Odpowiedzialność karna artysty za przestępstwo obrazy uczuć religijnych

• Authors: Stanisław Dziwisz

Title variants

EN

Criminal Liability of the Artist for the Crime of Insult Religious Feelings

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy możliwości wyłączenia odpowiedzialności karnej artystów za zachowanie realizujące znamiona przestępstwa obrazy uczuć religijnych, a będące przejawem ich ekspresji twórczej. Analizie poddano zaprezentowane dotychczas koncepcje tzw. pozaustawowego kontratypu sztuki. Omówiono również znaczenie przysługującego dziennikarzom uprawnienia do publikowania ujemnych ocen działalności twórczej, zawodowej lub publicznej i jego wpływ na ocenę karalności zachowania obrażającego uczucia religijne. Odniesiono się także do możliwości powołania się, w przypadku przestępstwa obrazy uczuć religijnych, na tzw. kontratyp zgody pokrzywdzonego, w szczególności w sytuacji, gdy pokrzywdzony rozmyślnie i dobrowolnie zapoznaje się z treściami obrażającymi jego uczucia religijne. Rozważanie dogmatyczne uzupełniono prezentacją wyroków sądowych dotyczących analizowanych kwestii.

EN

The article focuses on possible exclusion of the criminal liability of artists for their conduct bearing the hallmarks of the crime of insulting religious feelings which is a manifestation of their creative expression. It includes analysis of the notion of a “lawful excuse” for thearts postulated to date. The article also discusses the importance of the right enjoyed by journalists to publish critical appraisals of creative, professional and public activities and its impact on the assessment of the punishability of conduct insulting religious feelings. Further, references are made to possibly evoking, in the case of the crime of insulting religious feelings, to the “justification of the injured party’sconsent”, in particular when the injured party becomes familiar with content insulting their religious feelings intentionally and voluntarily. Dogmatic considerations have been supplemented with a presentation of court rulings pertaining to the matters discussed in the article.

Keywords

PL

przestępstwo obrazy uczuć religijnych; wolność ekspresji artystycznej; przestępstwo przeciwko wolności sumienia i wyznania; kontratypy pozaustawowe; kontratyp sztuki

EN

crime of insult religious feelings; freedom of artistic expression; crimes against the freedom of conscience and religion; non-legislative lawful excuse; art as a lawful excuse

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Prawnych
• Year: 2017
• Volume: 27
• Issue: 1
• Pages: 7-22

Contributors

author

Stanisław Dziwisz

• Katedra Prawa Karnego, Instytut Prawa, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

