“Grape Picking” Silk from Palmyra. A Han Dynasty Chinese Textile with a Hellenistic Decoration Motif

• Authors: Żuchowska Marta

Title variants

PL

Jedwab z przedstawieniem sceny winobrania znaleziony w Palmyrze. Chińska tkanina z epoki Han z hellenistycznym motywem dekoracyjnym

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

PL

Wśród tkanin znalezionych w Palmyrze na szczególną uwagę zasługuje jedwab z dekoracją przedstawiającą winorośl, postacie zbierające winogrona oraz zwierzęta - tygrysy i wielbłądy, znaleziony w wieży grobowej nr 65 na Nekropoli Zachodniej (Ryc. 1-4). Tkanina ta zachowała się w trzech niewielkich fragmentach o wymiarach 71x 109, 63x77 i 59x68 mm. Jest typowym przykładem chińskiego brokatu jin [錦] o splocie wzorzystym osnowowym. Trzy serie osnowy wykonano z jedwabiu bez śladów przędzenia w kolorach niebieskim, rdzawoczerwonym i złotożółtym, zaś wątek z jedwabiu niebieskiego, również bez śladów przędzenia. Na niebieskim tle przedstawiono wzory w kolorach żółtym i czerwonym. Biorąc pod uwagę datowanie Nekropoli Zachodniej, jedwab datuje się na I–II wiek n.e., czyli czasy panowania Wschodniej Dynastii Han (25-220 n.e.). Technika produkcji tkanin o splocie wzorzystym osnowowym była powszechnie stosowana w Chinach już od drugiej połowy I tysiąclecia p.n.e., a swój największy rozkwit osiągnęła za czasów panowania dynastii Han (206 p.n.e.-220 n.e.) i Jin (265-420 n.e.). Jest ona charakterystyczna dla produkcji chińskiej, podczas gdy w tradycji zachodniej stosowano z reguły sploty wzorzyste wątkowe. Jakkolwiek pod względem technologii tkackiej jedwab znaleziony w Palmyrze jest typowym przykładem tkaniny chińskiej, jego dekoracja jest pod wieloma względami nietypowa i musiała zostać zapożyczona z repertuaru motywów hellenistycznych. Przedstawiona scena winobrania zarówno pod względem tematyki, jak i poszczególnych jej elementów nie wpisuje się w kanon przedstawień ikonografii okresu Han. Winorośl, jakkolwiek według Zapisków Historyka [SHI Ji史記] została sprowadzona do Chin w połowie II wieku p.n.e., nie zyskała popularności, a jako motyw dekoracyjny nie pojawia się na zabytkach sprzed V-VI wieku. Za czasów dynastii Tang (618-907 n.e.) stała się dość częstym elementem, zwłaszcza w ornamentyce luster, w tym okresie niekiedy pojawia się też na tkaninach. Jedyny znany przykład wykorzystania motywu winorośli w chińskim tkactwie z okresu Han, poza jedwabiem z Palmyry, to jednobarwna tkanina o splocie diagonalnym qi [綺] znaleziona w Niya [尼雅], Minfeng [民豐] w Xinjiangu. Postacie ludzkie wyobrażone na jedwabiu z