment, of students in the last year of upper secondary school. The study was conducted in semester I of 2014/2015. 585 students participated from three types of school: basic vocational schools (n = 74), vocational upper secondary schools (n = 186) and general upper secondary schools (n = 325). Two questionnaires were used in this study: the Dimensions of Identity Development Scale – DIDS/PL and a short questionnaire on educational and vocational plans. The results showed that individuals with no further educational plans had a lower level of ruminative exploration and higher level of commitment making than other students and higher level of identification with commitment than those, who had not made any decision yet. Students who had decided to start a full-time work after graduating secondary school had a lower level of exploration in breadth than students who had not any vocational plans as well as they had a lower level of ruminative exploration and a higher level of identification with commitment than the others. An interaction effect of school type and educational/vocation plans, in the process of identity formation was not observed.

Keywords

PL

plany edukacyjne; plany zawodowe; późna adolescencja; szkoły ponadgimnazjalne; wymiary rozwoju tożsamości

EN

dimensions of identity development; educational plan; vocational plans; late adolescence; upper secondary schools

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2016
• Issue: 1(136)
• Pages: 74–88

Dates

published

2016-03-31

Contributors

author

Anna I. Brzezińska

• Instytut Psychologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

author

Małgorzata Rękosiewicz

• Instytut Psychologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

author

Konrad Piotrowski

• SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Wydział Zamiejscowy w Poznaniu

