Mesjanizm a milenaryzm chrześcijański w pierwszych wiekach

• Authors: Mieczysław Celestyn Paczkowski

Title variants

EN

Messianism and Millenarianism at the Beginning of the Christian Era

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Chrześcijaństwo, jak również judaizm, należy do religii mesjańskich. Określenie „mesjasz” ma swoje korzenie w Starym Testamencie, lecz jego znaczenie odwołuje się do zabarwienia już postbiblijnego. Pierwsi chrześcijanie zaakceptowali mesjanizm królewski i rodowód Dawidowy Zbawiciela. Jego panowanie, według Starego i Nowego Testamentu, ma rozciągać się na cały świat i wszystkie narody, wśród których będzie panować szczęście, pokój i sprawiedliwość. Do królestwa Chrystusowego odnosiły się, w opinii chrześcijan, zapowiedzi prorockie. Dziedzictwo mesjanizmu judaistycznego weszło do repertorium pojęciowego milenaryzmu wczesnochrześcijańskiego. Z historyczno-teologicznego punktu widzenia fenomen milenaryzmu uwidocznił się u początków chrześcijaństwa, gdy oczekiwania i nadzieje eschatologiczne były niezwykle żywe. Milenaryści uważali, że przed końcem świata i przed sądem ostatecznym nastąpi pierwsze zmartwychwstanie sprawiedliwych, którzy przez tysiąc lat (millennium) mieliby cieszyć się wraz z Chrystusem szczęściem i obfitością wszelkiego dobra w niebiańskiej Jerozolimie, która zstępuje na ziemię. Wizję milenarystyczną w sposób fizyczny przedstawiali w swoich pismach: Papiasz, Justyn Męczennik, Ireneusz, Tertulian i Wiktoryn z Petowium. Spowodowało to reakcję autorów z kręgu aleksandryjskiego, którzy odczytywali teksty prorockie i apokaliptyczne poza kontekstami „tysiącletniego królestwa”, podkreślając ich znaczenie duchowe. Był to powód zmierzchu milenaryzmu, do którego dołączyła zmiana historyczna i zwycięstwo religii Chrystusowej. Nie oznaczało to zmierzchu mesjanizmu chrześcijańskiego. „Pobożni cesarze” jako „pomazańcy Boży” wcielali w życie ideał królestwa mesjańskiego na ziemi.

EN

Christianity, like Judaism, is a messianic religion. The term „Messiah” is rooted in the Old Testament, but its meaning arises from postbiblical usage. In the case of messianic tradition the Scriptures played a central role, but the interpretation of the biblical material was influenced by a variety of factors, including social situation and historical events. Jewish apocrypha and pseudepigrapha present various scenarios of a temporally limited reign of the faithful on earth with the Messiah. In early Christian tradition the Messiah - Son of God will play a crucial role in the last days. The Christian readers of the Bible heard prophecies as predictions of the coming King (Christ) - predictions they wove together with a variety of other biblical passages to form distinct visions of what God had done. In Jewish visions, the Messiah would deliver Israel from foreign bondage and establish an ideal kingdom in which justice would rule. Strangely, the images of this type were adoperate by millenarian Christians. The millennium according the Christian authors is the combination of the prophetic ideal of a messianic kingdom with an array of apocalyptic hopes. During this era the resurrected saints reign with Christ on earth. It is often understood as occurring between the destruction of this evil, temporal age ruled by Satan and the creation of a new heaven and earth in a righteous. It is often portrayed as an era of peace and great fertility in nature. Many of the Christian writers (Papias, Justin Martyr, Irenaeus, Tertullian, and Victorinus of Petovium) believed in a literal millennial reign of Christ and the saints on earth from a rebuilt Jerusalem. The reign is pictured as marked by peace, harmony in the animal kingdom and between it and humanity, and great fertility in nature, to be followed by the resurrection and the judgment. Origen allegorized the millennium to be the spiritual rule of Christ in the believer and the mystical secrets. With the triumph of the Christian religion, the story took a different direction. The Fathers of the Church clearly indicated the turning point of the Christian empire and continuous progress in the spread of the Gospel. The end of millenarism did not indicate the demise of messianism in the Christian version. The pious emperors – „anointed of the Lord”, embodied the ideal of the Messianic kingdom, according to the rule „as in heaven, so on earth”.

Keywords

PL

Mesjanizm; milenaryzm; interpretacja patrystyczna; apokaliptyka chrześcijańska

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2014
• Issue: 34
• Pages: 15-38