Palmyry różnią się również znacznie od typowych w chińskiej ikonografii przedstawień, znajdując raczej analogie w typowych dla sztuki hellenistycznej scenach ukazujących nagich mężczyzn z zaznaczoną muskulaturą lub kompozycjach z putti. Kolejnym nietypowym dla chińskiej sztuki elementem jest wielbłąd, którego przedstawienia stają się popularne w Chinach dopiero około VI wieku n.e., również na tkaninach. Scena przedstawiona na jedwabiu z Palmyry musiała zostać zapożyczona z repertuaru motywów zachodnich za pośrednictwem przedmiotów dekorowanych po dobnymi motywami i wykonanych zapewne w hellenistycznych państwach Azji Środkowej, lub, co mniej prawdopodobne, we wschodnich prowincjach rzymskich. Znane są dwie kategorie tego typu przedmiotów importowanych na wschód - metalowe naczynia i tkaniny. Wśród naczyń znalezionych na terenie Chin niektóre zdobione są podobnymi motywami, większość jednak została wyprodukowana w późniejszym okresie, między III a VII wiekiem n.e. Jeśli chodzi o tkaniny, wszystkie przykłady importów z zachodu znalezione zostały na terenie Xinjiangu, regionu położonego na skrzyżowaniu głównych szlaków komunikacyjnych między Wschodem a Zachodem, który w tym okresie był silnie związany z Chinami, a jego duża część była okresowo kontrolowana przez dynastię Han. Należy jednak podkreślić, że taki rozrzut znalezisk może być efektem szczególnie sprzyjających warunków klimatycznych, umożliwiających przetrwanie materiałów organicznych, które w innych rejonach uległy całkowitej degradacji. Ze stanowiska Niya pochodzi wełniana tkanina dekorowana motywem winobrania, zbliżonym do sceny wyobrażonej na jedwabiu z Palmyry, wykonana w splocie podwójnym łączonym, najprawdopodobniej w rejonie Azji Środkowej. Podobny produkt, który zawędrował do Chin jako towar, dar, lub element odzienia cudzoziemca mógł stać się wzorem dla omawianego tutaj jedwabiu. Nieliczne znaleziska chińskich tkanin o zdecydo¬wanie zachodnich motywach, zapożyczonych z estetyki hel¬lenistycznej lub irańskiej, znalezione na terenie Xinjiangu wskazują, że tego typu przedmioty były produkowane w warsztatach chińskich. Znikoma liczba znalezisk i brak potwierdzenia ich użytkowania w kręgach elity chińskiej utrudniają wyciągniecie jakichkolwiek wniosków na temat rozmiaru produkcji i jej rozpowszechnienia. Wydaje się możliwe, że tkaniny o egzotycznej z punktu widzenia mieszkańców Chin dekoracji mogły być produkowane specjalnie w celu dostosowania ich do zachodniego gustu, jako podarunki dla zagranicznych władców lub towary będące przedmiotem wymiany z cudzoziemcami.

