Problem niestabilności finansowej na przykładzie gospodarstw domowych na obszarach wiejskich

• Authors: Potocki Tomasz

Title variants

Financial instability of households from rural regions

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor stawia w artykule następującą tezę badawczą: „Gospodarstwa domowe na obszarach wiejskich, szczególnie te posiadające niskie dochody, w sytuacji niestabilności finansowej polegają najczęściej na nieformalnych źródłach finansowych”. Weryfikacja postawionej tezy jest dokonana poprzez analizę strategii radzenia sobie z problemem niestabilności finansowej wśród gospodarstw domowych na obszarach wiejskich posiadających niskie dochody, w oparciu o wyniki badań własnych. Wyniki badań wskazują, że osoby zamieszkujące obszary wiejskie, peryferyjne wybierają odpowiedzialne strategie radzenia sobie z niewielkimi wstrząsami finansowymi. W przypadku większych wstrząsów większość badanych nie byłaby w stanie ich pokryć. Oznacza to, że dostęp do odpowiednich narzędzi finansowych mógłby istotnie wpłynąć na potencjał finansowy tych gospodarstw. Ponadto, najistotniejszą rolę w wyjaśnianiu sposobów radzenia sobie z wstrząsami finansowymi odgrywa nie dochód, ale poziom wiedzy i wybrane postawy finansowe.

The main thesis of the article is “Households from rural regions, especially the low-income ones, when dealing with financial instability, use mainly informal financial resources”. The main thesis was verified by presenting results of own research concerning dealing with unexpected financial shocks among households, especially low-income ones, from rural regions of Poland. The results show that responders use mostly responsible strategies when facing with a small value financial shocks. In case of the bigger financial shocks the most of them are unable to cover the costs. It means that the access to the adequate financial products may have a great impact on the level of their financial potential. Besides that, the important factor in explaining the way people handle with financial shocks is not the level of income but the financial literacy level and selected financial attitudes.

Keywords

PL

wstrząsy finansowe; stabilność finansowa; wiedza finansowa; ubóstwo; obszary wiejskie; finanse osobiste

EN

financial shocks; financial stability; financial literacy; poverty; rural regions; household finance

• Publisher: Bankowy Fundusz Gwarancyjny
• Journal: Bezpieczny Bank
• Year: 2018
• Volume: 70
• Issue: 1
• Pages: 95-123

