Morfoskładnia w Słowniku właściwych użyć języka

• Authors: Gębka-Wolak Małgorzata , Moroz Andrzej

Title variants

EN

Morphosyntax in The Dictionary of Proper Uses of Language

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zarysowuje teoretyczne podstawy opisu problemów morfoskładniowych w Słowniku właściwych użyć języka. Kluczowym jego elementem jest przedstawienie zasad działania referencyjnego modelu gramatycznego oraz scharakteryzowanie zasadniczych etapów procedury oceny faktów językowych. W pierwszym wypadku punktem odniesienia jest model składni zależności, który oddaje relacje między elementami konstrukcji składniowych, przypisując je do określonego typu powiązania. Z kolei w wypadku procedury oceny dużo większy nacisk kładzie się na rolę kryteriów uzualnych i frekwencję określonych struktur składniowych. Powiązanie obu elementów pozwala natomiast na skonstruowanie w miarę obiektywnej procedury oceniającej.

EN

This article outlines the theoretical basis of describing morphosyntactic problems in The Dictionary of Proper Uses of Language. The main point was to 1) show the principles of the reference grammatical model and 2) to describe the main phases of the procedure of language facts evaluation. In the first case, we refer to the dependency syntax model, which reflects the relationships between the elements of syntactic structures through assigning them to a specific type of binding. In the second case, in contrast to the traditional nor-mative model, the importance of the frequency of the specific syntactic structures is much more underlined. Ultimately, the combination of prevalence and frequency of language elements allows for constructing an objective assessment procedure.

Keywords

PL

słownik normatywny; morfoskładnia; właściwe użycie języka

EN

normative dictionary; morphosyntax; proper use of language

• Publisher: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Journal: Język Polski
• Year: 2021
• Volume: 101
• Issue: 2
• Pages: 17-33