Keywords

EN

Chinese silk, Chinese weaving, Han dynasty, Palmyra, Silk Road

• Publisher: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Journal: Światowit
• Year: 2015
• Volume: Tom XII (LIII), fasc. A
• Pages: 143-162

Contributors

author

Żuchowska Marta

References

• HAN SHU - Han Shu [Book of Han], Beijing 1999.
• SHI JI - Shi Ji. Records of the Grand Historian of China, translated by B. Watson, New York 1961.
• XIJING ZAJI - Xijing Zaji [Diverse Notes on the Western Capital], http://ctext.org/xijing-zaji/1, access on 24.06.2015.
• BECKER J., 2009 Pattern and Loom. A Practical Study of the Development of Weaving Techniques in China, Western Asia and Europe (second edition, with the collaboration of D.B. Wagner), Copenhagen.
• BERTRAND A., 2012, Water Management in Jingjue Kingdom: The Transfer of a Water Tank System from Gandhara to Southern Xinjiang in the Third and Fourth Centuries C.E., “Sino-Platonic Papers” 223, 1-81, http://sino-platonic. org/complete/spp223_water_tanks.pdf, access on 09.03.2015.
• BUNKER E., 2004 Late Antique Motifs on a Textile from Xinjiang Reveal Startling Burial Beliefs, “Orientations” 35/4, 30-36.
• CHEN YUEJUN, ZHANG XUQIU, 1982 JianglingMashan zhuangyi hao mu chutu de Zhan Guo sizhipin [WarringStatesPeriodSilkFabrics Unearthed from Brick Tomb No. 1 atMashan, Jiangling], “Wenwu” [Cultural Relics] 1982/10, 9-11.
• CHU SHIBIN, 1990 Gansu Jingyuan xin chu dong Luoma liujinying pan lue kao [Brief Study on Gilded Silver Plate Recently Found at Jingyuan, Gansu], “Wenwu” [Cultural Relics] 1990/5, 1-9.
• FRANCFORT H.-P., 2013, Les Nomades installes dans la Bactriane (IIe siecle av. J.-C. - Ier siecle ap. J.-C.). Nouvelles decouvertes, “Comptes Rendus de l’Academie des Inscriptions et Belles-Lettres” 2013/4, 1543-1576.
• GAWLIKOWSKI M., 1970 Monuments funeraires de Palmyre, Traveaux du Centre d’Archeologie Mediterraneenne de l’Academie Polonaise des Sciences 9, Varsovie.
• GU YINGYI, 1980 Lue tan Niya yizhi chutude mao zhi pin [Brief Discussion on the Wool Textiles Unearthed from Niya Site], “Wenwu” [Cultural Relics] 1980/3, 78-82.
• HILLERS D.R., CUSSINI E., 1996 Palmyrene Aramaic Texts, Publications of the Comprehensive Aramaic Lexicon III, Baltimore - London.
• HONG SHI, 2006 Zhan Guo Qin Han qiqi yanjiu [Research on Warring States, Qin and Han Lacquerware], Beijing.
• HUANG PEIXIAN, 2008, Handai mushi bihua yanjiu [research on the Han Dynasty Funerary Wall Paintings], Beijing.
• JIANG ET AL.,2009, Jiang Hong’en, Zhang Yongbing, Li Xiao, Yao Yifeng, D.K. Ferguson, Lu Enguo, Li Chengsen, Evidence for Early Viticulture in China: Proof of a Grapevine (Vitis vinifera L., Vitaceae) in the Yanghai Tombs, Xinjiang, “Journal of Archaeological Science” 36, 1458-1465.
• JONES A.R., 2009 Centaurs on the Silk Road. Recent Discoveries of Hellenistic Textiles in Western China, “The Silk Road” 6/2, 23-32.
• KEAY J., 2008 China. A History. London.
• KNECHTGES D.R., CHANG TAIPING, 2014 (eds.) Ancient and Early Medieval Chinese Literature: A Reference Guide, Handbuch der orientalistik IV.25/3-4, Leiden.
• KUHN D. , 1995, Silk Weaving in Ancient China: From Geometric Figures to Patterns of Pictorial Likeness, “Chinese Science” 12, 77-114.
• KUHN D., 2012, Reading the Magnificence of Ancient and Medieval Chinese Silks, (in:) D. Kuhn, Zhao Feng (eds.), Chinese Silks, New Haven - London - Beijing, 1-63.
