Metoda wektora preferencji jako narzędzie wspomagające proces decyzyjny

• Authors: Nermend Kesra

Title variants

EN

PVM - Preference Vector Method as a tool to support decision-making process

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zaprezentowano podstawy teoretyczne metody wektora preferencji (PVM - Preference Vector Method). Jest ona rozwinięciem metod wykorzystywanych przez szkołę polską i może być stosowana w procesie podejmowania decyzji. Ranking obiektów według preferencji decydenta jest budowany na podstawie połączenia dwóch metod budowy miar agregatowych: metody Hellwiga, w której jest używana odległość euklidesowa oraz metody budowy miar wektorowych (VMCM), wykorzystującej rzut wektora.

EN

The paper presents the theoretical foundations of Preference Vector Method (PVM). It is the development of methods used by the Polish school and can be used in the decision making process. The ranking of objects according to a decision-maker preferences is per-formed on the basis of a combination of two methods for construction aggregate measures: Hellwig method, in which the Euclidean distance is used and the vector measures construc-tion method (VMCM), which uses a vector projection.

Keywords

PL

mierniki syntetyczne; metody wielokryterialne; metoda wektora preferencji

EN

synthetic measures; multicriteria method; PVM method; preference vector

• Publisher: Główny Urząd Statystyczny
• Journal: Przegląd Statystyczny
• Year: 2015
• Volume: 62
• Issue: 1
• Pages: 93-115

Contributors

author

Nermend Kesra

• Uniwersytet Szczeciński, Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Katedra Metod Komputerowych w Ekonomii Eksperymentalnej, ul. Mickiewicza 64, 71-101 Szczecin