Dates

published

2018-06-29

Contributors

author

Potocki Tomasz

• Katedra Polityki Gospodarczej Uniwersytetu Rzeszowskiego

References

• Akerlof G.A, Shiller R.J, Phishing for Phools: The Economics of manipulation and Deception, Priceton University Press, New York 2015.
• Banerjee A. V., Duflo E., Poor economics, Penguin books, London 2011.
• Białowąs S., Zachowania oszczędnościowe w polskich gospodarstwach domowych. Postawy, determinanty, model, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2013.
• Błędowski P., Iwanicz-Drozdowska M., Financial Services Provision and Prevention of Financial Exclusion in Poland. National Survey, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2007.
• Boersch-Supan A. Lusardi A., Saving: A Cross-National Perspective, [w:] A. Boersch-Supan (red.), Life-Cycle Savings and Public Policy: A Cross-National Study in Six Countries, Academic Press, New York:, s. 1-32.
• Bogacka-Kisiel E. (red), Finanse osobiste. Zachowania, Produkty, Strategie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
• Bukraba-Rylska I., Socjologia wsi polskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
• Bywalec C., Ekonomika i finanse gospodarstw domowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
• Bywalec C., Konsumpcja a wzrost gospodarczy, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010.
• Collins J.M. (red.), A Fragile Balance: Emergency Savings and Liquid Resources for Low-Income Consumers. Palgrave MacMillan, New York 2015.
• Czudec A., Możliwości i bariery rozwoju regionu, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2009.
• Czudec A., Strukturalne i Przestrzenne Uwarunkowania Rozwoju Podkarpackiego Rolnictwa, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2013.
• Deaton A., Understanding Consumption. Oxford University Press, Oxford 1992.
• Drygasa M., Rosner A. (red.), Polska wieś i rolnictwo w Unii Europejskiej. Dylematy i kierunki przemian, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa 2008.
• Dubois J-L., Rousseau S., Reinforcing Households’ Capabilities as a Way to Reduce Valnerability and Prevent Poverty in Equiable Terms, [w:] F. Comim, M. Qizilbash, S. Alkire (red.), The Capability Approach: Concepts, measures and Applications, Cambridge University Press, Cambridge 2008, s. 421-436.
• Elster J., Reason and Rationality, Princeton University Press, Princeton 2009.
• Elster J., Sour Grapes. Studies in the Subversion of Rationality, Cambridge University Press, Cambridge 1983.
• Elster J., Ulysses Unbound, Cambridge University Press, Cambridge 2000.
• Flejterski, S., Świadomość ekonomiczna i społeczna jako determinanta kondycji ekonomicznej gospodarstw domowych na tle badań (wtórnych i pierwotnych), [w:] Świecka, B. (red.), Bankructwa gospodarstw domowych. Perspektywa ekonomiczna i społeczna, Difin, Warszawa 2008, s.92-143.
• Flejterski, S. Metodologia finansów, PWN, Warszawa 2007.
• Golinowska S. (red.), Polska bieda. Kryteria. Ocena. Przeciwdziałanie, IPISS, Warszawa 1996
• Golinowska S., Tarkowska E., Topińska I, (red.), Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Badania, metody i wyniki. IPiSS, Warszawa 2005.
• Goszczyńska, M., Transformacja ekonomiczna w umysłach i zachowaniach Polaków, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2010.
• GUS, Jakość życia, kapitał społeczny, ubóstwo i wykluczenie społeczne w Polsce, GUS, Warszawa 2013.
• GUS, Obszary wiejskie, Narodowy Spis Rolny 2010, GUS, Warszawa 2013.
• GUS, Sytuacja społeczno-ekonomiczna gospodarstw domowych w latach 2000-2011, zróżnicowanie wieś-miasto, GUS, Warszawa 2013.
• GUS, Ubóstwo w Polsce w świetle badań GUS, GUS, Warszawa 2013.
• Harasim J. (red.), Oszczędzanie i inwestowanie indywidualne w Polsce, PTE, Katowice 2007.
• Iwanicz-Drozdowska M. (red.), Edukacja i świadomości finansowa, Wydawnictwo SGH, Warszawa 2011.
• Jarosz, M. (red.), Wykluczeni. Wymiar społeczny, materialny i etniczny. ISN PAN, Warszawa 2008.
• Kochanowicz, J., Mandera, S., Marody, M., Kulturowe aspekty transformacji ekonomicznej. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007.
• Kochanowicz, J., Spór o teorię gospodarki chłopskiej. Gospodarstwo chłopskie w teorii i w historii gospodarczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992.