References

• Bieczyński Mateusz Maria: Prawne granice wolności i twórczości artystycznej w zakresie sztuk wizualnych, Warszawa: Wolters Kluwer 2011.
• Brzozowski Paweł: Podstawa prawna odmowy wszczęcia (umorzenia) postępowania karnego w sytuacji wystąpienia pozaustawowego kontratypu, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 835 (2014), s. 197-211.
• Budyń-Kulik Magdalena, Kulik Marek: Wolność działalności artystycznej jako okoliczność wyłączająca odpowiedzialność karną, [w:] Prawnokarne aspekty wolności: materiały z konferencji, Arłamów16-18 maja 2005 r., red. M. Mozgawa, Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze 2006, s. 233-249.
• Cieślak Wojciech: Kontratyp swobody artystycznej w oczach praktyka, [w:] Odpowiedzialność karna artysty za obrazę uczuć religijnych, red. F. Ciepły, Warszawa: Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris 2014, s. 181-188.
• Ćwiąkalski Zbigniew: Komentarz do art. 256 k.k., [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. A. Zoll, Warszawa: Wolters Kluwer 2013, s. 1378-1386.
• Gardocka Teresa: Czy w polskim prawie karnym potrzebny jest kontratyp sztuki?, Palestra 1-2 (2015), s. 24-30.
• Garlicki Lech: Komentarz do art. 10 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, [w:] Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Komentarz do art. 1-18, t. I, red. L. Garlicki, Warszawa: C.H. Beck 2010, s. 583-648.
• Hałas Radosław: Pojęcie kontratypu i rodzaje kontratypów (Rozdział III § 25), [w:] Prawo karne, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa: C.H. Beck 2015, s. 121-122.
• Janyga Wojciech: Przestępstwo obrazy uczuć religijnych w polskim prawie karnym w świetle współczesnego pojmowania wolności sumienia i wyznania, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 2010, s. 209-220.
• Kiereś Henryk: Spór o sztukę. Pomiędzy moralnością a prawem, [w:] Odpowiedzialność karna artysty za obrazę uczuć religijnych, red. F. Ciepły, Warszawa: Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris 2014, s. 19-33.
• Kłączyńska Natalia: Komentarz do art. 196 k.k., [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa: Wolters Kluwer 2014, s. 497-514.
• Kozłowska-Kalisz Patrycja: Komentarz do art. 196 k.k., [w:] Kodeks karny komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa: Wolters Kluwer 2014, s. 497-514.
• Kubiak Rafał: Czy istnieje „kontratyp zwyczaju”, Prokuratura i Prawo 7-8 (2015), s. 82-110.
• Kulesza Witold: Pochwalanie faszyzmu i komunizmu w świetle prawa karnego (uwagi „de lege praevia, lata et ferenda”), [w:] Teoretyczne i praktyczne problemy współczesnego prawa karnego. Materiały z konferencji naukowej, Lublin, 26-27 września 2011 roku, red. A. Michalska-Warias, I. Nowikowski, J. Piórkowska-Flieger, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2011, s. 99-119.
• Kuspit Donald: Koniec sztuki, przekł. J. Borowski, Gdańsk: Muzeum Narodowe 2006.
• Majewski Jarosław: Okoliczności wyłączające bezprawność czynu a znamiona subiektywne, Warszawa: Wolters Kluwer 2013, s. 19-41.
• Moryc Cyprian: Odpowiedzialność artysty za przekaz twórczy, [w:] Odpowiedzialność karna artysty za obrazę uczuć religijnych, red. F. Ciepły, Warszawa: Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris 2014, s. 56-78.
• Mozgawa Marek: Rozdział III Okoliczności wyłączające bezprawność, [w:] Prawo karne materialne – część ogólna, red. M. Mozgawa, Warszawa: Wolters Kluwer 2011, s. 256-270.
• Nalewajko Justyna Joanna, Kubiak Rafał: Sztuka jako okoliczność wyłączająca bezprawność, Palestra 8-9 (2000), s. 31-43.
• Paprzycki Rafał, Kazus „Nergala”. Kilka uwag na temat przestępstwa obrazy uczuć religijnych w związku z procesem oskarżonego muzyka Adama Darskiego, Themis Polska Nova 2 (5) 2013, s. 221-233.
• Paprzycki Rafał: Jak znieważyć przedmiot czci religijnej. Rozważania na temat znamienia „znieważenia” przedmiotu czci religijnej przestępstwa obrazy uczuć religijnych – art. 196 k.k., Themis Polska Nova 2 (3) 2012, s. 95-109.
• Piskorski Justyn: Kontratyp sztuki?, [w:] Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, t. I, red. W. Szafrański, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2007, s. 165-172.
• Piskorski Justyn: Volenti non fit iniuria – niedoceniana czy przeceniana zasada prawa karnego?, [w:] Zgoda pokrzywdzonego, red. R. Zawłocki, Warszawa: C.H. Beck 2011, s. 13-28.
• Spotowski Andrzej: Zezwolenie uprawnionego i zgoda pokrzywdzonego a odpowiedzialność karna, Państwo i Prawo 3 (1972), s. 81-87.
• Warylewski Jarosław: Pasja czy obraza uczuć religijnych? Spór wokół art. 196 Kodeksu karnego, [w:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, red. L. Leszczyński, E. Skrętowicz, Z. Hołda, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2005, s. 367-383.
• Warylewski Jarosław: Prawnokarne uwarunkowania wolności w zakresie ekspresji seksualnej oraz twórczości (m.in. artystycznej, naukowej i dziennikarskiej, [w:] Prawnokarne aspekty wolności: materiały z konferencji, Arłamów 16-18 maja 2005 r., red. M. Mozgawa, Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze 2006, s. 89-106.
• Wiak Krzysztof: Komentarz do art. 256 k.k., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, C.H. Beck, Warszawa 2017, s. 1170-1173.
• Wojciechowska Janina: Komentarz do art. 196 k.k., [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117-221, t., red. A. Wąsek, Warszawa: C.H. Beck 2004, s. 733-736.
• Wolter Władysław: O kontratypach i braku społecznej szkodliwości czynu, Państwo i Prawo 10 (1963), s. 502-511.
• Wróbel Włodzimierz: Komentarz do art. 196 k.k., [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer 2013, s. 657-664.
• Zoll Andrzej, Uwagi wprowadzające do rozdziału III Wyłączenie odpowiedzialności karnej, [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. A. Zoll, Warszawa: Wolters Kluwer 2007, s. 395-400.
• Zoll Andrzej: „Pozaustawowe” okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną w świetle konstytucyjnej zasady podziału władzy, [w:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, red. L. Leszczyński, E. Skrętowicz, Z. Hołda, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2005, s. 425-438.
• Ziółkowski Michał: Komentarz do wyroku Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej z 12 czerwca 2007 r., http://www.prawaczlowieka.edu.pl/index.php?dzial=komentarze&komentarz=c8306ae139ac98f432932286151dc0ec55580eca-c0 [dostęp: 5.01.2017].

Identifiers

DOI

10.18290/rnp.2017.27.1-1