Zasada tajności głosowania w wyborach do Sejmu PRL I kadencji z 26 października 1952 r.

• Authors: Zaćmiński Andrzej , Zaćmiński Michał

Title variants

EN

The Principle of Secret Voting in the Elections to the Sejm of the Polish People’s Republic of the First Term of 26 October 1952

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The article describes one of the essential elements of the electoral process, i.e. the principle of secret voting in the elections to the Sejm of the Polish People’s Republic (in Polish PRL) of the first term. The overt actions of the authorities taken in the legal and political sphere, i.e. regulations, declarations, and election propaganda, were analysed. These actions were then confronted with the electoral practice, i.e. the voting on 26 October 1952, and the accompanying parapolitical abuses, which are the hidden relations between the public sphere of the state (the Polish United Workers’ Party, in Polish PZPR) and the political processes and arrangements occurring outside official politics. The juxtaposition of these two spheres – overt and covert – made it possible to present a real picture of the functioning of the principle of secrecy in the elections to the Sejm of the Polish People’s Republic of the first term.

Keywords

EN

the principle of secret voting; parliamentarism of the Polish People’s Republic; elections to the Sejm of the Polish People’s Republic of the first term

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2023
• Issue: 4(177)
• Pages: 179-205

Contributors

author

Zaćmiński Andrzej

• Prof. dr hab. Andrzej Zaćmiński Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wydział Historyczny, Polska Kazimierz Wielki University of Bydgoszcz, Faculty of Historical, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0002-8304-6375

author

Zaćmiński Michał

• Michał Zaćmiński, student Uniwersytet Jagielloński, Wydział Prawa i Administracji, Polska Jagiellonian University in Cracow, Faculty of Law and Administration, Poland [e-mail], https://orcid.org/0009-0005-2709-2843

