The Principle of Reason according to Leibniz: The Origins, Main Assumptions and Forms

• Authors: Paź Bogusław

Title variants

PL

Zasada racji w interpretacji G.W. Leibniza: Geneza, główne założenia i formy

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The subject of this article is Leibnizian interpretation of the principle of reason. Although the German philosopher called it principium grande of his philosophy, we do not find its systematic exposition in Leibniz’s works. The main aim of my paper is to present a short exposition of the principle. The article consists of three parts: in the first I present systematic exposition of the principle of reason with particular emphasis on explication of terms “principle” and “reason,” in the second, I show the origins of the principle, finally, in the third part, I discuss in detail three forms of it: the principle of sufficient reason, the principle of determining reason and the principle of rendering reason. I accept two main theses: firstly, a proper interpretation of this principle requires taking into account the whole context of Leibnizian philosophy, i.e. one cannot limit oneself (as it is usually happens among researchers) to only one discipline, e.g. logic. Secondly, the ultimate metho­do­logical and heuristical foundation of the principle of reason is Leibnizian metaphysics, especially natural theology.

PL

Przedmiotem niniejszego tekstu jest zasada racji w interpretacji G.W. Leibniza. Choć sam Leibniz nazywał ją principium grande swojej filozofii, to jednak nigdzie nie podał choćby zarysu jej systematycznego wykładu. Celem mojego tekstu jest taki skrótowy opis tej zasady. Tekst składa się z trzech zasadniczych części: w pierwszej podaję systematyczny wykład zasady racji ze szczegól­nym uwzględnieniem pojęciowej charakterystyki terminów „zasada” i „racja”, w drugiej prezentuję zasadę racji od strony jej genezy, wreszcie w części trzeciej szczegółowo omawiam trzy postaci zasady racji: zasadę racji dostatecznej, zasadę racji determinującej oraz zasadę racji uzasadniającej. Przyjmuję dwie główne tezy interpretacyjne: po pierwsze, właściwa wykładnia zasady racji wymaga uwzględnienia całościowego kontekstu filozofii Leibniza, tj. nie wystarcza (powszechne w litera­turze przedmiotu) do jej systematycznego wykładu ograniczenie się tylko do jednego obszaru, np. logiki. Po drugie, ostateczną metodologiczną i heurystyczną podstawą zasady racji jest Leibniz­jańska metafizyka, w szczególności teologia naturalna.

Keywords

EN

the principle of reason; reason (ratio); sufficiency; determination; rendering

PL

zasada racji; racja (ratio); dostateczność; determinacja; uzasadnianie

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2017
• Volume: 65
• Issue: 2
• Pages: 111-143

