Dyskurs ucieleśniony, dyskurs skontekstualizowany. Podejście inspirowane teorią Pierre’a Bourdieu

• Authors: Tomasz Warczok

Title variants

EN

Discourse embedded, discourse contextualized. An approach inspired by Pierre Bourdieu’s theory

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia możliwości analizy dyskursu w oparciu o socjologiczną teorię Pierre’a Bourdieu. Zestawiając tę perspektywę z innymi ujęciami, które zbiorczo określa się mianem krytycznej analizy dyskursu (KAD), wyodrębniono wątki, które mogą znaleźć szczególne zastosowanie przy badaniu różnego rodzaju tekstów zarówno pisanych, jak i mówionych. Dotyczy to w równej mierze procesów produkcji, jak i recepcji poszczególnych dyskursów. Kluczowym kierunkiem dociekań w tym względzie powinno być poszukiwanie znaturalizowanych kategorii organizujących ramy dyskursów i kształtujących subiektywne schematy ich percepcji. Równie ważne jest zlokalizowanie i zrekonstruowanie pól społecznych, gdyż pozostają one fundamentalnymi przestrzeniami produkcji symbolicznej. Analiza pól oraz relacji między nimi pozwala ponadto na zupełnie nowe podejście do centralnego tematu KAD-u, jakim jest analiza intertekstualna.

EN

The article presents the possible ways of developing discourse analysis on the grounds of Pierre Bourdieu’s sociological theory. Comparing Bourdieu’s approach with other perspectives, defined here broadly as critical discourse analysis, the author points out these elements which seem useful in studying various types of texts (written and spoken) from sociological perspective. These observations concern both the processes of production and reception of individual discourses. The author considers quest for naturalized categories organizing the frames of discourses and managing subjective schemata of their perception to be a crucial direction of the proposed approach. Given that social fields should be considered as fundamental spaces of symbolic production, their identification and reconstruction is of primary importance. The analysis of fields and their inter-relations enables the development of a novel approach to intertextual analysis, which can be considered one of the fundamental objectives of CDA.

Keywords

EN

discourse; Bourdieu; field; mental categories; intertextuality; symbolic violence

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2013
• Volume: 9
• Issue: 1
• Pages: 32-47

