Między Szczecinem a Gryfią – główne wątki historiograficznej współpracy polsko-niemieckiej w drugiej połowie XX wieku

• Authors: Tomasz Ślepowroński

Title variants

DE

Zwischen Stettin und Greifswald – Hauptmotive der historiographischen deutsch-polnischen Zusammenarbeit in der zweiten Hälfte des 20. Jahrhunderts

EN

THE CREATION OF THE CONCEPT OF A JUST WAR DISCUSSED ON THE EXAMPLE OF THE CRUSADES’ CIRCUMSTANCES AND COURSES

• Languages of publication: DE PL

Abstracts

EN

The factor that stimulated the thought of ethical justification of warfare in medieval Europe was among others expansion of Islam. At the beginning of the Islamic religion, its believers were deeply convinced by the ideas coming from the pages of Koran dictated by prophet Mohammed, the words which encouraged them to convert infidels. The fact is that during the lifetime of Mohammed, Muslims bent to their own will many Arabic tribes and just after his death they had a greater part of the Arabian Peninsula in their hands. In 711 they crossed the Strait of Gibraltar and started conquering the Iberian Peninsula. In the meantime, in Europe, people who, on account of their public role, were supposed to have a wider perspective of the world issues, were aware of the dangers which Islam caused. The fight for preservation of the Latin civilization caused thus far an unprecedented inner consolidation of armed, political and intellectual forces of those times. In this way the epoch of the crusades began.

Keywords

EN

history of historiography; German-Polish and Polish-German relationships; history of West Pomerania

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Maritima
• Year: 2014
• Volume: 27/II
• Pages: 57-92