Dates

published

2017-06

Contributors

author

Paź Bogusław

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Ajdukiewicz, Kazimierz. “Zagadnienie uzasadniania.” In idem. Język i poznanie. Vol. II, 374–383. War­szawa: PWN, 1985.
• Aristotle’s Metaphysics, edited by William David Ross. Oxford: Clarendon Press, 1924.
• Aristotle’s Prior and Posterior Analytics, edited by William David Ross. Oxford: Oxford Uni­versity Press, 1949.
• Arnauld, Antoine. Œuvres philosophique D’Arnuld, edited by Charles Jourdain. Paris: L. Ha­chette, 1843.
• Baumeister, Friedrich Christian. Institutiones metaphysicae. Ontologiam, cosmologiam, psycho­logiam, theologiam denique naturalem complexae. Methodo Wolffi adornatae. Witten­­berg und Zerbst: Zimmermann, 17361.
• Carpovius, Jakob. De rationis sufficientis principio. Recusae: ?????, 1725.
• Crusius, Christian August. Dissertatio philosophica de usu et limitibus principii rationis deter­minantis, vulgo sufficientis. Leipzig: Officina Langenhemiana, 1743.
• Della Rocca, Michael, Spinoza. London, New York: Routlege, 2008.
• [Descartes, René]. Œuvres de Descartes, edited by Charles Adam and Paul Tannery. T. VII. Pa­ris: Léopold Cerf, 1904.
• [Descartes, René]. Philosophical Writings of Descartes. Translated by John Cottingham, Robert Stoothoff, and Dugald Murdoch. Vol. II. Cambridge: Cambridge University Press, 1984.
• Geyser, Josef. Das Prinzip vom zureichenden Grunde. Eine logisch-ontologische Untersuchung. Regensburg: Josef Habbel, 1930.
• Gólski, Grzegorz. “Christiana Wolffa nauka o przyczynach w Philosophia prima sive onto­lo­gia.” Studia Gdańskie XII (1999): 79–121.
• Hartmann, Nikolai. Möglichkeit und Wirklichkeit. Berlin: Walter de Gruyter, 1938.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Wissenschaft der Logik, edited by Georg Lasson. Berlin: Aka­de­mie Verlag, 1975.
• Heidegger, Martin. Einführung in die Metaphysik. Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann, 1983.
• Heidegger, Martin. Metaphysische Anfangsgründe der Logik. Frankfurt am Main: Vittorio Klos­ter­mann, 2007.
• Heidegger, Martin. Der Satz vom Grund. Stuttgart: Verlag Günther Neske, 1997.
• Heidegger, Martin. Metaphysische Anfangsgründe der Logik im Ausgang vom Leibniz. Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann, 1978.
• Heidegger, Martin. “Vom Wesen des Grundes.” In Wegmarken, 123–175. Frankfurt am Main: Vit­torio Klostermann, 2004.
• Heimler, Adolf M. Die Bedeutung der Intentionalität im Bereich des Seins nach Thomas von Aquin (Versuch einer Synthese). Würzburg: Konrad Trilsch, 1962.
• Heimsoeth, Heinz. “Leibniz’ Weltanschauung als Ursprung seiner Gedankenwelt. Zum 200. Todes­tage des Denkers am 14. November 1916.” Kant-Studien. Philosophische Zeitschrift der Kant-Gesellschaft, 21 (1917): 365–395.
• Jasinowski, Bogumił. Die analytische Urteilslehre Leibnizens in ihrem Verhältnis zu seiner Meta­physik. Wien: Verlag von Christoph Reisner’s Söhne, 1918.
• Kahl-Fuhrtmann, Getrud. “Der Satz vom zureichenden Grunde. Von Leibniz bis Kant.” Zeit­schrift für philosophische Forschung 30 (1976): 107–122.
• Kant, Immanuel. Kritik der reinen Vernunft, edited by Jens Timmermann. Hamburg: Felix Mei­ner Verlag, 1998.
• Kant, Immanuel. Principiorum primorum cognitionis metaphysicae nova dilucidatio. In Imma­nuel Kants Werke. Bd. I, edited by Ernst Cassirer, 389–426. Berlin: Bruno Cassierer, 1922.
• Laun, Rudolf. Der Satz vom Grunde. Ein System der Erkenntnistheorie. Tübingen: J.C.B. Mohr, 19562.
• [Leibniz, Gottfried Wilhelm.] Die philosophischen Schriften von Gottfried Wilhelm Leibniz. Bd. VII, edited by Claus I. Gerhardt. Hildesheim: Olms Verlag, 1978.
• Leibniz, Gottfried Wilhelm. New Essays on Human Understanding. Translated and edited by Pe­ter Remnant and Jonathan Bennett. Cambridge: Cambridge University Press, 1996.
• Leibniz, Gottfried Wilhelm. Opuscules et fragments inédits de Leibniz. Extraits de manuscrits de la Bibliothèque royale de Hanovre par Louis Couturat. Hildesheim: Georg Olms Verlag, 1988.
