Feminizm i komunitaryzm – zgodność czy konflikt?

• Authors: Katarzyna Guczalska

Title variants

EN

Feminism and communitarianism: agreement or conflict?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia wspólne założenia teoretyczne obecne w feminizmie oraz komunitaryzmie, zwracając jednocześnie uwagę na niewspółmierność tych doktryn. Celem tekstu jest wskazanie przyczyn ideowego podobieństwa oraz różnicy obu teorii politycznych. Najogólniej rzecz biorąc, powodem bliskości doktryny feministycznej i komunitariańskiej jest rewizja liberalnego modelu podmiotu, natomiast konflikt między nimi ma swoje źródło w szczegółach dotyczących wspólnotowego pojmowania człowieka. Feminizm i komunitaryzm wychodzą od podobnej wizji podmiotowości, posiadają jednak różne cele. Są to odpowiednio: emancypacja i konserwatyzm. Ostatecznie, zarówno liberalizm, jak i komunitaryzm okazują się w perspektywie feministycznej nurtami patriarchalnymi. Artykuł omawia wątek uzyskiwania tożsamości i odrębności przez oba kierunki w konfrontacji z liberalizmem, temat podobieństwa tych doktryn w odniesieniu do zagadnienia podmiotowości („odcieleśnionej” i „osadzonej”) oraz wyartykułowanie powodów dystansu, który pojawia się w feminizmie w stosunku do teorii sprawiedliwości Johna Rawlsa. Aby nie pozostać na poziomie ogólnikowych stwierdzeń, praca poddaje analizie stanowiska: Marilyn Friedman, Susan Okin, Susan Hekman. Dzięki omówieniu poglądów feministek możliwe staje się wyartykułowanie powodów bliskości, a jednak ostatecznie niemożności utrzymania wspólnego frontu ideowego pomiędzy feminizmem a komunitaryzmem.

EN

The article presents the theoretical assumptions common to feminism and communitarianism, while drawing attention to the incommensurability of the two doctrines. The aim of the article is to identify the causes of the ideological similarity and difference of the two political theories. Very broadly speaking, the reason for the closeness between the feminist and communitarian doctrines is a revision of the liberal model of the subject, while the conflict between them has its roots in the particulars concerning the understanding of man as an element of community. Feminism and communitarianism have their origins in a similar vision of subjectivity, but they have different goals, which are emancipation and conservatism, respectively. Ultimately, from the feminist perspective both liberalism and communitarianism appear to be patriarchal propositions. In particular, the article discusses the matter of gaining identity and autonomy by both these doctrines in confrontation with liberalism; the topic of these doctrines’ similarity in relation to the problem of subjectivity (disembodied and situated); and articulating reasons for the distance which appears in feminism with regard to John Rawls’ theory of justice. In order to go beyond general statements, the article analyses the positions of Marilyn Friedman, Susan Okin, and Susan Hekman. Through discussing the views of these feminists, it is possible to articulate reasons for the closeness between feminism and communitarianism and for the ultimate impossibility of maintaining a unified ideological front by the two doctrines.

Keywords

PL

podmiotowość; patriarchat; komunitarianizm; feminizm; liberalizm

EN

subjectivity; patriarchy; feminism; communitarianism; liberalism

• Publisher: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk / Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Prakseologia
• Year: 2016
• Volume: 158/2
• Pages: 215-245