References

• Bartosiewicz S., (1984), Zmienne syntetyczne w modelowaniu ekonometrycznym, W Prace naukowe Aka-demii Ekonomicznej we Wrocławiu, Monografie i Opracowania, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Eko-nomicznej we Wrocławiu, Wrocław, 5-8.
• Binderman A., (2011), Wielokryterialne metody analizy zróżnicowania polskiego rolnictwa w 2009 roku, Metody ilościowe w badaniach ekonomicznych, 2 (12), 58-68.
• Binderman Z., Borkowski B., Szczęsny W., (2008), O pewnej metodzie porządkowania obiektów na przy-kładzie regionalnego zróżnicowania rolnictwa, w: Binderman Z., (red.), Metody ilościowe w badaniach ekonomicznych: Wielowymiarowa analiza danych, Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiej-skiego, Warszawa.
• Borawski M., (2012), Rachunek wektorowy z arytmetyką przyrostów w przetwarzaniu obrazów, Wydaw-nictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Borys T., (1984), Kategoria jakości w statystycznej analizie porównawczej, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław.
• Cieślak M., (1974), Taksonomiczna procedura programowania rozwoju i określania zapotrzebowania na kadry kwalifikowane, Przegląd Statystyczny, 1 (21), 29-39.
• Cieślak M., (1976), Modele zapotrzebowania na kadry kwalifikowane, Państwowe Wydawnictwo Nauko-we.
• Dittman P., Pisz Z., (1975), Metoda dynamicznego badania zróżnicowania przestrzennego zjawisk spo-łeczno-ekonomicznych, Wiadomości Statystyczne, 11 (20), 27-28.
• Duckstein L., Gershon M., (1983), Multicriterion Analysis of a Vegetation Management Problem using ELECTRE II, Applied Mathematical Modelling, 6 (4), 254-261.
• Grabiński T., Wydymus S., Zeliaś A., (1989), Metody taksonomii numerycznej w modelowaniu zjawisk spo-łeczno-gospodarczych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Grolleau J., Tergny J., (1971), Manuel de Reference du Programme ELECTRE II, Document de Travail 24, SEMA-METRA International.
• Hellwig Z., (1968), Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr, Przegląd Statystyczny, 4 (15).
• Hwang C. L., Yoon K., (1981), Multiple Attribut Decision Making: Methods and Applications, Springer-Verlag.
• Jahanshahloo G. R., Lotfi F. H., Izadikhah M., (2006), An Algorithmic Method to Extend {TOPSIS} for De-cision-Making Problems with Interval Data, Applied Mathematics and Computation, 2 (175), 1375 - 1384.
• Karagiannidis A., Moussiopoulos N., (1997), Application of ELECTRE III for the Integrated Management of Municipal Solid Wastes in the Greater Athens Area, European Journal of Operational Research, 97, 439-449.
• Kolenda M., (2006), Taksonomia numeryczna. Klasyfikacja, porządkowanie i analiza obiektów wieloce-chowych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław.
• Kompa K., (2014), Zastosowanie mierników taksonomicznych do oceny efektywności finansowej giełd europejskich w latach 2002-2011, Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych, 4 (15) 52-61.
• Kompa K., Witkowska D., (2010), Zastosowanie wybranych mierników syntetycznych do porównań po-ziomu rozwoju społeczno-gospodarczego w krajach Unii Europejskiej, w: Jajuga K., Walesiak M., (red.) Klasyfikacja i analiza danych - teoria i zastosowania. Taksonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekono-micznego we Wrocławiu, Wrocław, 71-80.
• Kukuła K., (2000), Metoda unitaryzacji zerowanej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Łatuszyńska A., (2014), Miary agregatowe w ocenie stopnia rozwoju społeczeństwa informacyjnego, PPH Zapol, Szczecin.
• Młodak A., (2006), Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej, Difin, Warszawa.
• Mousseau V., Figueira J., Naux J.-P., (2001), Using Assignment Examples to Infer Weights for ELECTRE TRI Method: Some Experimental Results, European Journal of Operational Research, 2 (130), 263-275.
• Nermend K., (2006), A Synthetic Measure of Sea Environment Pollution, Polish Journal of Environmental Studies, 4b (15), 127-130.
• Nermend K., (2008a), Employing Similarity Measures to Examine the Development of Technical Infra-structure in Polish Counties, Folia Oeconomica Stetinensia, 7 (15), 87-97.
• Nermend K., (2012), Method for Examining the Variability of Socio-Economic Objects Quoting the Exam-ple of Baltic Sea Countries, Actual Problems of Economics Scientific Economics Journal, 5 (2), 201-211.
• Nermend K., (2008b), Problem obiektów nietypowych w badaniach taksonomicznych, Metody Informatyki Stosowanej, 1 (13), 105-112.
• Nermend K., (2013), Properties of Normalization Methods used in the Construction of Aggregate Measures, Folia Oeconomica Stetinensia, 2 (12), 31-45.
• Nermend K., (2008c), Rachunek wektorowy w analizie rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Nermend K., (2007), Taxonomic Vector Measure of Region Development (TWMRR), Polish Journal of Environmental Studies, 4A (16), 195-198.
• Nermend K., (2008d), Zastosowanie rzutu wektora do budowy miernika syntetycznego, Przegląd Staty-styczny, 3 (55), 10-21.
• Nermend K., Borawski M., (2014), Modeling Users’ Preferences in the Decision Support System, Indian Journal of Fundamental and Applied Life Sciences, S1 (4), 1480-1491.
• Nermend K., Tarczyńska-Łuniewska M., (2013), Badanie jednorodności przestrzennej i czasowej rozwoju obiektów społeczno-gospodarczych, Przegląd Statystyczny,1, 85-100.
• Nowak E., (1990), Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Özcan T., Çelebi N., Esnaf Ş., (2011), Comparative Analysis of Multi-Criteria Decision Making Methodol-ogies and Implementation of a Warehouse Location Selection Problem, Expert Systems with Applications, 8 (38), 9773 - 9779.
• Pawełek B., (2008), Metody normalizacji zmiennych w badaniach porównawczych złożonych zjawisk eko-nomicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
• Pluta W., (1977), Wielowymiarowa analiza porównawcza w badaniach ekonomicznych: metody taksono-miczne i analizy czynnikowej, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Roy B., (1968), Classement et Choix en Pr´esence de Points de vue Multiples (la Methode ELECTRE), W La Revue d’Informatique et de Recherche Opérationelle, 57-75 .
• Saaty T., (1980), The Analytical Hierarchy Process, McGraw-Hill, New York.
• Saaty T., (2005), Theory and Applications of the Analytic Network Process: Decision Making with Benefits, Opportunities, Costs and Risks, RWS Publications, Pittsburgh, Pennsylvania.
• Scharlig A., (1996), Pratiquer ELECTRE et PROMETHEE : Un Complement`a Decider sur Plusieurs Crit`eres, Polytechniques et Universitaires Romandes, Lausanne.
• Strahl D. red., (2006), Metody oceny rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław.
• Tarczyński W., (2004), Dynamiczne ujęcie taksonomicznej miary atrakcyjności inwestycji na przykładzie wybranych spółek notowanych na giełdzie papierów wartościowych w Warszawie. Zeszyty Naukowe Uni-wersytetu Szczecińskiego, 15 (394), 299-322.
• Tarczyński W., Łuniewska M., (2006), Metody wielowymiarowej analizy porównawczej, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Vallée D., Zielniewicz P., (1994), Electre III-IV, version 3. x. Guide D’utilisation (tome 2), Université de Paris Dauphine, France.
• Velasquez M., Hester P. T., (2013), An Analysis of Multi-Criteria Decision Making Methods, International Journal of Operations Research, 2 (10), 56-66.
• Wang X., Triantaphyllou E., (2008), Ranking Irregularities when Evaluating Alternatives by Using Some ELECTRE Methods. Omega, The International Journal of Management Science, 36, 45-63.
• Witkowska D., (2010), Zastosowanie syntetycznych mierników taksonomicznych do pomiaru efektywno-ści Chińskich banków, Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych, 2 (11), 281 - 292.