Contributors

author

Tomasz Warczok

• Instytut Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie

References

• Alexander Jeffrey C. (2003) The Meanings of Social Life. A Cultural Sociology. Oxford: Oxford University Press.
• Alexander Jeffrey C, Philip Smith (1996) Social Science and Salvation: Risk Society as Mythical Discourse. „Zeitschrift für Soziologie”, vol. 25, no. 4, s. 251‒262.
• Archer Margaret S. (1988) Culture and Agency: The Place of Culture in Social Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
• Archer Margaret S. (2007) Making our Way through the World. Human Reflexivity and Social Mobility. Cambridge: Cambridge University Press.
• Billig Michael (2008) The language of critical discourse analysis: the case of nominalization. „Discourse & Society”, vol. 19, no. 6, s. 783‒800.
• Boltanski Luc (2011) On Critique. A Sociology of Emancipation. Cambridge: Polity.
• Boltanski Luc, Laurent Thévenot (1999) The Sociology of Critical Capacity. „European Journal of Social Theory”, vol. 2, no. 3, s. 359‒377.
• Bourdieu Pierre (1985) The Social Space and the Genesis of Groups. „Theory and Society”, vol. 14, no. 6, s. 723‒744.
• Bourdieu Pierre (1988) Vive la Crise! For heterodoxy in social science. „Theory and Society”, vol. 17, no. 5, s. 773‒787.
• Bourdieu Pierre (1989) Social Space and Symbolic Power. „Sociological Theory”, vol. 7, no. 1, s. 14‒25.
• Bourdieu Pierre (1991) Language and Symbolic Power. Cambridge: Polity.
• Bourdieu Pierre (1991) Genesis and Structures of the Religious Field. „Comparative Social Researc”, vol. 13, no. 1, s. 1‒44.
• Bourdieu Pierre (1991) The Political Ontology of Martin Heidegger. Stanford: Stanford University Press.
• Bourdieu Pierre (1993) Sociology in Question. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage.
• Bourdieu Pierre (1993) The Field of Cultural Production. Cambridge: Polity.
• Bourdieu Pierre (1996) The State Nobility. Elite School in the Field of Power. Stanford: Stanford University Press.
• Bourdieu Pierre (1997) The Economics of Linguistic Exchanges. „Social Science Information”, vol. 16, no. 6, s. 645‒668.
• Bourdieu Pierre (1999) Scattered Remarks. „European Journal of Social Theory”, vol. 2, no. 3, s. 334‒340.
• Bourdieu Pierre (2001) Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego. Przełożył Andrzej Zawadzki. Kraków: Universitas.
• Bourdieu Pierre (2004) Męska dominacja. Przełożyła Lucyna Kopciewicz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Bourdieu Pierre (2004) Science of Science and Reflexivity. Chicago: University of Chicago Press.
• Bourdieu Pierre (2005) Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Przełożył Piotr Biłos. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bourdieu Pierre (2005) The Political Field, the Social Science Field, and the Journalistic Field [w:] Rodney D. Benson, Erik Neveu, eds., Bourdieu and the Journalistic Field. Cambridge: Polity, s. 29‒47.
• Bourdieu Pierre (2005) The Social Structures of the Economy. Cambridge: Polity.
• Bourdieu Pierre (2006) Medytacje pascaliańskie. Przełożył Krzysztof Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Bourdieu Pierre (2007) Szkic teorii praktyki poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów. Przełożył Wiesław Krokier. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
• Bourdieu Pierre (2009) Rozum praktyczny. O teorii działania. Przełożyła Joanna Stryjczyk. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Bourdieu Pierre (2012) Sur l’Etat. Cours en Collège de France (1989-1992). Paris: Raisons d’agir/Seuil.
• Bourdieu Pierre, Luc Boltanski (1976) La production de l’ideologie dominante. „Actes de la recherche en sciences sociales”, vol. 2, no. 2/3, s. 3‒73.
• Bourdieu Pierre, Loïc J. D. Wacquant (2001) Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Przełożyła Anna Sawisz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Bourdieu Pierre, Loïc J. D. Wacquant (2001) NeoLiberal NewSpeak: Notes on the new planetary vulgate. „Radical Philosophy”, vol. 105, no. 1, s. 2‒5.
• Bourdieu Pierre, Jean-Claude Chamboredon, Jean-Claude Passeron (1991) The Craft of Sociology. Berlin, New York: Walter de Croyter.
• Bourdieu Pierre i in. (1993) La Misère du monde. Paris: Seuil.
• de Cillia Rudolf, Martin Reisigl, Ruth Wodak (1999) The discursive construction of national identities. „Discourse & Society”, vol. 10, no. 2, s. 149‒173.
• Couldry Nick (2000) The Place of Media Power. Pilgrims and Witnesses of the Media Age. London, New York: Routledge.
• Couldry Nick (2003) Media-meta capital: Extending the range of Bourdieu’s field theory. „Theory and Society”, vol. 32, no. 5/6, s. 653‒657.
