Die Bibel als Begründungsanfang der evangelischen Theologie Eine systematisch-theologische Erinnerung an den Breslauer und Greifswalder Neutestamentler Ernst Lohmeyer

• Authors: Theißen Henning

Title variants

EN

Starting Protestant Theology With the Bible. A Systematic-Theological Tribute to Ernst Lohmeyer

PL

Biblia jako wspólna podstawa teologii ewangelickiej. Przemyślenia dotyczące dzieła wrocławskiego i gryfickiego nowotestamentowa Ensta Lohmeyera

• Languages of publication: DE

Abstracts

EN

The life and work of New Testament scholar Ernst Lohmeyer (1890-1946) of Breslau (1921-1935) and Greifswald (1935-1946) deserves reconsideration not only due to his innovative contributions to early Jewish and Judaeo-Christian apocalypticism, but also because his entire theology mirrors a renewed understanding of the relationship between Christianity and Judaism. Building on Andreas Köhn's research on Lohmeyer's biography, particularly his unpublished correspondence with his publisher Gustav Ruprecht, the present essay focuses on Lohmeyer's understanding of revelation. Influenced by Franz Rosenzweig's philosophy of religion and Richard Hönigswald's Neo-Kantian epistemology, Lohmeyer develops a comparative concept of revelation that links biblical sources to Christian doctrine and thus steers a middle path between historical analysis (e.g., A. Jülicher) and dogmatic application of biblical texts (e.g., K. Barth). Inspired by this concept, it is argued in the first half (I) of the essay that the Bible serves as a starting-point for the dogmatic discourse by determining the questions theological doctrine is supposed to answer. This leads to the five theses of the second section (II) of the essay: Thesis #1: Instead of teaching a particular trinitarian doctrine, the Bible ra-ther asks the question what the relationship between Jesus and God was like. Thesis #2: The doctrine of the triune God is not an unbiblical invention by the the church, but answers questions which the Bible raises inevitably (cf. I Cor 12:3). Thesis #3: While the New Testament and the mainline trinitarian doctrines agree about the relationship between Jesus and God, their ideas about the canonical status of Scripture disagree. Thesis #4: The writers of the New Testament presuppose that in Jesus God offers unconditional salvation for mankind. The ecclesial traditions behind the trinitarian doctrine share this belief, but try to argue for it rationally. Thesis #5: There are different ways of reading the Bible within the Christian communnity. Besides its liturgical use as a source for what is said and done in worship, the Bible can also function as a starting-point for arguing dogmatically for the truth of the Christian belief by determining the questions this belief has to cope with.

PL

Artykuł omawia zagadnienie wiary jako centralnego motywu teologii ewangelickiej w kontekście twórczości teologicznej wrocławskiego i gryfickiego nowotestamentowa Ensta Lohmeyera (1890-1946). Na początku ukazano osobę i dzieło Lohmeyera, ukazując go jako wybitnego znawcę Nowego Testamentu, autora wielu komentarzy egzegetycznych do pism Nowego Testamentu, a zwłaszcza listów apostoła Pawła. Druga część omawia dziedzictwo teologiczne Lohmeyera, akcentując znaczenie pojęcia wiary dla całej teologii ewangelickiej. Lohmeyer w swych publikacjach egzegetycznych, wskazywał między innymi na fakt, że wiara trynitarna ma oparcie w Biblii. Główne motywy teologii wrocławskiego biblisty zestawiono w 5 tezach: 1. Biblia nie zawiera nauki trynitranej, lecz pozostawia otwarta kwestię relacji pomiędzy Jezusem a Bogiem. 2. Nauka trynitarna nie jest pozabiblijnym wynalazkiem Kościoła. 3. Pomiędzy Nowym Testamentem a nauka trynitarną zachodzi zjawisko rzeczowej kontynuacji. 4. W Nowym Testamencie, relacja pomiędzy Jezusem a Bogiem jest podstawą czynu zbawczego, podczas gdy nauka trynitarna jest wynikiem logicznego następstwa i argumentacji o charakterze teologicznym. 5. Różne formy użycia Biblii, także w liturgii, prowadzą do stwierdzenia, że Biblia stanowi podstawę wszelkiej wiary chrześcijańskiej.

Keywords

PL

Wiara; Ernst Lohmenyer; egzegeza; Listy apostoła Pawła

EN

Ernst Lohmeyer (1890-1946); New Testament exegesis; trinitarian doctrine; historical method; Dialectical Theology; unpublished correspondence

• Publisher: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Gdańsku z siedzibą w Sopocie
• Journal: Gdański Rocznik Ewangelicki
• Year: 2014
• Volume: 8
• Pages: 265-279

Contributors

author

Theißen Henning

• (ur. 1974) – doktor habilitowany teologii ewangelickiej, duchowny ewangelicki, pracownik naukowy katedry teologii systematycznej na wydziale teologii ewangelickiej Uniwersytetu Ernsta Moritza Arndta w Greifswaldzie, RFN.