Contributors

author

Tomasz Ślepowroński

• Uniwersytet Szczeciński

translator

Małgorzata Osiewicz-Maternowska

References

• Białecki T.: Szczecin – przystanek na całe życie (Część 2. Wspomnienia z lat 1958–1975), Szczecin 2012
• Buchholtz W.: Einleitung: Die pommersche Landesgeschichte in den letzten vier Jahrzehnten, w: Land am Meer. Pommern im Spiegel seiner Geschichte (Roderich Schmidt zum 70. Geburtstag), red. W. Buchholtz, G. Mangelsdorf, Köln–Weimar–Wien 1995
• Buchsteiner I.: Der Adel als Landrat im 19. Jahrhundert in Pommern, w: Szlachta–państwo–społeczeństwo między Warmią a Rugią w XVIII–XX wieku, red. M. Jaroszewicz, W. Stępiński, Szczecin 1998
• Czarnik A.: „Głos Pracy”. Zur Frage der Zusammenarbeit der deutschen und der polnischen Arbeiterklasse 1928 bis 1932, „GSJ”, Jg. 13/14, 1982
• Dopierała B.: Die Auswirkungen der Großen Sozialistischen Oktoberrevolution auf die Arbeiterbewegung in Pommern 1919–1923, Wissenschaftliche Zeitschrift der Ernst-Moritz-Arndt-Universität Greifswald, Gesellschafts- und Saprachwissenschaftliche Reiche, Jg. 6, 1956/57, nr 4
• Filipowiak W.: Współpraca między Muzeum Narodowym w Szczecinie a Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Szczecinie („To nie było proste”), w: Ziemiom Odzyskanym umysł i serce. Henryk Lesiński, uczonego życie i dzieło, red. R. Gaziński, W. Stępiński, Szczecin 2010
• Fiszer J.: Die kulturellen Beziehungen zwischen Polen und der DDR in den Jahren 1949– 1990, „Rocznik Polsko-Niemiecki” 1994, nr 3
• Hackmann J.: „An einem neuen Anfang der Ostforschung“. Bruch und Kontinuität in der ostdeutschen Landeshistorie nach dem Zweiten Weltkrieg, „Westfälische Forschungen”, Bd. 46, 1996
• Hauser P.: Polsko-Niemiecka Komisja Historyczna w latach (1956–1973), w: Powstanie i rozwój NRD w pierwszym ćwierćwieczu jej istnienia (materiały z sesji naukowej UAM z okazji 25-lecia istnienia NRD w 17–18. X. 1964 r.), red. A. Czubiński, Poznań 1976
• Historischer und geographischer Atlas von Mecklenburg und Pommern, Bd. 2. Mecklenburg und Pommern: Das Land im Rückblick, Schwerin 1996
• Jankowski Z.: Od Redakcji, „Prace i Materiały Etnograficzne”, t. XXII, 1960, Szczecin, t. XIV, z. 6/7 [wspólny zeszyt – T.Ś.], Międzynarodowa Konferencja Pomorzoznawcza, Szczecin, 3–6 IX 1960
• Juchniewicz K,: Rozmowy w Tybindze w październiku 1956 r. Pierwsze spotkanie historyków polskich i niemieckich po drugiej wojnie światowej, „Sobótka” 1999, nr 1
• Juchniewicz R.: Enno Meyer a Polska i Polacy (1939–1990). Z badań nad początkami Wspólnej Komisji Podręcznikowej PRL–RFN, Wrocław 1994
• Kalisch J.: Pommern in Blickfeld einen wisenschaftlichen Tagung, „Zeitschrift für Geschichtswissenschaft“, Bd. 9, 1961, H. 1
• Kamiński A.J.: Zwrot ku postępowi w niemieckiej literaturze historycznej, Przegląd Zachodni 1953, t. IX, nr 3
• Kleßmann Ch.: Problem podwójnego „przezwyciężenia przeszłości” w byłej NRD, w: idem: Sporne problemy współczesnej historii Niemiec, Poznań 1999
• Kochanowski J.: Zanim powstało NRD. Polska wobec radzieckiej strefy okupacyjnej Niemiec 1945–1949, Wrocław 2008
• Kulturelle und wissenschaftliche Beziehungen zwischen der Deutschen Demokratischen Republik und der Volksrepublik Polen. Materialien der XIX. Tagung der Kommision der Historiker DDR und Volkspolens (Studien zur Geschichte der deutsch-polnischen Beziehungen, Bd. 1), Rostock 1976
• Labuda G.: Polsko-Niemiecka Komisja Historyczna, PZ 1956, t. XII, nr 3–4
• Lesiński H.: Posłowie. Za wolność waszą i naszą, „Szczecin”. 1917–1957, 1957, z. 2
• Lotzsch D.: Jubilaumstagung der Kommission der Historiker der DDR und der VR Polen, „Zeitschrift für Geschichtswissenschaft“, Bd. 11, 1976, H. 8
• Madajczyk C.: 1945 Das Ende des Zweiten Weltkrieges, Deutschlands Zusammenbruch und die zweite Wiederherstellung des polnischen Staates, Nordost-Archiv, Neue Folge Bd. II, 1993, nr 1
• Mai I. (rec.): „Szczecin”, pismo poświęcone sprawom regionu Zachodnio-Pomorskiego, Szczecin 1957, z. 2 (Zeitschrift, die den Problemen Westpommerns gewidmet ist, Heft 2), „Zeitschrift für Geschichtswissenschaft” Bd. VII, 1959, H. 3
• Mai J.: Konferenz über die Geschichte der Arbeiterbewegung Pommerns, „Zeitschrift für Geschichtswissenschaft“, Bd. 8, 1965, H. 2
• Mühle E.: Für Volk und deutschen Osten. Der Historiker Hermann Aubin und die deutsche Ostforschung, Düsseldorf 2005
• Olszewski H.: Trzydzieści lat działalności komisji historyków Polski i NRD, „Przegląd Zachodni” 1987, t. XLIII, nr 2
• Pajewski J.: Konflikty junkrów z burżuazją w początkach ery imperializmu, Przegląd Zachodni 1951, t. VII, nr 9–12
• Piskorski J. M.: 35 Jahre deutsch-polnische Schulbuchkommission. Ein Beitrag zum Umgang mit dem Anspruch auf Wahrheit im binationalen Diskurs, w: Wahre Geschichte – Geschichte als Ware. Die Verantwortung der historischen Forschung für Wissenschaft und Gesellschaft. Beiträge einer Internationalen Tagung vom 12. bis 14. Januar 2006 im Alfried Krupp Wissenschaftskolleg Greifswald, red. Ch. Kühberger, Ch. Lübke, Th. Terberger, Rahden/Westf 2007