References

• Apers, S., Rassart, J., Luyckx, K., Oris, L., Goossens, E., Budts, W. i Moons, Ph. (2016). Bringing Antonovsky’s salutogenic theory to life: a qualitative inquiry into the experiences of young people with congenital heart disease. International Journal Of Qualitative Studies On Health And Well-Being, 11(29346). doi: //dx.doi.org/10.3402/qhw.v11.29346
• Brzezińska, A. I. (w druku). Uwarunkowania wymiarów rozwoju poczucia tożsamości uczniów szkół ponadgimnazjalnych (program badań). W: A. I. Brzezińska i W. Syska (red.), Ścieżki wkraczania w dorosłość. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.
• Brzezińska, A. I. i Piotrowski, K. (2010). Polska adaptacja Skali wymiarów rozwoju tożsamości (DIDS). Polskie Forum Psychologiczne, 15, 66–84.
• Brzezińska, A. I. i Piotrowski, K. (w druku). Rozwój tożsamości w kontekście edukacyjnym: dwuletnie badania podłużne uczniów różnych typów szkół ponadgimnazjalnych. Roczniki Psychologiczne, 42(3).
• Brzezińska, A. I., Czub, T., Hejmanowski, Sz., Kaczan, R., Piotrowski, K. i Rękosiewicz, M. (2012). Uwarunkowania procesu kształtowania się tożsamości w okresie przejścia z adolescencji do dorosłości. Kultura i Edukacja, 89(3), 23–50.
• Brzezińska, A. I., Czub, T., Kaczan, R., Piotrowski, K. i Rękosiewicz, M. (2013). Tożsamość i jej osobowościowy kontekst: charakterystyka psychologiczna uczniów zespołów szkół zawodowych. Ruch Pedagogiczny, 4, 55–77.
• Brzezińska, A. I., Czub, T. i Piotrowski, K. (2014). Statusy tożsamości a style tożsamości i funkcjonowanie emocjonalne uczniów szkół zawodowych. Psychologia Rozwojowa, 4, 51–71. doi: 10.4467/20843879PR.14.024.2963
• Brzezińska, A. I., Kaczan, R., Piotrowski, K. i Rękosiewicz, M. (2011). Odroczona dorosłość: fakt czy artefakt? Nauka, 4, 67–107.
• Brzezińska, A. I., Piotrowski, K., Garbarek-Sawicka, E., Karowska, K. i Muszyńska, K. (2010). Wymiary tożsamości a ich podmiotowe i kontekstowe korelaty. Studia Psychologiczne, 49, 81–93.
• Danielsen, L. M., Lorem, A. E. i Kröger, J. (2000). The impact of social context on the identity formation process in Norwegian late adolescents. Youth and Society, 31(3), 332–362.
• Dolnośląskie Centrum Innowacji Edukacyjnych (2015). Raport z badania przeprowadzonego w szkołach ponadgimnazjalnych we Wrocławiu. II pomiar – styczeń 2015. Wrocław: Dolnośląskie Centrum Innowacji Edukacyjnych Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Dominiak, M., Małys, M. i Niemier, K. (w druku). Formowanie się tożsamości a doświadczanie emocji samoświadomościowych. W: A. I. Brzezińska i W. Syska (red.), Ścieżki wkraczania w dorosłość. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.
• Instytut Badań Edukacyjnych (2012). Raport o stanie edukacji 2011. Kontynuacja przemian. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Instytut Badań Edukacyjnych (2014). Uwarunkowania decyzji edukacyjnych. Wyniki pierwszej rundy badania panelowego gospodarstw domowych. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Kaczan, R., Brzezińska, A. I. i Wojciechowska, J. (2013). Social participation, identity style and identity dimensions in late adolescence among students of three types of vocational schools. Polish Psychological Bulletin, 3, 310–321. doi: 10.2478/ppb-2013-0034
• Kłobukowska, A., Śniegula, P., Wanio, K. i Wiecheć, K. (w druku). Partycypacja społeczna u progu dorosłości a poczucie tożsamości. W: A. I. Brzezińska i W. Syska (red.), Ścieżki wkraczania w dorosłość. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.
• Luyckx, K., Goossens, L. i Soenens, B. (2006). A developmental contextual perspective on identity construction in emerging adulthood: change dynamics in commitment formation and commitment evaluation. Developmental Psychology, 42, 366–380. doi: 10.1037/0012-1649.42.2.366
• Luyckx, K., Schwartz, S. J., Berzonsky, M. D., Soenens, B., Vansteenkiste, M., Smits, I. i Goossens, L. (2008). Capturing ruminative exploration: extending the four-dimensional model of identity formation in late adolescence. Journal of Research in Personality, 42(1), 58–82. doi:10.1016/j.jrp.2007.04.004
• Luyckx, K., Schwartz, S. J., Goossens, L. i Pollock, S. (2008). Employment, sense of coherence and identity formation: contextual and psychological processes on the pathway to sense of adulthood. Journal of Adolescent Research, 23(5), 566–591. doi: 10.1177/0743558408322146
• Luyckx, K., Schwartz, S. J., Goossens, L., Beyers, W. i Missotten, L. (2011). Processes of personal identity formation and evaluation. W: S. J. Schwartz, K. Luyckx i V. L. Vignoles (red.), Handbook of identity theory and research (s. 77–98). New York: Springer.
• Luyckx, K., Soenens, B., Goossens, L., Beckx, K. i Wouters, S. (2008). Identity exploration and commitment in late adolescence: correlates of perfectionism and mediating mechanisms on the pathway to well-being. Journal of Social and Clinical Psychology, 27(4), 336–361. doi: 10.1521/jscp.2008.27.4.336
• Macmillan, R. (2007). “Constructing adulthood”: agency and subjectivity in the transition to adulthood. Advances in Life Course Research, 11, 3–32.
• Marcia, J. E. (1966). Development validation of ego-identity status. Journal of Personality and Social Psychology, 3(5), 551–558. doi: 10.1037/h0023281
• Pactwa, B. (2011). Plany życiowe oraz aspiracje edukacyjne i zawodowe uczniów szkół ponadgimnazjalnych na obszarze Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. Tychy: Wyższa Szkoła Zarządzania i Nauk Społecznych im. ks. Emila Szramka w Tychach.
• Piotrowski, K. (2013). Identity in adolescence and emerging adulthood: relationships with emotional and educational factors. Polish Psychological Bulletin, 44, 266–276. doi: 10.2478/ppb-2013-0030
• Piotrowski, K. (2015). Kapitał tożsamości uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Studia Psychologiczne, 53(3), 45–59. doi: 10.2478/V1067-010-0124-1.
• Rękosiewicz, M. (w druku). Typy partycypacji społecznej na przełomie dorastania i dorosłości.
• W: A. I. Brzezińska i W. Syska (red.), Ścieżki wkraczania w dorosłość. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.
• Siciński, A. (2002). Styl życia, kultura, wybór – szkice. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Śniegula, P. i Wiecheć, K. (w druku). Psychologiczne czynniki ryzyka u progu dorosłości i zasoby w radzeniu sobie z nimi. W: A. I. Brzezińska i W. Syska (red.), Ścieżki wkraczania w dorosłość. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.
• Szafraniec, K. (2011). Młodzi 2011. Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2016/1-5-brzezinska-i-in-plany-edukacyjne-i-zawodowe.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858