Verona dei viaggiatori polacchi (XVII–XIX secolo)

• Authors: Wrześniak Małgorzata

Title variants

EN

The Verona of Polish Travellers (17th–19th Centuries)

• Languages of publication: IT

Abstracts

IT

Il saggio presenta la prima analisi delle descrizioni di Verona e delle opere d’arte raccolte in città nei racconti dei viaggiatori polacchi del XVII–XIX secolo. Come risulta dalle ricerche effettuate, inizialmente i polacchi visitano la città solo di passaggio, sulla strada per Venezia, fermandosi qui per un momento per vedere l’unico oggetto “degno di essere visto”: l’anfiteatro romano del I secolo situato nel centro della città. A quel tempo le descrizioni della città erano laconiche, in quanto era considerata “secondaria” in Italia. Solo all’epoca del "Grand Tour", e soprattutto nella seconda metà del Settecento, i viaggiatori polacchi si dirigono intenzionalmente a Verona. Usano un cicerone consigliato da Ignacy Potocki. Utilizzano letteratura specializzata (Torello Saraina, "Dell’origine et ampiezza della città di Verona", Verona 1586, Scipione Maffei, "Verona illustrata e Museum veronense hoc est antiquarum inscriptionum atque anaglyphorum collectio", Verona 1749 e Giovanni Battista Da Persico, "Descrizione di Verona e della sua provincia", Verona 1820), il cui acquisto diventa uno degli obiettivi di una visita a Verona. Nel XVIII secolo, il percorso turistico (ricostruito sulla base del racconto di Katarzyna Platerowa "de domo" Sosnowska) comprendeva opere antiche (anfiteatro romano, Porta Borsari, Arco di Vitruvio, Arco Gavi), collezioni museali: arte antica di Scipione Maffei, collezione di dipinti e sculture della famiglia Bevilacqua e il "Theatrum naturae" di Francesco Calzolari, dove i più ammirati erano i fossili del Monte Bolca, e l’architettura moderna di Michele Sanmicheli (Porta Palio, cappella Pellegrini) e la pittura veneziana (Tintoretto, Veronese). Solo nell’Ottocento, tra i "must see" veronesi apparve la chiesa di San Zeno, descritta nei minimi dettagli come un eccellente e raro esempio di architettura romanica, e la casa e tomba di Giulietta, il cui stato di conservazione, del tutto inadeguato all’immagine del dramma di Shakespeare, delude i viaggiatori.

EN

The study presents the first analysis of the descriptions of Verona and the works of art collected in the city in the accounts of Polish travellers from the 17 th to 19 th centuries. As the researched source material shows, initially Poles visited the city only while passing through, on their way to Venice, stopping for a moment to see the only object “worth seeing”: the 1 st -century Roman amphitheatre located in the city centre. At that time, the descriptions of the city are laconic, as Verona was considered “secondary” in Italy. Only in the era of the "Grand Tour", and especially in the second half of the 18 th century, did Polish travellers intentionally visit Verona. They employed an experienced tour guide from the Bevilacqua family (recommended to their countrymen by Ignacy Potocki). They used specialised literature (Torello Saraina’s "Dell’origine et ampiezza della città di Verona", Verona 1586; Scipione Maffei’s "Verona illustrata e Museum veronense hoc est antiquarum inscriptionum atque anaglyphorum collectio", Verona 1749; and Giovanni Battista Da Persico’s "Descrizione di Verona e della sua provincia", Verona 1820), the purchase of which became one of the goals of a visit to Verona. In the 18 th century, the sightseeing route (reconstructed based on the accounts of Katarzyna Plater) included ancient architecture (Roman amphitheatre; Borsari Gate; Vitruvius Arch; Gavi Arch), museum collections (ancient art by Scipione Maffei; collections of paintings and sculptures of the Bevilacqua family; and Francesco Calzolar’s "Theatrum naturae", where the most admired objects were fossils from Monte Bolca), the modern architecture of Michele Sanmicheli (Palio Gate and Cappella Pellegrini), and Venetian paintings (Tintoretto and Veronese). Only in the 19 th century did the church of San Zeno appear among Verona’s must-see sites, described in detail as an excellent and rare example of Romanesque architecture; the house and tomb of Juliet was also included, though its state of preservation was completely inadequate to the image of Shakespeare’s drama and it tended to disappoint travellers.