• Kuchciak I, Świeszczak M., Świeszczak K., Marcinkowska M., Edukacja finansowa i inkluzja bankowa w realizacji koncepcji silver economy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
• Maciejasz-Świątkiewicz M., Wykluczenie finansowe i narzędzia jego ograniczania, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2013.
• Maison D., Polak w świecie finansów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
• Markowski A., Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
• Michalska S., Strategie życiowe mieszkańców wsi w obliczu trudności zaspokojenia rozbudzony aspiracji. Inwestycje, Konsumpcja, rezygnacja. [w:] K. Szafraniec (red.). Jednostkowe i społeczne zasoby wsi, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa 2006, s.217-232.
• Morduch J., Schneider R., The Financial Diaries. How American Families Cope in a World of Uncertainty, Princeton University Press, Princeton i Oxford 2017.
• Mullainathan S., Better choices to reduce poverty, [w:] A.B. Banerjee, R. Benabou, D. Mookherjee (red.), Understanding poverty, Oxford University Press, Oxford 2006, s. 379-288.
• Mullainathan S., Psychology and Development Economics, [w:] P. Diamond, H. Vartiainen (red.), Behavioral Economics and its Applications, Princeton University Press, Princeton i Oxford 2007, s. 85-114.
• Mullainathan S., Shafir E., Scarcity. The true cost of not having enough, Penguin books, London 2014.
• Owsiak S., Podstawy nauki finansów, PWE, Warszawa 2002.
• Panek, T., Ubóstwo i nierówności społeczne. Teoria i praktyka pomiaru, Wydawnictwo SGH, Warszawa 2011.
• Sen A., Development As Freedom, Oxford University Press, Oxford 1999.
• Sen A., On ethics and economics, Blackwell Publishing, MA Malden 1987.
• Sen A., Rationality and freedom, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge-London 2002.
• Sen A., The Idea of Justice, Penguin Books, London 2009.
• Sherraden M. S., Building blocks of financial capability. [in:] J. M. Birkenmaier, M. S. Sherraden J. C. Curley J. (red.), Financial Capability and Asset Building: Research, Education, Policy, and Practice, Oxford University Press, New York i Oxford 2013, s.1-43.
• Shiller R.J., Finance and the Good Society. Princeton University Press, Princeton i Oxford 2012.
• Smyczek S., Modele zachowań konsumentów na rynku usług finansowych, AE w Katowicach, Katowice 2007.
• Smyczek S., Nowe trendy w zachowaniach konsumentów na rynkach finansowych, Wydawnictwo Placet, Warszawa 2013.
• Szopa B. (red.), Wokół zagadnień ubóstwa i bogactwa, Wydawnictwo UEK, Kraków 2012.
• Świecka B. (red.), Bankructwa gospodarstw domowych. Perspektywa ekonomiczna i społeczna, Difin, Warszawa 2008.
• Świecka B. (red.), Współczesne problemy finansów osobistych, Cedewu, Warszawa 2014.
• Wilkin J. (red.), Wielofunkcyjność rolnictwa. Kierunki badań, podstawy metodologiczne i implikacje praktyczne, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa 2010.
• Adams W., Einav L., Levin J., Liquidity Constraints and Imperfect Information in Subprime Lending, „American Economic Review„ 2009, 99(1): s.49-84.
• Akerlof G.A., Kranton R. E., Economics and Identity. „The Quarterly Journal of Economics” 2000, 115 (3), s. 715-753.
• Anand P., Lea S., The psychology and behavioural economics of poverty, „Journal of Economic Psychology” 2011, 32, s. 284–293.
• Arndt Ch., Voklert J., A Capability Approach for Official German Poverty and Wealth Reports: Conceptual Background and First Empirical Results. „IAW Diskussionspapiere” 2007, nr 27, econpapers.repec.org/RePEc:iaw:iawdip:27 (dostęp: 05.01.2016).
• Arrowsmith S., Pignal J., Initial Findings from the 2009 Canadian Financial Capability Survey. „Research Paper Task Force on Financial Literacy” 2010, http://financialliteracyincanada.com (dostęp: 01.10.2014).
• Atkinson A., Messy F-A., Assessing Financial Literacy in 12 Countries An OECD Pilot Exercise, „Netspar Discussion Papers” 2011, nr 1, OECD Financial Affairs Division, Paris 2012, Netspar Discussion Paper No. 01/2011-014 (dostęp: 15.03.2015).
• Banerjee A.V., The Two Poverties. „Nordic Journal of Political Economy” 2000, 26(3), s.129-141.
• Banerjee A.V., Mullainathan S., The Shape of Temptation: Implications for the Economic Lives of the Poor. „NBER Working Paper” 2010, No. 15973, http://www.nber.org/papers/w15973 (dostęp: 03.07.2014).