• Couldry Nick (2008) Media Discourse and the Naturalization of Categories [w:] Ruth Wodak, Veronika Koller, eds., Handbook of Communication in the Public Sphere. Berlin, New York: Mouton de Gruyter, s. 67‒88.
• van Dijk Teun A. (1993) Principles of Critical Discourse Analysis. „Discourse & Society”, vol. 4, no. 2, s. 249‒283.
• van Dijk Teun A. (1993) Discourse and Cognition in Society [w:] David J. Crowley, David Mitchell, eds., Communication Theory Today. Oxford: Pergamon Press, s. 107‒126.
• van Dijk Teun A. (2008) Critical discourse analysis and nominalization: problem or pseudo-problem? „Discourse & Society”, vol. 19, no. 6, s. 821‒828.
• van Dijk Teun A. (2009) Society and Discourse. How Social Contexts Influence Text and Talk. Cambridge: Cambridge University Press.
• Dillon Michele (2001) Pierre Bourdieu, Religion and Cultural Production. „Cultural Studies ↔ Critical Metodologies”, vol. 1, no. 4, s. 411‒429.
• Durkheim Émile (2010) Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii. Przełożyła Anna Zadrożyńska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Durkheim Émile, Marcel Mauss (2001) O niektórych pierwotnych formach klasyfikacji. Fragment planu ogólnej socjologii opisowej [w:] Marcel Mauss, red., Socjologia i antropologia. Warszawa: Wydawnictwo KR, s. 515‒614.
• Fairclough Norman (1989) Language and Power. London: Longman.
• Fairclough Norman (1995) Critical Discourse Analysis. The Critical Studies of Language. London, New York: Longman.
• Fairclough Norman (1995) Media Discourse. London: Edward Arnold.
• Fairclough Norman (2003) Analyzing Discourse. London, New York: Routledge.
• Fairclough Norman (2004) Semiotic aspects of social transformation and learning [w:] Rebecca Rogers, ed., An introduction to critical discourse analysis in education. New Jersey: Lawrence Erlbaum, s. 225‒236.
• Fairclough Norman, Anna Duszak, red., (2008) Wstęp: Krytyczna analiza dyskursu – nowy obszar badawczy [w:] Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas, s. 7‒29.
• Fairclough Norman, Bob Jessop, Andrew Sayer (2002) Critical Realism and Semiosis. „Journal of Critical Realism”, vol. 5, no. 1, s. 2‒10.
• Lahire Bernard, ed., (1999) Champ, hors-champ, contrechamp [w:] Le travail sociologique de Pierre Bourdieu. Dettes et critiques. Paris: La Découverte, s. 23‒57.
• Lahire Bernard (2008) La nature du cognitif en questions [w:] Bernard Lahire, Claude Rosental, eds., La cognition au prisme des sciences sociales. Paris: Éditions des Archives Contemporaines, s. 55‒105.
• Lahire Bernard (2011) The Plural Actor. Cambridge: Polity.
• Myers Greg (2011) Analiza interakcji w debatach telewizyjnych [w:] Ruth Wodak, Michał Krzyżanowski, red., Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf, s. 187‒221.
• Reisigl Martin (2011) Analiza retoryki politycznej [w:] Ruth Wodak, Michał Krzyżanowski, red., Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf, s. 151‒183.
• Scollon Ron (2001) Action and text. Towards an integrated understanding of the place in social (inter)action, mediated discourse analysis and the problem of social action [w:] Ruth Wodak, Michael Meyer, eds., Methods of Critical Discourse Analysis. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage, s. 139‒195.
• Scollon Suzanne (2002) Political and Somatic Alignment: Habitus, Ideology and Social Practice [w:] Gilbert Weiss, Ruth Wodak, eds., Critical Discourse Analysis. Theory and Interdisciplinarity. New York: Palgrave Macmillan, s. 167‒198.
• Wacquant Loïc J. D. (1993) On the Tracks of Symbolic Power: Prefatory Notes of Bourdieu’s ‘State Nobility’. „Theory, Culture and Society”, vol. 10, no. 3, s. 1‒17.
• Warczok Tomasz, Joanna Wowrzeczka-Warczok (2008) Analiza dyskursu a teoria pól Pierre’a Bourdieu. Szkic teoretyczno-empiryczny [w:] Anna Horolets, red., Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 201‒220.
• Warczok Tomasz, Joanna Wowrzeczka-Warczok (2009) Śląskie (sub)pole sztuki. Geneza, struktura, znaczenie. „Studia Socjologiczne”, nr 4 (195), s. 293‒311.
• Wodak Ruth (2008) Dyskurs populistyczny: retoryka wykluczenia a gatunki języka pisanego [w:] Norman Fairclough, Anna Duszak, red., Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas, s. 185‒213.
• Fairclough, Anna Duszak (2011) Wstęp: badania nad dyskursem – ważne pojęcia i terminy [w:] Ruth Wodak, Michał Krzyżanowski, red., Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Warszawa:
• Oficyna Wydawnicza Łośgraf, s. 11‒48.
• Woofit Robin (2005) Conversation Analysis & Discourse Analysis. A Comparative and Critical Introduction. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage.
• Zarycki Tomasz (2012) Poszerzając kontekst: ku krytycznej socjologii językoznawstwa. „Studia Socjologiczne”, nr 1 (204), s. 57‒73.