Keywords

IT

Verona; viaggiatori polacchi; Grand Tour; Romeo e Giulietta; anfiteatro romano

EN

Verona; Polish travellers; Grand Tour; Romeo and Juliet; Roman amphitheatre

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Italica Wratislaviensia
• Year: 2021
• Issue: 12.1
• Pages: 141-159

Dates

published

2021-07-05

received

2020-11-16

accepted

2021-03-08

Contributors

author

Wrześniak Małgorzata

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

References

• Baraniecki, Ł. (1999). Diariusz odprawionej na kapitułę rzymskiej podróży w roku 1761-tym cum R.P. Antonio de Zdziane (Przedwojewski) promo custode Romano ex providentia nostra (edited by F. Duchniewski). Studia Franciszkańskie, 10, 273-288.
• Bełza, W. (1910). Z Wenecji do Neapolu. Wrażenia z podróży. Kraków-Warszawa: S.A. Krzyżanowski.
• Billewicz, T. (2004). Diariusz podróży po Europie w latach 1677-1678 (edited by M. Kunicki-Goldfinger). Warszawa: Biblioteka Narodowa.
• Bohusz, F.K. (2017). Dzienniki podróży (edited by F. Wolański). Wrocław: Księgarnia Akademicka.
• Cesarius, F. (1614). Pielgrzym Włoski, albo krótkie Rzymu y miast przedniejszych włoskich opisanie. Kraków: U Dziedziców Jakuba Siebeneychera.
• Da Persico, G.B. (1820). Descrizione di Verona e della sua provincia. Verona: Società tipografica editrice.
• Filipecki, I.S. (2014). Opisanie podróży rzymskiej na kapitułę generalską z świętego posłuszeństwa odprawionej przez ks. Stanisława kapucyna na ten czas kustosza generalnego w roku 1789. In B. Rok (Ed.), Świat kultury staropolskiej. Teksty źródłowe i studia (pp. 40-126). Toruń: Adam Marszałek.
• Kamsetzer, J.C. (1917). Listy z podróży. Korespondencja Jana Christiana Kamsetzera z królem Stanisławem Augustem i Marcellem Bacciarellim 1776-1777, 1780-1782, 1787 (edited by M. Królikowska-Dziubecka). Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie.
• Kraszewski, J.I. (1977). Kartki z podróży 1858, 1864 (edited by P. Hertz). Warszawa: PIW.
• Kremer, J. (1878). Podróż do Włoch. Warszawa: Nakład i druk S. Lewentala.
• Lityński, M. (1906). Cztery tygodnie we Włoszech. Lwów: Gubrynowicz i Schmidt.
• Mohort, J. (1899). Przelotne wrażenia z podróży do Rzymu. Warszawa: Drukarnia “Biblioteki Dzieł Wyborowych”.Morawska, T.K. (2002). Diariusz podróży 1773-1774 (edited by B. Rok). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Moszyński, A.F. (1970). Dziennik podróży do Francji i Włoch Augusta Moszyńskiego architekta JKM Stanisława Augusta Poniatowskiego 1784-1786 (edited by B. Zboińska-Daszyńska). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Niemcewicz, J.U. (1959). Pamiętniki czasów moich (edited by J. Dihm). Warszawa: PIW.
• Ossoliński, J. (2004). Pamiętnik (1595-1621) (edited by J. Kolasa, & J. Maciszewski). Wrocław: Ossolineum.
• Piaskowski, F. (1865). Pamiętnik […] podstolego podskarbiego, majora J. K. Mości, począwszy od roku 1690. Lwów: Nakładem K. Jabłońskiego.
• Plater (de domo Sosnowska), K. (2013). Moja podróż do Włoch. Dziennik z lat 1785-1786. (edited by M.E. Kowalczyk). Łomianki: LTW.
• Przyboś, A. (1977). Podróż królewicza Władysława Wazy do krajów Europy Zachodniej w latach 1624-1625 w świetle ówczesnych relacji. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Radziwiłł, K. St. (2011). Diariusz peregrynacji europejskiej (1684-1687) (edited by A. Kucharski). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Reszka, S. (1915). Diarium 1583-1589 (edited by J. Czubek). Kraków: Akademia Umiejętności.