References

• Karty do głosowania, sygn. 6.
• Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym, sygn. 421, Orzeczenie KS na sesji wyjazdowej w Stalinogrodzie z 17.04.1953 r.
• Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym, sygn. 421, Pismo Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Cieszynie do KS w Warszawie z 28.1.1953 r.
• Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 137/V-2227, Do Komitetu Centralnego PZPR, Wydział Organizacyjny – Sprawozdawczość, 26 października, godz. 21.
• Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 237/V/106, Informacja z 29.10.1952 r. sporządzona na podstawie ZG ZMP.
• Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 237/V/104, Notatka dla sekretarzy KW PZPR w sprawie planu akcji wyborczej.
• Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 237/V/111, Notatka do projektu ordynacji wyborczej. Ściśle tajne egz. Nr 1.
• Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 237/V/111, Notatka w sprawie zasad ordynacji wyborczej do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej /Tajne/.
• Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 237/V-103, Projekt składu Komisji Sejmowej dla opracowania ordynacji wyborczej.
• Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 237/V/114, Tabela.
• Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. V/23, Uchwała Biura Politycznego KC PZPR, zał. 2 do Protokołu 198.
• Państwowa Komisja Wyborcza, sygn. 5, Protokół z posiedzenia PKW.
• Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie, sygn. BU 1572/702, Do Przewodniczących Obwodowych Komisji Wyborczych z 18.10.1952 r.
• Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie, sygn. BU 1571/310, Informacje.
• Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie, sygn. BU 1572/318, Sprawozdanie miesięczne WUBP w Katowicach za okres od 01.10 do 30.10.1952 r.
• Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie, sygn. BU 1572/310, Sprawozdanie szefa WUBP w Gdańsku za miesiąc październik 1952 r.
• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie, sygn. BU 01283/529, cz. 1, Doniesienie agenturalne z 28.10.1952 r.
• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie, sygn. BU 01283/529, cz. 1, Informacja dot. działalności i postawy kleru katolickiego w czasie akcji wyborczej i dniu wyborów.
• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie, sygn. BU 00231/86, t. 100, Pismo Zastępcy szefa PUBP.
• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie, sygn. BU 00321/86, t. 91, Sprawozdanie z zabezpieczenia kampanii wyborczej.
• Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Bydgoszczy, sygn. By 022/3, t. XXIV, Analiza pracy z przebiegu akcji wyborczej do Sejmu PRL na terenie gminy i miasta Barcina w pow. Szubin.
• Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Bydgoszczy, sygn. By 064/83, Analiza z przebiegu akcji przedwyborczej i dnia wyborów 26.10.1952 r. na terenie gminy Grążawy.
• Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Bydgoszczy, sygn. By 062/72, Postanowienie Sądu Wojewódzkiego.
• Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Bydgoszczy, sygn. By 062/72, Sprawozdanie z przebiegu wyborów na terenie Posterunku MO Golub-Dobrzyń.
• Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Bydgoszczy, sygn. By 064/83, Sprawozdanie z PUBP w Brodnicy z przebiegu akcji przedwyborczej i wyborów na terenie miasta i powiatu brodnickiego do szefa WUBP w Bydgoszczy z 28.10.1952 r.
• Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Poznaniu, sygn. Po 06/303/13, Sprawozdanie z pracy aparatu nad bezpieczeństwem i ochroną wyborów na terenie powiatu konińskiego.
• Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 1527, Instrukcja KC PZPR w sprawie zadań organizacji partyjnych w kampanii wyborczej (wyłącznie do użytku organizacji partyjnych) z 1.09.1952 r.
• Akta Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego, sygn. IV 502.2/A 170, Notatka podsumowująca kampanię wyborczą do Sejmu PRL w obwodach głosowania jednostek wojskowych Okręgu Wyborczego nr I.
• Dekret z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa, Dz.U. nr 30, poz. 192.
• Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r., Dz.U. nr 33, poz. 232, ze zm.
• Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 28 października 1952 r. w sprawie wyników wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 26 października 1952 r., M.P. nr 91, poz. 1414.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny, Dz.U., nr 60, poz. 571.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. – Kodeks zobowiązań, Dz.U. nr 82, poz. 598.
• Sprawozdanie Stenograficzne z 108 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniach 31 lipca i 1 sierpnia 1952 r., <https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/PSTSTQQUDVYG3T7CC8397QNYFJYL1E.pdf>.
• Ustawa z dnia 29 grudnia 1950 r. o ochronie pokoju, Dz.U. nr 58, poz. 521.
• Ustawa z dnia 1 sierpnia 1952 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz.U. nr 35, poz. 246.
• Ustawa z dnia 22 listopada 1952 r. o amnestii, Dz.U. nr 46, poz. 309.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, Dz.U. nr 16, poz. 93.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. nr 88, poz. 553.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2011 r., sygn. akt K 9/11, OTK-A 2011, nr 6, poz. 61.
• „Głos Koszaliński”, 20 X 1952, nr 43.
• Za 8 dni wybory, „Nowiny Rzeszowskie”, 18–19 X 1952, nr 249.
• Zamknięcie ostatniej sesji Sejmu Ustawodawczego. Izba jednomyślnie uchwaliła ordynację wyborczą do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, „Trybuna Ludu”, 3 VIII 1952, nr 214.
