„Gazeta Krakowska” wobec NSZZ „Solidarność”: wrzesień 1980 – grudzień 1981

• Authors: Juchowski Piotr

Title variants

EN

“Gazeta Krakowska” towards the Independent and Self-Governing “Solidarity” Trade Union: September 1980 – December 1981

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

P owstanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” po fali strajków na Wybrzeżu w sierpniu 1980 r. spowodowało polaryzację w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Artykuł przedstawia stosunek redakcji krakowskiego dziennika PZPR, „Gazety Krakowskiej” (do 31 grudnia 1980 r. – „Gazety Południowej”) do „Solidarności” od września 1980 r. (tj. zakończenia strajków na Wybrzeżu) do 13 grudnia 1981 r. (wprowadzenia stanu wojennego). Zawiera też opis podziału w par- tii. Na podstawie krytycznej analizy źródeł autor wyróżnił kilka problemów: poparcie dla działań „Solidarności”, promowanie umiarkowanego nurtu w NSZZ „Solidarność”, chęć mediacji pomiędzy PZPR a „Solidarnością” oraz nawoływanie do odejścia od możliwości konfrontacji siłowej z obu stron. W artykule została także przedstawiona krytyka działaczy partyjnych wobec stosunku „Gazety Krakowskiej” do „Solidarności”. Główne źródło do badań stanowią artykuły prasowe publikowane na łamach „Gazety Krakowskiej” od września 1980 r. do grudnia 1981 r. Ponadto artykuł oparty został na aktach przechowywanych w Archiwum Narodowym w Krakowie oraz Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie. Autor przeprowadził również rozmowy z Jerzym Sadeckim i Zbigniewem Reguckim.

EN

T he emergence of the Independent and Self-Governing “Solidarity” Trade Union fol- lowing a wave of strikes on the Polish coast in August 1980 polarized the Polish United Workers’ Party. The article discusses the attitude of the editorial board of the Cracow magazine of the PUWP “Gazeta Krakowska” (“Gazeta Południowa” until 31 December 1980) towards “Solidarity” in the period from September 1980 (i.e. the end of the stri- kes on the coast) until 13 December 1981) (i.e. the introduction of martial law). It also describes divisions within the Party. Based on a critical analysis of source evidence, the author specifies several problems: support for “Solidarity’s” operations, the promotion of a moderate stream within the ISGTU “Solidarity”, the intention to mediate between the PUWP and “Solidarity” and the appeal to both parties to refrain from engaging in a power struggle. Furthermore, the article presents the critical opinions of party acti- vists about the approach of “Gazety Krakowska” toward the “Solidarity” movement. Research was mainly based on press articles published by “Gazeta Krakowska” during the period from September 1980 until December 1981. The article was additionally based on the files stored by the National Archive in Cracow and by the Archive of the Institute of National Remembrance in Cracow. The author also interviewed Jerzy Sadecki and Zbigniew Regucki.

Keywords

EN

“Gazeta Krakowska”; Polish United Workers’ Party; press; Independent and Self-Governing Trade Union “Solidarity”

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2019
• Issue: 33
• Pages: 82-102

Contributors

author

Juchowski Piotr

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Bäcker R., Struktury poziome w Toruniu (1980–1981), Warszawa 1990.
• Cegła M., Struktury poziome w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej [w:] Polska lewica w XX wieku: historia – ludzie – idee, red. T. Ślęzak, M. Śliwa, Kraków 2004.
• Dudek A., Doktryny Kani i Jaruzelskiego. Uwagi na marginesie dyskusji o nieuchronności stanu wojennego w Polsce [w:] Polska Solidarności. Kontrowersje, oblicza, interpretacje, red. J. Kloczkowski, Kraków 2011.
• Gasztold-Seń P., Koncesjonowany nacjonalizm. Zjednoczenie Patriotyczne „Grunwald” 1980–1990, Warszawa 2012.
• Gasztold-Seń P., „Lewica” w PZPR. Działalność Stowarzyszenia Klubów Wiedzy Społeczno-Politycznej „Rzeczywistość” w latach 1981–1983 [w:] Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2009. Referaty, t. 3, red. Ł. Kamiński, T. Kozłowski, Warszawa 2010.
• Gasztold-Seń P., Partia zjednoczona czy podzielona? Różne nurty PZPR w ostatniej dekadzie PRL, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica” 2013, t. 10.
• Juchowski P., Między „twardogłowymi” a „reformatorami”. Główne koncepcje centrowych elit PZPR w czasie „karnawału Solidarności” (wrzesień 1980 – grudzień 1981) [w:] Studia z historii najnowszej Polski, red. R. Łatka, M. Szumiło, Warszawa 2018.
• Jóźwik A., Krakowska Kuźnica. Historia, ludzie, idee, Kraków 2005.
• Kazimierski J., Katowickie Forum Partyjne, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2013, nr 2 (22).
• Sowa A., Historia polityczna Polski 1944–1991, Kraków 2011.
• Majchrzak G., Dni bez prasy, http://www.encysol.pl/wiki/Dni_bez_prasy, dostęp: 15 VI 2018 r.
• 13 miesięcy i 13 dni „Gazety Krakowskiej” 1980–1981. Szkic do portretu gazety codziennej napisany przez zespół dziennikarzy posierpniowej „Krakowskiej”, Londyn 1985.
• Broniek J., Gra bez asów. Zapiski z lat 1950–1990, Kraków 2002.
• Maciejewski S., Wojna polsko-polska. Dziennik 1980–1983, Kraków 2007.
• Tabkowski S., „Gazeta Krakowska” w antrakcie. Wspomnienia redaktora, Katowice 2014.
• IV Plenum KC PZPR, 16–18 października 1981 r. [w:] „Nowe Drogi”, listopad 1981, nr 11.
• PZPR a „Solidarność” 1980–1981. Tajne dokumenty Biura Politycznego, wstęp T. Kozłowski, Warszawa 2013.