Contributors

author

Gębka-Wolak Małgorzata

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

author

Moroz Andrzej

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Apresân i in. 2010: Teoretičeskije problemy russkogo sintaksisa, Âzyki Slavânskih Kultur, Moskva.
• Bień J.S. 2001: O pojęciu wyrazu morfologicznego, [w:] W. Gruszczyński, U. Andrejewicz, D. Kopcińska, M. Bańko (red.), Nie bez znaczenia... Prace ofiarowane Profesorowi Zygmuntowi Saloniemu z okazji 15 000 dni pracy naukowej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 67–77.
• Bień J.S. 2004: Wyrazy morfologiczne i morfosyntaktyczne w praktyce, [w:] A. Moroz, M. Wiśniewski (red.), Studia z gramatyki i semantyki języka polskiego. Prace dedykowane Profesor Krystynie Kallas, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, s. 171–182.
• Bobrowski I. 1993: Językoznawstwo racjonalne: z zagadnień teorii językoznawczej i metodologii opisów gramatycznych, Instytut Języka Polskiego, Kraków.
• Bobrowski I. 1998: Zaproszenie do językoznawstwa, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
• Bobrowski I. 2005: Składniowy model polszczyzny, LEXIS, Kraków.
• Bogusławski A. 1998: Preliminaria gramatyki operacyjnej, „Polonica” XIII, s. 163–223.
• Buttler D. 1976: Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H. 1971/1986: Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Gębka-Wolak M. 2019: Norma składniowa współczesnej polszczyzny w ujęciu teoretycznym i w praktyce, [w:] D. Zdunkiewicz-Jedynak, J. Liberek (red.), Problemy polskiej normy językowej i kodyfikacji, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 179–202.
• Gębka-Wolak M., Moroz A. 2009a: Poprawność a akceptowalność. Problemy teoretyczne, „Język Polski” LXXXIX, z. 2, s. 124–134.
• Gębka-Wolak M., Moroz A. 2009b: Akceptowalne nie musi być poprawne, czyli jak oceniamy wyrażenia językowe, [w:] A. Piotrowicz, K. Skibski, M. Szczyszek (red.), Kształtowanie się wzorów i wzorców językowych, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 135–140.
• Gębka-Wolak M., Moroz A. 2019: Jednostka tekstu prawnego w ujęciu teoretycznym i praktycznym, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
• Graliński F., Liberek J. 2019: Przydatność tradycyjnych opisów leksykograficznych w dowodach z opinii biegłego językoznawcy dotyczących znieważenia. Na przykładzie rzeczownika pedał i w kontekście możliwości programu do automatycznego wyszukiwania danych FBL Risercz, [w:] M. Zaśko-Zielińska, K. Kredens (red.), Lingwistyka kryminalistyczna: teoria i praktyka, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, Quaestio, Wrocław, s. 343–376.
• Grochowski M. 2012: Główne kierunki badań syntaktycznych w Polsce w drugiej połowie XX wieku i na początku XXI wieku, [w:] M. Grochowski (red.), Językoznawstwo w Polsce. Kierunki badań i perspektywy rozwoju, BEL Studio, Warszawa, s. 139–155.
• Heinz A. 1965: System przypadkowy języka polskiego, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Jadacka H. 2005: Kultura języka polskiego: fleksja, słowotwórstwo, składnia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Karolak S. 1984: Składnia wyrażeń predykatywnych, [w:] Z. Topolińska (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 11–211.
• Kieraś W., Kobyliński Ł., Ogrodniczuk M. 2018: Korpusomat – a tool for creating searchable morphosyntactically tagged corpora, „Computational Methods in Science and Technology” 24(1), s. 21–27.
• Klemensiewicz Z. 1953: Zarys składni polskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Klemensiewicz Z. 1967: Studia syntaktyczne, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Kuryłowicz J. 1987: Studia językoznawcze, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Markowski A. 2005: Kultura języka polskiego: teoria, zagadnienia leksykalne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Mel’čuk I.A. 1974: Opyt teorii lingvističeskih modelej „Smysl↔Tekst”, Izdatel’stvo „Nauka”, Moskva.
• Miel’čuk I.A. 1981: Types de dépendance syntagmatique entre les mots-formes d’une phrase, „Bulletin de la Société de Linguistique de Paris”, t. LXXVI, fas. 1, s. 1–59.
• Mel’čuk I.A. 1988: Dependency syntax: Theory and practice, State University of New York Press, New York.
• Mel’čuk I.A. 1993: Soglasovanie, upravlenie, kongruentnost’, „Voprosy Âzykoznaniâ”, 5, s. 16–58.
• Mel’čuk I.A. 2003: Levels of Dependency in Linguistic Description: Concepts and Problems. [w:] V. Agel, L. Eichinnger, H.-W. Eroms, P. Hellwig, H. J. Herringer, H. Lobin (red.), Dependency and Valency. An International Handbook of Contemporary Research, vol. 1, W. de Gruyter, Berlin–New York, s. 188–229 (online: http://www.olst.umontreal.ca/melcuk/#anchorPublications, dostęp: 12 listopada 2020).
• Mel’čuk I.A. 2012: Âzyk: ot smysla k tekstu, Âzyki Slavânskoj Kultury, Moskva.
• Misz H. 1967: Opis grup syntaktycznych dzisiejszej polszczyzny pisanej, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, Bydgoszcz.
• Moroz A. 2011: Kryteria oceny poprawności konstrukcji z wyrażeniami niezwiązanymi składniowo, [w:] A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska, K. Skibski (red.), Norma językowa w aspekcie teoretycznym i pragmatycznym, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 89–98.
• NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego (online: http://nkjp.pl, dostęp: 10 listopada 2020).
• NSPP PWN: Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. A. Markowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Patejuk A., Przepiórkowski A. 2012: Towards an LFG parser in Polish. An exercise in parasitic grammar development, [w:] Proceedings of the Eighth International Conference on Language Resources and Evaluation, LREC 2012, ELRA, Istanbul, s. 3849–3852.
• Paveau M.-A., Sarfati G.-E. 2009: Wielkie teorie językoznawcze. Od językoznawstwa historyczno-porównawczego do pragmatyki, przekł. I. Piechnik, Avalon, Flair, Kraków.
• Polański K. (red.) 1980–1992: Słownik syntaktyczno-generatywny czasowników polskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Polański K. (red.) 1995: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Portal PWN 2003: Słowniki PWN. Portal, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa (CD).
• Przepiórkowski A. 2003: Składniowe uwarunkowania znakowania morfosyntaktycznego w korpusie IPI PAN, „Polonica” XXII–XXIII, s. 57–76.
• Przepiórkowski A. 2008: Powierzchniowe przetwarzanie języka polskiego, Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa.
• Przepiórkowski A. 2015: Inżyniera lingwistyczna a obecna sytuacja językoznawstwa polonistycznego, „LingVaria”, z. 2, s. 135–145 (doi: 10.12797/LV.10.2015.20.11).
• Przepiórkowski A., Bańko M., Górski L.R., Lewandowska-Tomaszczyk B. (red.) 2012: Narodowy Korpus Języka Polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Przepiórkowski A., Kupść A., Marciniak M., Mykowiecka A. 2002: Formalny opis języka polskiego. Teoria i implementacja, Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa.
• Saloni Z., Świdziński M. 1981/1998: Składnia współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• SGJP: Słownik gramatyczny języka polskiego (online: http://sgjp.pl, dostęp: 10 listopada 2020).
• Szpakowicz S. 1983: Formalny opis składniowy zdań polskich, Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Szupryczyńska M. 1996: Pozycja składniowa frazy celownikowej w zdaniu polskim, Toruń.
• Szupryczyńska M., Zaremba K. 1993: Kilka uwag o tzw. dopełniaczu cząstkowym w języku polskim, „Język Polski” LXXIII, s. 10–19.
• Świdziński M. 1992: Gramatyka formalna języka polskiego, Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Walczak B. 1986: O kryteriach poprawności językowej – polemicznie, „Poradnik Językowy”, z. 9–10, s. 625–632.
• Woliński M. 2003: System znaczników morfosyntaktycznych w korpusie IPI PAN, „Polonica” XXII–XXIII, s. 39–55.
• WSJP PAN: Wielki słownik języka polskiego PAN, red. P. Żmigrodzki (online: https://wsjp.pl, dostęp: 10 listopada 2020).
• Zawadowski L. 1966: Lingwistyczna teoria języka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Zdunkiewicz-Jedynak D., Liberek J. 2019: Nowoczesny słownik poprawnej polszczyzny – wyzwania, plany, wątpliwości, nadzieje, [w:] eidem (red.), Problemy polskiej normy językowej i kodyfikacji, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 37–54.

Identifiers

DOI

doi: http://dx.doi.org/10.31286/JP.101.2.2