• Leibniz, Gottfried Wilhelm. Philosophical Essays. Edited and translated by Roger Ariew and Daniel Garber. Indianapolis & Cambridge: Hackett Publishing Company, 1989.
• Leibniz, Gottfried Wilhelm. Sämtliche Schriften und Briefe. Reihe VI, Bd. 1. Ber­lin: Akademie der Wissenschaften, 2006.
• Leibniz, Gottfried Wilhelm. Teodycea. O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła. Translated by Małgorzata Frankiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
• Leibniz, Gottfried Wilhelm. Textes inédits d’après les manuscrits de la Bibliothèque provinciale de Hanovre, edited by Gaston Grua. Paris: Presses Universitaires de France, 1948.
• Leibniz, Gottfried Wilhelm. Theodicy. Essays on the Goodness of God, the Freedom of Man and the Origin of Evil. Translated by Eveleen M. Huggard, edited with an Introduction by Au­stin Farrer. Oxford: Biblio Bazaar, 2007.
• [Leibniz, Gottfried Wilhelm.] God[efridi] Guil[ielmi] Leibnitii Opera philosophica quae exstant latina, gallica, germanica om­nia. Edita recognovit e temporum rationibus disposita plu­ribus in­editis auxit, intro­duc­tione critica atque indicibus instruxit Joannes Eduardus Erd­mann. Berolini: Sum­[p]ti­bus G. Eichleri, 1840.
• Melamed, Yitzhak Y., and Martin Lin. “Principle of Sufficient Reason.” Stanford Encyclopedia of Phi­losophy Archive. Accessed 15.02.2017, https://plato.stanford.edu/archives/spr2017/ entries/ sufficient-reason/
• Oxford Latin Dictionary, edited by Peter G.W. Glare. Oxford: Oxford University Press, 1980.
• Paź, Bogusław. “Christian Wolff als Philosoph der Prinzipien.” In Aktualität der Aufklärung, edited by Ryszard Różanowski, 107–124. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wro­cław­skiego 2000.
• Paź, Bogusław. “Cogito i intencjonalność. Realistyczny wymiar epistemologii i monadologicznej metafizyki Leibniza.” Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria 25 (2016), 4 (100): 69–92.
• Paź, Bogusław. Epistemologiczne założenia ontologii Christiana Wolffa [The Epistemological Assumptions of Christian Wolff’s ontology]. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wro­cław­skiego, 2002.
• Paź, Bogusław. Naczelna zasada racjonalizmu. Od Kartezjusza do wczesnego Kanta [The Supreme Principle of Rationalism. From Descartes to Early Kant]. Kraków: Wydaw­ni­ctwo Aureus, 2007.
• Paź, Bogusław. “Principium” (headword). In Powszechna Encyklopedia filozofii [The Universal Encyclopedia of Philosophy], edited by Andrzej Maryniarczyk. Vol. VII, 482–487. Lu­blin: Polskie Towa­rzystwo Tomasza z Akwinu, 2007.
• Paź, Bogusław. “Ratio / Racja” (headword). In Powszechna Encyklopedia filozofii [The Uni­ver­sal Encyclopedia of Philosophy], edited by Andrzej Maryniarczyk. Vol. VIII, 647–651. Lu­blin: Polskie Towa­rzystwo Tomasza z Akwinu, 2007.
• Paź, Bogusław. “Zasada racji jako naczelna zasada bytu i poznania w wykładni F. Ch. Bau­mei­stra.” Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria 16 (2007), 1 (61): 189–204.
• Reinhold, Karl Leonard. Beiträge zur Berichtigung bisheriger Mißverständnisse der Philo­sophen. Hamburg: Felix Meiner Verlag, 2003.
• Saame, Otto. Der Satz vom Grund bei Leibniz. Mainz: Hans Krach, 1961.
• Stróżewski, Władysław. “Płaszczyzny sensu.” In idem. Istnienie i sens, 423–437. Kraków: Wy­daw­nictwo Znak, 1994.
• Twardowski, Kazimierz. Zur Lehre vom Inhalt und Gegenstand der Vorstellungen. Wien: Höl­der, 1894.
• [Vitruvius.] Vitruvii De Architectura libri decem. Vitruv. Zehn Bucher über die Architektur. Edidit et annotovit C. Fensterbusch. Berlin: Akademie-Verlag, 1964.
• Wolff, Christian. Philosophia prima, sive Ontologia, methodo scientifica pertractata, qua omnis cognitiones humanae principia continent. Hildesheim: Georg Olms, 2001.
• Wolff, Christian. Philosophia rationalis sive Logica, methodo scientifica pertractata et ad usum scientiarum atque vitae aptata. Hildesheim: Georg Olms, 1983.

Identifiers

DOI

10.18290/rf.2017.65.2-6