• LI WENYING, 2003, Xinjiang Yuli Yingpan mudi kaogu xinfaxian ji chubu yanjiu [New Archaeological Discoveries in Yingpan, Yuli, Xinjiang and their Preliminary Research], (in:) Wu Hong (ed.), Han Tang zhi jian de shijue wenhua yu wuzhi wenhua [Between Han and Tang. Visual and Material Culture in a Transformative Period], Beijing, 313-337.
• LI WENYING, 2008, Yingpan 95BYYM15 hao mu chutu zhiwu yu fuzhuang [Textiles and Costumes from Tomb no. 95BYYM15 in Yingpan], (in:) Zhao Feng (ed.), Xibeifengge. Han Jin zhiwu [Western Imprints. Textiles from Han and Jin Dynasties in China], Hongkong, 56-75.
• LI WENYING, 2012 Silk Artistry of the Qin, Han Wei and Jin Dynasties, (in:) D. Kuhn, Zhao Feng (eds.), Chinese Silks, New Haven - London - Beijing, 115-165.
• LUBO-LESNICENKO E., 1961 DrevnieKitajskieselkovye tkani i vysivki Vv. do n.e. - IIIv. n.e. vsobranii GosudarstvennogoErmitaza [Ancient Chinese Silk Textiles and Embroidery from 5th Century BC to 3rd Century AD in the Collection of the State Hermitage Museum], Leningrad.
• MARSHAK B.I., 2004, Central Asian Metalwork in China, (in:) J.C.Y. Watt, An Jiayao, A.F. Howard, B.I. Marshak, Su Bai, Zhao Feng (eds.), China, Dawn of a Golden Age, 200-750AD, New York - New Haven - London, 47-55.
• MILLER B., BROSSEDER U., 2013 Beasts of the North: Global and Local Dynamics as Seen in Horse Ornaments of the Steppe Elite, “Asian Archaeology” 1, 94-112.
• PENG HAO, 2012 Sericulture and Silk Weaving from Antiquity to the Zhou Dynasty, (in:) D. Kuhn, Zhao Feng (eds.), Chinese Silks, New Haven - London - Beijing, 65-113.
• PFISTER R., 1934 Textiles de Palmyre, Paris.
• PFISTER R., 1937 Nouveaux textiles de Palmyre, Paris.
• PFISTER R., 1940 Textiles de Palmyre III, Paris.
• SCHENG A., 2010, Textilesfrom the Silk Road: Intercultural Exchanges among Nomads, Traders and Agriculturalists, “Expedition” 52/3, 33-43, http://www.penn.museum/expedition-magazine/, access on 11.01.2015.
• SCHMIDT-COLINET A., STAUFFER A., AL As‘AD KH., 2000 Die Textilien aus Palmyra, Damaszener Forschungen 8, Mainz am Rhein.
• SICHUAN..., 2014, Sichuan Chengdu Laoguanshan Xi Han muguo mu [Wood-Chambered Western Han Dynasty Tomb at Laoguanshan, chengdu, Sichuan], http://www.kaogu.net.cn/html/cn/, access on 16.01.2015.
• STEIN A., 1928 innermost Asia. detailed Report of Explorations in central Asia, Kan-su and Eastern iran, Oxford.
• THOMPSON N., 1967 The evolution of the T’angLion and Grapevine Mirror, “Artibus Asiae” 29/1, 25-54.
• VARADARAJAN L., 1988 Silk in North-eastern and eastern india: The indigenous Tradition, “Modern Asian Studies” 22/3, 561-570.
• WAGNER M. ET AL., 2008, M. Wagner, Wang Bo, P. Tarasov, S.M. Westh-Hansen, E. Volling, J. Heller, The ornamental Trousers from Sampula (Xinjiang, china): Their origins and Biography, “Antiquity” 83/322, 1065-1075.
• WANG MINGFANG, 2008 San zhi liu shiji Zagunluke zhijin he cixiu [Polychrome Woven Silk and embroidery of Zagunluq between the 3rd and 6th centuries], (in:) Zhao Feng (ed.), Xibeifengge. Han Jin zhiwu [Western imprints. Textiles from Han and Jin Dynasties in china], Hongkong, 18-39.
• WATT J.C.Y. ET AL., 2004 J.C.Y. Watt, An Jiayao, A.F. Howard, B.I. Marshak, Su Bai, Zhao Feng (eds.), china, Dawn of a Golden Age, 200-750AD, New York - New Haven - London.
• WENWU , 1999, Xinjiang Wenwu Kaogu Yanjiusuo [Xinjiang Institute of Archaeology and Cultural Relics], Xinjiang Yuli xian Yingpan mudi 15 hao mu fajue jianbao [Short Report on the excavation of the Tomb no. 15 at Yingpan Necropolis, Yuli county, Xinjiang], “Wenwu” [Cultural Relics] 1999/1, 4-16.