• Saraina, T. (1586). Dell’origine et ampiezza della città di Verona. Verona: Gieronimo Discepoli.
• Scoto, F. (1659). Itinerario, overo nova descrittione de’ viaggi principali d’Italia di Francesco Scoto. Padova: Giovanni Pietro Brigonci.
• Stabik, A. (1867). Wspomnienia z podróży do Włoch Górnych i Dólnych. Kraków: Nakładem Księgarni G. P. Aderholtza.
• Staszic, S. (1931). Pamiętnik 1790-1791 (edited by J. Czubek). Kraków: Akademia Umiejętności.
• Wiszniewski, M. (1982). Podróż do Włoch, Sycylii i Malty (edited by H. Barycz). Warszawa: PIW.
• Brahmer, M. (1968). Venezia nella vita teatrale polacca del Settecento. In L. Cini (Ed.), Venezia e la Polonia nei secoli dal XVI al XVIII (pp. 19-29). Roma: Leo S. Olschki.
• Biliński, B. (1968). Viaggiatori polacchi a Venezia nei secoli XVI-XIX. In L. Cini (Ed.), Venezia e la Polonia nei secoli dal XVI al XVIII (pp. 341-420). Roma: Leo S. Olschki.
• Chaniecki, Z. (2019). Europejskie teatry lat 1750-1815 w relacjach polskich podróżników. Łódź: Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi.
• Coarelli, F., & Franzoni, L. (1972). Arena di Verona: venti secoli di storia. Verona: Ente Autonomo Arena di Verona.
• Dziechcińska, H. (2003). Świat i człowiek w pamiętnikach trzech stuleci XVI- -XVII-XVIII. Warszawa: IBL, PAN.
• Dziechcińska, H. (2011). Dawne dzienniki z podróży - dokument “świadomości urbanistycznej”. In M. Wrześniak (Ed.), Iter Italicum - sztuka i historia (pp. 269-276). Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
• Favaretto, I. (1990). Arte antica e cultura antiquaria nelle collezioni venete al tempo della Serenissima. Roma: L’Erma di Bretschneider.
• Giarola, A., & Serena, A. (2013). Corpo Animali Meraviglie - Le Arti Circensi a Verona tra Sette e Novecento. Verona: Equilibrando.
• Halkiewicz-Sojak, G. (2018). Werona i Rzym jako „miejsca pamięci” w utworach Norwida, Literatura Copernicana, 4(28), 49-60.
• Kowalczyk, M.E. (2005). Obraz Włoch w polskim piśmiennictwie geograficznym i podróżniczym osiemnastego wieku. Toruń: Adam Marszałek.
• Kowalczyk, M.E. (2019). Zagraniczne podróże Polek w epoce oświecenia. Łomianki: LTW.
• Markiewicz, A. (2011). Podróże edukacyjne w czasach Jana III Sobieskiego. Peregrinationes Jablonovianae. Warszawa: DiG.
• Ruffo, S., & Curi, E. (2005). Il Museo civico di storia naturale di Verona dal 1862 ad oggi. Venezia: Marsilio.
• Sajkowski, A. (1973). Włoskie przygody Polaków. Wiek XVI-XVIII. Warszawa: PWN.
• Wolański, F. (2002). Europa jako punkt odniesienia dla postrzegania prze- strzeni geograficznej przez szlachtę polską osiemnastego wieku w świetle relacji podróżniczych i geograficznych. Wrocław: Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii.
• Wolański, F. (2007). Staropolski ogląd świata - problem inności. Toruń: Adam Marszałek.
• Wrześniak, M. (2013). Florencja-Muzeum. Miasto i jego sztuka w oczach polskich podróżników. Kraków: Universitas.
• Wrześniak, M. (2000). Koloseum. Od rzymskiego amfiteatru do chrześcijańskiej świątyni. Saeculum Christianum, 1, 199-219.
• Wrześniak, M. (2010). Felicjana Junoszy Piaskowskiego Włoch zwiedzanie. Saeculum Christianum, 2, 95-110.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15804/IW.2021.12.1.08