Contributors

author

Mieczysław Celestyn Paczkowski

• Wydział Teologiczny Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń

References

• Bardy, G., Cérinthe, „Revue Biblique” 30 (1921), s. 344-373.
• Bauer, W., Chiliasmus, w: Reallexikon für Antike und Christentum, t. 2, red. T. Klauser, Stuttgart 1954, s. 1073-1078.
• Berruto, A.M., Millenarismo e montanismo, „Annali di Storia dell’esegesi” 15/1 (1998), s. 85-100.
• Bietenhard, H., The millennial hope in the Early Church, „Scottish Journal of Theology” 6 (1953), s. 12-30.
• Curti, C., Il regno millenario in Vittorino di Petovio, „Augustinianum” 18 (1978), s. 419-433.
• Częsz, B., Interpretacja nieba w kategorii państwa Bożego przed Augustynem, „Vox Patrum” 19 (1990), s. 621-636.
• Daniélou, J. – Lubac, H. de – Mondésert, C., Sources Chrétiennes, Paryż 1941-.
• Daniélou, J., Messaggio evangelico e cultura ellenistica, Bolonia 1975.
• Daniélou, J., Théologie du judéo-christianisme, Paryż 1991.
• Dattrino, L., Patrologia, Casale Monferrato 1991.
• Di Berardino, A. (red.), Nuovo dizionario patristico e di antichità cristiane, t. 3, Genua-Mediolan 2007.
• Encyklopedia powszechna, t. 4 (praca zbiorowa), Warszawa 2007.
• Farina, R., L’Impero e l’imperatore cristiano in Eusebio di Cesarea, Zurich 1966.
• Forstner, D., Świat symboliki chrześcijańskiej, tł. W. Zakrzewska – P. Pachciarek – R. Turzyński, Warszawa 1990.
• Gadacz, T. – Milerski, B. (red.), Religia. Encyklopedia PWN, t. 6-7, Warszawa 2002-2003.
• Gagé, J., Commodien et le mouvement millénariste du IIIe siècle (258-262 ap. J.-C), „Revue d’histoire et de philosophie religieuse” 41 (1961), s. 355-378.
• Gatti Perer, M.L. (red.), „La dimora di Dio con gli uomini” (Ap 21,3). Immagini della Gerusalemme celeste dal II al XIV secolo, Milano 1983.
• Geerard, M., Clavis Patrum graecorum, t. 2, Turnhout 1974.
• Graffin, E. – Nau, F. (red.), Patrologia Orientalis, Paryż 1907 -.
• Graffin, E. (red.), Patrologia Syriaca, Paryż 1904 -.
• Guinot, J.-N., Théodoret et le millénarisme d’Apollinaire, „Annali di Storia dell’esegesi” 15/1 (1998), s. 153-180.
• Hamman, A. (red.), Patrologia Latina. Supplementum, Paryż 1958 -.
• Irmscher, J., La valutazione dell’Apocalisse di Giovanni nella Chiesa antica, „Augustinianum” 19 (1989), s. 171-176.
• Juel, D., Messiah, w: Eerdmans Dictionary of the Bible, red. D.N. Freedman, Grand Rapids 2000, s. 889-890.
• Kaczmarkowski, M., Chiliazm, w: Encyklopedia Katolicka, t. 3, red. R. Łukaszyk – L. Bieńkowski – F. Gryglewicz, Lublin 1979, k. 156-160.
• Kasprzak, D., Millenaryzm: „ziemski raj” tylko dla wybranych sprawiedliwych - okres patrystyczny, w: W oczekiwaniu na Królestwo. Nadzieje i obawy związane z końcem tysiąclecia, red. P.J. Śliwiński, Kraków 2000, s. 89-124.
• Loofs, F., Theophilus von Antiochien „Adversus Marcionem” und die anderen theologischen Quellen bei Irenaeus (Texte und Untersuchungen zur Geschichte der altchristlichen Literatur; 46,2), Leipzig 1930.
• Mai, A., Nova Patrum Bibliotheca, t. VII/2, Rzym 1844-1854.
• Mazzucco, C. – Pietrella, E., Il rapporto tra la concezione del millenio dei primi autori cristiani e l’Apocalisse di Giovanni, „Augustinianum” 18 (1978), s. 29-45.
• Mazzucco, C., Tra l’ombra e la realtà: l’„Apocalisse” nel „Simposio” di Metodio di Olimpo, „Civiltà classica e cristiana” 6 (1985), s. 399-423.
• Migne, J.P. (red.), Patrologiae cursus completus: Series Graeca, Paryż 1857 -.
• Migne, J.P. (red.), Patrologiae cursus completus: Series Latina, Paryż 1841 -.
• Monaci A., Apocalisse ed escatologia nell’opera di Origene, „Augustinianum” 18 (1978), s. 139-151.
• Paczkowski, M.C., Interpretacja milenarystyczna idei Jerozolimy (II-III wiek), „Tarnowskie Studia Teologiczne” 19 (2000), s. 56-52.
• Paczkowski, M.C., La lettura cristologica dell’Apocalisse nella Chiesa prenicena, „Liber Annuus SBF” 46 (1996), s. 187-222.
• Pietras, H., Starożytne spory wokół Apokalipsy. Judeochrześcijańskie elementy w literaturze patrystycznej. Materiały Sympozjum patrystycznego, 16.10.1997, „Studia Antiquitatis Christianae” 13 (1998), s. 36-41.
• Prinzivalli, E., Il millenarismo in Oriente da Metodio ad Apollinare, „Annali di Storia delle’esegesi” 15/1 (1998), s. 125-151.
• Quasten, J., Patrologia, t. 1, Casale Monferrato 1983.
• Salvatore, A., Commodiano. Carme apologetico, Turyn 1977.
• Simonetti, M., Il millenarismo in Occidente: Commodiano e Lattanzio, „Annali di Storia dell’esegesi” 15/1 (1998), s. 181-189.
• Simonetti, M., Il millenarismo in Oriente da Origene a Metodio, w: Corona gratiarum. Miscellanea patristica, historica et liturgica E. Dekkers XII lustra complenti oblata, t. 1, Brugge – Gravenhage 1975, s. 37-58.
• Simonetti, M., L’Apocalissi e l’origine del millennio, w: Ortodossia ed eresia fra I e II secolo, Catanzaro 1994, 47-61.
• Simonetti, M., L’Apocalissi e l’origine del montanismo, „Vetera Christianorum” 36 (1989), s. 337-350.
• Simonetti, M., Lettera e/o allegoria. Un contributo alla storia dell’esegesi patristica (Studia Ephemeridis „Augustinianum”; 23), Rzym 1985.
• Skarsaune, O., The Proof from Prophecy, Leiden 1987.
• Testa, E., La Nuova Sion, „Liber Annuus SBF” 22 (1972), s. 48-73.
• Trapè, A. (red.), Nuova Biblioteca Agostiniana. Opere di S. Agostino, edizione latino–italiana, Rzym 1965.