• WENWU, 2000 Xinjiang Wenwu Kaogu Yanjiusuo [Xinjiang Institute of Archaeology and Cultural Relics], Xinjiang Minfeng xian Niya yizhi 95 MNi hao mudi M 8 fajue jian bao [Short Report on the excavation of the Tomb no. 8 at Necropolis no. 95 MNi, Niya site, Minfeng county, Xinjiang], “Wenwu” [Cultural Relics] 2000/1, 4-40.
• WILLIAMS CH.A.S., 2006 chinese Symbolism and Art Motifs. A comprehensive Handbook on Symbolism in chinese Art Through the Ages (fourth edition, with an introduction by T. Barrow), Tokyo - Rutland - Singapore.
• WU CENGDE, 1984, Handai huaxiangshi [Stone Reliefsfrom Han Period], Beijing.
• WU HUNG , 2010, The Art of the Yellow Springs. Understanding chinese Tombs, London.
• WU MIN , 1962, Xinjiang chutu Han - Tang si zhi pin chu tan [Preliminary Research on Han-Tang Silk Fabrics Unearthed in Xinjiang], “Wenwu” [Cultural Relics] 1962/7-8, 64-75.
• WU MIN, 1984, Tulufan chutu de shu jin de yanjiu [Research on the Silk Jin Fabrics Unearthed in Turpan], “Wenwu” [Cultural Relics] 1984/6, 70-80.
• WU MIN, 2006, The exchange of Weaving Technologies between china and central and Western Asia from the Third to the eighth century Based on New Textile Finds in Xinjiang, (in:) R. Schorta (ed.), central Asian Textiles and their contexts in the early Middle Ages, Riggisberger Berichte 9, Riggisberg, 211-242.
• YATSENKO S.A., 2012, Yuezhi on Bactrian embroidery from Textiles found at Noyon Uul, Mongolia, “The Silk Road” 10, 39-48, http://www.silk-road.com/newsletter/vol10/, access on 01.07.2015.
• YOKOHARI K., 1992 On the Kucha Silk and Kashgar Silk encountered in the Turphan Documents, “Bulletin of the Ancient orient Museum” 13, 167-183.
• YU ZHIYONG, 2003, Loulan - Niya diqu chutu Han Jin wenzi zhi jin chu tan [Preliminary Research on the Inscriptions on jin Textiles from the Han-Jin Period Found in Loulan and Niya region], “zhongguo Lishi Wenwu” [Chinese Historical Relics] 2003/6, 38-48.
• YUAN XUANPING, ZHAO FENG, 2009 (eds.) Zhongguo sichou wenhua shi [The History of chinese Silk culture], Jinan.
• YU YING-SHIH, 1967 Trade and Expansion in Han china, Berkeley - Los Angeles.
• ZHANG WEN, XU CHUNZHONG, WU ZHUO, QIU YIPING, 2013, A Study on the Auspicious Animal Motifs on Han Textiles in Ancient china, “The Silk Road” 11, 100-112.
• ZHAO FENG, 2002 (ed.) Fangzhipin kaogu xinfaxian [recentexcavations of Textiles in china], Shanghai.
• ZHAO FENG, 2004, The evolution of Textiles along the Silk road, (in:) WATT ET AL. 2004, 67-77.
• ZHAO FENG, 2005a (ed.) Zhongguo sichou tongshi [The General History of chinese Silk], vol. 1, Hangzhou.
• ZHAO FENG, 2005b Xinjiang di chan mian xian zhi jin yanjiu [on Local Silk Products in Xinjiang], “Xiyu Yanjiu” [The Western Regions Studies] 2005/1, 51-59.
• ZHAO FENG, 2008 Han Jin Xinjiang zhixiu yu Zhongyuan yingxiang [eastern influence on Local Textiles in Xinjiang during the 3rd-4th centuries], (in:) Zhao Feng (ed.), Xibei fengge. Han Jin zhiwu [Western Imprints. Textiles from Han and Jin Dynasties in china], Hongkong, 76-93.
• ZHAO FENG, YU ZHIYONG, 2000 Shamo wang ziyi bao. Sichou zhi lu Niya yizhi chutu wen wu [Legacy of the Desert King. Textiles and Treasures Excavated at Niya on the Silk Road], Hangzhou - Urumqi.
• ŻUCHOWSKA M., 2014, From china to Palmyra: the Value of Silk, “Światowit” XI (LII)/A (2013), 133-154.