Contributors

author

Katarzyna Guczalska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków

References

• Augustyn, 2001, Dialogi filozoficzne. Kraków: Znak.
• Bartyzel J., Wartość wspólnoty. Filozofia polityczna komunitaryzmu, [on line] http://www.legitymizm.org/wartosc-wspolnoty-komunitaryzm [dostęp 4.01.2016].
• Brawn P., 2006, Ciało i społeczeństwo. Mężczyźni, kobiety i abstynencja seksualna we wczesnym chrześcijaństwie. Przeł. I. Kania. Kraków: Homini.
• Brighouse H., 2007, Sprawiedliwość. Przeł. Sławomir Królak. Warszawa: Wyd. Sic!.
• Friedman M., 1989, Feminism and Modern Friendship: Dislocating the Community. „Ethics” 99/2: 275–290.
• Dahl R.A., Stinebrickner B., 2007, Współczesna analiza polityczna. Przeł. P. Kazimierczak. Warszawa: Scholar.
• Chmielowski A., 2009, Polityka i etyka Alasdaira MacIntyre’a. W: Alasdair MacIntyre, Etyka i polityka. Warszawa: PWN: 7–40.
• Copleston E., 1998, Tomizm. Wprowadzenie do filozofii św. Tomasza z Akwinu. Przeł. J. Rybałta. Warszawa: PAX.
• Foucault M., 1977, Archeologia wiedzy. Przeł. A. Siemek. Warszawa: PIW.
• Foucault M., 2000, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Przeł. D. Leszczyński, L. Rasiński. Warszawa: PWN.
• Foucault M., 2000b, Historia seksualności. Przeł. B. Banasiak, T. Komendant. Warszawa: Czytelnik.
• Galston W.A., 1999, Cele liberalizmu. Przeł. A. Pawelec. Kraków.
• Grabowska B., 2010, Feministyczna krytyka libertarianizmu. W: W. Bulira, W. Gogłoza (red.), Libertarianizm. Teoria. Praktyka. Interpretacje. Lublin: Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 229–237.
• Hekman S., 1992, The Embodiment of the Subject: Feminism and the Communitarian Critique of Liberalism, „The Journal of Politics”, 54, 4: 1098–1119.
• Hoff Sommers Ch., 1994, Who stole feminism? How Women Have Betrayed Women, Simon & Schuster.
• Hyży E., 2012, Wybrane etyczno-polityczne propozycje współczesnego feminizmu globalnego. „Etyka” 45: 16–36.
• Jaggar A.M., 1983, Feminist Politics and Human Nature, Rowman/Littlefi eld Publishers.
• Komunitarianie. Wybór tekstów, 2004, red. P. Śpiewak. Przeł. P. Rymarczyk, T. Szubka. Warszawa: Aletheia.
• Kelly P., 2007, Liberalizm. Przeł. S. Królak. Warszawa: Wyd. Sic!.
• Kopania J., 2002, Etyczny wymiar cielesności. Kraków: Aureus.
• Koźmiński K., 2002, Komunitaryzm jako liberalizm odpowiedzialny – filozofia dobra Charlesa Taylora, „Anthropos?” 18–19: 152–168.
• Kymlicka W., 2009, Współczesna filozofia polityczna. Przeł. A. Pawelec. Warszawa: Aletheia.
• MacIntyre A., 2007, Czyja sprawiedliwość? Jaka racjonalność? Przeł. A. Chmielewski. Warszawa.
• Nagl-Docekal H., 1993, Die Kunst der Grenzziehung und die Familie. „Deutsche Zeitschrif für Philosophie” 41/6: 1021–1033.
• Nozick R., 2010, Anarchia, państwo i utopia. Warszawa: Aletheia.
• Nussbaum M., 2012, Philosophical Interventions: Reviews 1986–2011. Oxford University Press.
• Okin Moller S., 1992/3, Für einen humanistischen Humanismus. „Transit: Europäische Revue” 5: 74–90.
• Okin Moller S., 1999, Is Multiculturalism Bad for Women. Princeton University Press.
• Okin Moller S., 1987, Justice and Gender, „Philosophy and Public Affairs”, 16, 1: 42–72.
• Okin Moller S., 1989, Justice, Gender, and the Family. New York.
• Okin Moller S., 1993, Verletzbarkeit durch die Ehe, „Deutsche Zeitschrift für Philosophie”, 41/2: 277–320.
• Pateman C., 2014, Kontrakt Płci. Przeł. J. Mikos. Warszawa: Czarna Owca.
• Putnam Tong R., 2002, Myśl feministyczna. Wprowadzenie. Przeł. Jarosław Mikos, Bożena Umińska. Warszawa: PWN.
• Rasiński L., 2010, Dyskursywna koncepcja władzy. Foucault i Laclau o dyskursie, podmiocie i władzy, „Principia”: 177–192.
• Rau Z., 2000, Liberalizm. Zarys myśli politycznej XIX i XX wieku. Warszawa: Aletheia.
• Rawls J., 1994, Teoria Sprawiedliwości. Przeł. M. Panufnik i inni. Warszawa: PWN.
• Sandel M.J., 1998, Democracy’s Discontent. America in Search of a Public Philosophy. Cambridge, Massachusetts, London, England: The Belknap press of Harvard University Press.
• Sandel M.J., 1988, Liberalism and the Limits of Justice. Cambridge University Press.
• Sandel M., 2004, Republika proceduralna i nieuwarunkowana jaźń. W: Komunitarianie. Wybór tekstów. Warszawa: Aletheia: 71–90.
• Sandel M.J., 1998b, What Money Cant’t Buy: The Moral Limits of Markets. Oxford: Delivered at Brasenose College: 89–111.
• Sepczyńska D., 2012, Etyka troski jako filozofia polityki. „Etyka” 45: 37–61.
• Środa M., 2003, Indywidualizm i jego krytycy. Warszawa: Aletheia.
• Taylor Ch., 2001, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej. Przeł. M. Gruszczyński i inni. Warszawa: PWN.
• Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 7 [on line] https://jozefbizon.files.wordpress.com/2013/07/suma_teologiczna_sw_tomasz_t7_czlowiek.pdf [dostęp: 29.01.2016].
• Ullrich M., 1995, Kommunitarismus und Feminismus, „Forschungsjournal NSB JG” 8, 3: 63–72.
• Walzer M., 2004, Komunitariańska krytyka liberalizmu. W: Komunitarianie. Wybór tekstów, red. P. Śpiewak. Przeł. P. Rymarczyk, T. Szubka. Warszawa: Aletheia: 91–113.
• Walzer M., 2007, Sfery sprawiedliwości. Przeł. M. Szczubiałka. Warszawa.
• Wellmer A., 1994, Uwarunkowania kultury demokratycznej: przyczynek do debaty „liberałów” z „komunitarystami”. W: T. Buksiński (red.), Filozofia w dobie przemian. Poznań; Wydawnictwo Poznańskie.
• Wendell S., 1987, A (Qualified) Defense of Liberal feminizm, „Hypatia”: 65–93.
• Wójcik P., 2014, Nieodzowność komunitaryzmu http://jagiellonski24.pl/2014/09/03/wojcik-nieodzownosc-komunitaryzmu/ [dostęp 4.01.2016].
• Zygmunt A., 2007, Postulat równości płci w sferze zatrudnienia i pracy w teorii i praktyce państw Unii Europejskiej i w Polsce. Katowice: Uniwersytet Śląski.