• Bertrand M., Mullainathan S., Shafir E., A behavioral-economics view of poverty, „American Economic Review” 2004, 94(2), s. 419–423.
• Bertrand M., Mullainathan S., Shafir E., Behavioral economics and marketing in aid of decision making among the poor, „Journal of Public Policy & Marketing” 2006, 25, s.8–25.
• Beverly S.G., Sherraden M., Institutional determinants of saving: implications for low-income households and public policy, „Journal of Socio-Economics” 1999, 28, s. 457– 473.
• Błędowski P., Iwanicz-Drozdowska M., Wykluczenie finansowe w Polsce i możliwości przeciwdziałania, „Polityka Społeczna” 2010, 2/2010, s.5-10.
• Colmar Brunton, ANZ-Retirement Commission Financial Knowledge Survey. Research Report. Prepared for the (New Zealand) Retirement Commission. Colmar Brunton, Auckland and Wellington 2006, https://www.cffc.org.nz/assets/Documents/FKS-2006-Financial-Knowledge-Survey-Summary-2006.pdf (dostęp: 03.07.2014).
• Deaton, A. Saving and Liquidity Constraints. „Econometrica” 1991, 59, s.1221-1248.
• FSA and BSA (Financial Services Authority and Basic Skills Agency), Adult Financial Capability Framework, Government of the United Kingdom, London 2002, http://www.bris.ac.uk/geography/research/pfrc/ (dostęp: 01.02.2015).
• Holzmann R., Mulaj F., Perotti V., Financial capability in low- and middle-income countries: measurement and evaluation, World Bank, Washington 2013, http://documents.worldbank.org/curated/en/2013/06/18054980/financial-capability-low-and-middle-income-countries-measurement-evaluation (dostęp: 01.09.2014).
• Kempson, E., Framework for the Development of Financial Literacy Baseline Surveys: A First International Comparative Analysis. „OECD Working Papers on Finance, Insurance and Private Pensions” 2009, No. 1, OECD Publishing, www.oecd.org/dataoecd/4/29/45153314.pdf (dostęp: 01.12.2014).
• Kempson E. Perotti V., Scott K., Measuring financial capability: a new instrument and results from low- and middle-income countries, Russia Trust Fund, World Bank, New York 2013, http://documents.worldbank.org/curated/en/391291468152086725/Main-report (dostęp: 01.01.2014)
• Kempson E., Collard S., Moore N., Measuring Financial Capability: An Exploratory Study, „Consumer Research Report”, nr 37, London 2005, www.pfrc.bris.ac.uk/...research/Reports/Fincap_baseline_results_06.pdf (dostęp: 01.01.2013).
• Koźliński T., Porównanie wyników badań ubankowienia Polaków przeprowadzonych przez NBP w 2006 i 2009 r. Narodowy Bank Polski, Warszawa 2009, Dostęp: https://www.nbp.pl/.../ubankowienie_polakow.pdf (dostęp: 01.10.2014).
• Koźliński T., Zwyczaje płatnicze Polaków, Narodowy Bank Polski, Warszawa 2013, http://www.nbp.pl/systemplatniczy/zwyczaje_platnicze/zwyczaje_platnicze_Polakow.pdf (dostęp: 01.10.2014).
• Lusardi A., Schneider D.L., Tufano P., Financially fragile households: evidence and implications, „NBER Working Paper” 2011, No. 17072, www.nber.org/papers/17072 (dostęp: 11.02.2017).
• Mckay S., Understanding Financial Capability in Canada. „Research Paper Task Force on Financial Literacy”, 2011, http://financialliteracyincanada.com (dostęp: 01.10.2014).
• OECD, G2o High-Level Principles on Financial Consumer Protection, 2011, http://www.oecd.org/g20/topics/financial-sector-reform/48892010.pdf (dostęp: 03.03.2013).
• Rószkiewicz M., Skłonność Polaków do oszczędzania w świetle finansów behawioralnych, „Ekonomista” 2004, 2004(5), s. 675─695.
• Thaler R., Benartzi S., Save More Tomorrow: Using Behavioral Economics to Increase Employee Saving. „Journal of Political Economy” 2004, 112, 1 (2), s.164-187.
• The World Bank, Global Financial Development Report 2014: Financial Inclusion., WorldBank, Washington 2014, http://econ.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTDEC/EXTGLOBALFINREPORT/0,,contentMDK:23489619~pagePK:64168182~piPK:64168060~theSitePK:8816097,00.html (dostęp: 01.12.2014).
• Zdanowska M., Financial capability – zdolność zarządzania finansami osobistymi, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” 2012, nr 680, „Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu” nr 21, Szczecin, s. 251–260.

Identifiers

DOI

10.26354/bb.5.1.70.2018