Mówione „miniatury” autobiograficzne pogra

• Authors: Katarzyna Taborska

Title variants

EN

Spoken Autobiographic “Miniatures” of the Borderlands

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono różnojęzyczne wypowiedzi ukazane przez językoznawczynię Annę Zielińską w monografii zatytułowanej Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim (2013). Opracowanie i zawarty w nim zestaw fonetycznie zapisanych opowieści powstały jako efekt badań terenowych prowadzonych w latach 2009–2013. Celem badań było zobrazowanie stopnia różnorodności językowej występującej w regionie przyłączonym po drugiej wojnie światowej do Polski i nazwanym wówczas lubuskim. Niniejszy artykuł ukazuje próbę oglądu zbioru wspomnień ludzi pograniczy z perspektywy literaturoznawczej. Zaproponowano w nim włączenie tekstów zebranych w Mowie pogranicza do tożsamościowej literatury miejsca – literatury, która wiąże się z przekształcaniem obszarów niemieckojęzycznych lub z dominującym językiem niemieckim w miejsca polskojęzyczne lub z dominującym językiem polskim funkcjonującym w różnych jego wariantach. W szkicu zasygnalizowano też problemy interpretacyjne omawianych „miniatur” autobiograficznych, które obrazują przykłady mówienia po niemiecku, gwarą kramską, mówienia po polsku osób, których językiem pierwszym w dzieciństwie był język niemiecki, mówienia dialektem południowokresowym, po polesku, ukraińsku, łemkowsku oraz mówienia gwarą polskich górali bukowińskich.

EN

There are multilingual opinions shown in the essay based on linguist Anna Zielińska’s monograph titled “Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim” (2013). Compilation and set of phonetically written stories included in it resulted from field studies conducted between 2009–2013. The aim of the studies was to show language diversity present in the region annexed after World War II and called then “lubuski”. This article demonstrates an attempt to look into reminiscences of people from borderlands from the literary perspective. The collected texts from “Language of the borderland” was proposed to be included in the identity literature of place – literature that is associated with transformation of German-speaking regions or domination of German language into regions of Polish language or domination of Polish language with many of its dialects. There are also interpretative problems of autobiographic miniatures indicated which show speaking German, speaking in “kramsk” dialect, speaking Polish for people whose mother tonque was German, speaking in southern borderland dialect, speaking “poleski”, Ukrainian, Lemkos language and speaking in the dialect of Polish highlanders from Bukowina.

Keywords

PL

pogranicza niemiecko-polskie; mowa pograniczy; autobiografizm; literatura; wspomnieniowa; region lubuski

EN

Polish-German borderland borderland language; autobiography issues; memoir literature

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Autobiografia. Literatura. Kultura. Media
• Year: 2014
• Issue: 2(3)
• Pages: 125-135

Contributors

author

Katarzyna Taborska

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wlkp.

References

• Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Andrzej Mencwel, Roch Sulima, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2003. Lewicka Maria, Psychologia miejsca, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2012. Literatura ustna, red. Przemysław Czapliński, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2010. Taborska Katarzyna, Literatura miejsc niemiecko-polskich po roku 1989. Polonocentryczne strategie geografii wyobrażonej. W: Geografia wyobrażona regionu. Literackie figury przestrzeni, red. Daniel Kalinowski, Małgorzata Mikołajczak, Adela Kuik-Kalinowska, Universitas, Kraków 2014. Taborska Katarzyna, Mityczne i postmityczne kreowanie tożsamości pogranicza w wybranych narracjach środowiskowych. W: Konstrukcje i destrukcje tożsamości, t. 2: Tożsamość wobec wielojęzyczności, red. Ewa Golachowska, Anna Zielińska, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa 2012. Zielińska Anna, Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa 2013.

Identifiers

ISSN

2353-8694