• Dąbrowska M., Dzienniki powojenne. 1945–1965, t. 2, 1950–1954, wybór, wstęp i przypisy T. Drewnowski, Czytelnik, Warszawa 1996.
• Drabik S., Bezpieka i partia wobec wyborów do Sejmu PRL I kadencji w województwie krakowskim, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2013, nr 1.
• Fiedorczyk P., Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym. Studium historycznoprawne, Temida 2, Białystok 2002.
• Gałaszewski D., Wizerunek agitatorów domowych ZMP w społecznym odbiorze wyborów 1952 r., [w:] Studia do dziejów opozycji i oporu społecznego, t. 4, pod red. Ł. Kamińskiego, GAJT, Wrocław 2000.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Wolters Kluwer, Warszawa 2021.
• Grell J., Wyłanianie elity władzy w Polsce Ludowej a kultura polityczna, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1989.
• Halczak B., Wybory do rad narodowych w 1954 r. w województwie zielonogórskim, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2020, z. 1.
• Jachimowicz M., Przestępstwo naruszania tajności głosowania (art. 251 k.k.), „Prokurator” 2007, nr 3–4.
• Jarosz D., Wolsza T., Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym (1945–1954), „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu” 1993, t. 34.
• Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, cz. 2, Komentarz do art. 212–277d, red. nauk. W. Wróbel, A. Zoll, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
• Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej [hasło], [w:] Encyklopedia PWN, <https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Konstytucja-Polskiej-Rzeczypospolitej-Ludowej;3925273.html>.
• Mazur M., Strategie perswazyjne w wyborach do Sejmu w latach 1947, 1952, 1957. Model porównawczy, [w:] Wybory i referenda w PRL, pod red. S. Ligarskiego i M. Siedziako, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Oddział w Szczecinie, Szczecin 2014.
• Mołdawa T., Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1987.
• Nowak Z., Umocnić organizacyjnie i politycznie zwycięstwo wyborcze Frontu Narodowego, „Nowe Drogi” 1952, nr 11.
• Popławski H., Przestępstwa przeciwko wyborom, „Palestra” 1984, nr 3–4.
• Rochatka T., Aparat Bezpieczeństwa w Wielkopolsce a wybory do Sejmu w 1952 r., „Pamięć i Sprawiedliwość” 2011, nr 2.
• Rzepliński A., Niewolne wybory parlamentarne. Doświadczenie polskie 1947–1989, <http://kryminologia.ipsir.uw.edu.pl/images/stronka/Pracownicy_publikacje/A.%20Rzeplinski_Niewolne%20wybory%20parlamentarne_Doswiadczenie%20polskie%2019479_1989.pdf>.
• Sekściński B., Ogniwo terroru. Delegatura Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym w Lublinie, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2012.
• Sidorkiewicz K., Represje organów sprawiedliwości w sprawach politycznych w województwie pomorskim (bydgoskim) w latach 1945–1956, Firma Wydawniczo-Handlowa MADO, Toruń 2005.
• Siedziako M., Bez wyboru. Głosowania do Sejmu PRL (1952–1989), Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2018.
• Stelmach A., Konstytucja i podstawowe akty prawne, [w:] Współczesne instytucje polityczne Polski, pod red. A. Stelmacha, S. Zyborowicza, Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań 1993.
• Szczepański J.J., Dzienniki, t. 1, 1945–1956, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2009.
• Tadeusz Zastawnik – człowiek polskiej miedzi, opowiadania ludzi polskiej miedzi spisała i oprac. B. Folta, Folta, Wrocław 2004.
• Tajne głosowanie [hasło], [w:] Słownik języka polskiego PWN, <https://sjp.pwn.pl/szukaj/tajne%20g%C5%82osowanie.html>.
• Tomkiewicz R., Olsztyńska Delegatura Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym 1945–1954, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1995.
• Wąsik D., Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum – aspekty karnomaterialne, procesowe i kryminologiczne, Volumina pl Daniel Krzanowski, Olsztyn 2012.
• Wąsik D., Kuczur T., Wróblewski R., Nawoływanie do bojkotu wyborów – czyn zabroniony czy zachowanie bezkarne, [w:] Wybory i nieprawidłowości wyborcze wczoraj i dziś. Wybrane zagadnienia. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej, Olsztyn, 12 maja 2015 r., red. A.R. Jurewicz, T. Kuczur, M. Piekarska, D. Wąsik, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Olsztyn 2015.
• Więckowska M., Polityczny przymus wyborczy w Polsce Ludowej. Przesłanki wprowadzenia prawnego przymusu wyborczego w czerwcu 1989 r., [w:] Czas próby. Polski przełom polityczny roku 1989, pod red. A. Materskiej-Sosnowskiej i T. Słomki, Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
• Wojsław J., Kampania propagandowa towarzysząca wyborom do Sejmu z 26 października 1952 roku, „Polska 1944/45–1989. Studia i materiały” 2010, t. 9.
• Wolsza T., Polacy o wyborach w 1952 r. w świetle korespondencji do „Fali 49”, [w:] T. Wolsza, A. Zaćmiński, Ludzie listy piszą... Referendum i wybory do Sejmu w korespondencji Polaków (1946–1952), Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2013.
• Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2014.
• Wyszyński S., Pro memoria, t. 1, 1948–1952, oprac. P. Skibiński, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2017.
• Zaćmiński A., Kampania wyborcza i wybory do Sejmu PRL I kadencji z 1952 r. Studium totalitarnej elekcji parlamentarnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2020.
• Zaćmiński A., Przestępstwa polityczne w orzecznictwie Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym 1950–1954, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2008, t. 12.
• Zaremba M., Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce, TRIO, Warszawa 2001.
• Zimmermann J., Prawo administracyjne, Wolters Kluwer, Warszawa 2021.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2023.202