• Piskorski J.M., Wachowiak B., Włodarczyk E.: Szczecin. Zarys historii, Poznań 1993
• Piskorski J.M.: Adalbert, Bischof von Wollin, w: Enzyklopädie zur Geschichte des östlichen Europa (6.–13. Jahrhundert), Ch. Lübke, t. „A”, Greifswald 1998
• Piwarski K., Schillfert G.: Obrady Komisji Historycznej Polsko-Niemieckiej w Lipsku, „Przegląd Zachodni” 1957, t. XIII, nr 1
• Piwarski K.: IV Konferencja Komisji Historycznej Polsko-Niemieckiej w Krakowie, „Przegląd Zachodni” 1958, t. XIV, z. 3
• Poduralski J.: Zasada pertynencji terytorialnej w świetle materiałów Archiwum w Szczecinie, „Archeion” 1981, t. LXXI
• Pomorze poprzez wieki, red. J.M. Piskorski, Szczecin 1999. Pommern im Wandel der Zeiten, red. J.M. Piskorski, Szczecin 1999
• Popiołek K. (rec.), Oder – Neisse – Grenze. Eine Dokumentation, red. R. Goguel, H. Pohl, Berlin 1956, s. 200, Przegląd Zachodni 1956, t. XII, nr 5–6
• Protokół posiedzenia komisji planującej działalność IZ w dniu 13 grudnia 1955 r., w: Instytut Zachodni w dokumentach, wybr. i oprac. A. Choniawko, Z. Mazur, Poznań 2006
• Romek Z.: Historycy radzieccy o historykach polskich. Uwagi o zjeździe wrocławskim (1948) i konferencji otwockiej (1951/52), Polska 1944/45–1989, „Studia i Materiały” 1999, t. IV
• Ruchniewicz K.: Warszawa–Berlin–Bonn. Stosunki polityczne 1949–1958, Wrocław 2003
• SAPMO-BArch, Zusammenarbeit mit Wissenschaftlern und wissenschaftlichen Institutionen sozialistischer Länder, Bd 5: UdSSR, CSSR und Polen von 1954 bis 1960
• Scheel H.: 20 Jahre Kommission der Historiker der DDR und der VR Polen, „Zeitschrift für Geschichtswissenschaft”, Bd. 24, 1976, H. 8
• Schildhauer J.: Rozwój badań nad dziejami Pomorza Zachodniego w Niemieckiej Republice Demokratycznej, „Przegląd Zachodniopomorski” 1967, t. X, z. 2
• Schmidt R.: Pommersche Landesgeschichte und die Historische Kommission für Pommern, w: Landesgeschichte in Deutschland. Bestandsaufname – Analyse – Perspektiven, red. W. Buchholzt, Paderborn–München–Wien–Zürich 1998
• Serwański: E. W poszukiwaniu prawdy dziejowej Niemiec, Przegląd Zachodni 1953, t. IX, nr 5
• Ślepowroński T.: Nauka i gospodarka Pomorza Zachodniego a północne okręgi Niemieckiej Republiki Demokratycznej (1949–1989) – zarys problematyki, w: Od Polski Ludowej do III RP w Unii Europejskiej. Pomorze Zachodnie 1945–2005. Materiały z sesji naukowej, 29 kwietnia 2005 r., red. K. Kozłowski, A. Wątor, E. Włodarczyk, Szczecin 2006
• Ślepowroński T.: Od negacji do adoracji. Obraz Odry, jako granicy pokoju w propagandzie prasowej północnych obszarów NRD w latach 1945–1952, w: Nadodrzańskie spotkania z historią 2014. II Polsko-Niemiecka Konferencja Naukowa, Mieszkowice, 25 kwietnia 2014 r. / Treffen mit der Geschichte an der Oder 2014. 2. Deutsch-Polnische Wissenschaftliche Konferenz, Mieszkowice (Bärwalde Nm.), 25. April 2014, red. A. Chludziński, Pruszcz Gdański–Mieszkowice 2014
• Ślepowroński T.: Polska i wschodnioniemiecka historiografia Pomorza Zachodniego (1945–1970). Instytucje–koncepcje–badania, Szczecin 2008
• Ślepowroński T.: Powstanie i przemiany środowiska historycznego Szczecina do połowy lat pięćdziesiątych XX w., w: W poszukiwaniu tożsamości. Październik ’56 na Pomorzu Zachodnim, red. M. Machałek i A. Makowski, Szczecin 2007
• Ślepowroński T.: Tadeusz Białecki wobec badań Instytutu Zachodniopomorskiego poświęconych Niemieckiej Republice Demokratycznej, „Przegląd Zachodniopomorski” 2013, z. 1
• Spuścizna H. Lesińskiego, IV teczka dokumentów, Protokół obrad sekcji historii średniowiecznej i nowożytnej Podkomisji Historia Pomorza, Szczecin 9 stycznia 1967 r., sygn. nr 110, s. 2 (kopia w posiadaniu autora)
• Stelmach M.: Die handschriftlichen Pommernkarten im 189. Jahrhundert, w: Pommern, Geschichte, Kultur, Wissenschaft. Pommern im Reich und in Europa, red. H. Wernicke, R.-G. Werlich, Greifswald 1996
• Stępiński W.: Die pommersche Landschaft und die Junker in der Agrarkrise der 20er Jahre des 19. Jahrhunderts, „Agrargeschichte”, Jg. 24, 1990
• Stępiński W.: Historycy Szczecina i Gryfii/Greifswaldu po przełomie 1989 roku. Bilans i perspektywy współpracy u progu tysiąclecia, w: Kongres Pomorski. Od historii ku przyszłości Pomorza, red. H. Bronk, E. Włodarczyk, Szczecin 1999
• Stępiński W.: Konserwatyzm i etnocentryzm jako składowe niemieckiego odkrywania przeszłości Pomorza zachodniego u schyłku naszego stulecia, w: Pogranicze polsko-niemieckie. Przeszłość–teraźniejszość–przyszłość, red. E. Włodarczyk, Szczecin 2001
• Stępiński W.: Polnische Forschungen über die Geschichte Pommerns im 19. und 20. Jahrhundert. Forschungsstand und Forschungsproblematik, w: Pommern, Geschichte, Kultur, Wissenschaft. Pommern im Reich und in Europa, red. H. Wernicke, R.-G. Werlich, Greifswald 1996
• Stępiński W.: Pommerscher Adel und die preußische Agrarreform. Zum ökonomischen und sozialen Wandel der preußischen Aristokratie im 19. Jahrhundert, „Wissenschaftliche Zeitschrift der Universität Rostock”, Jg. 39, 1990
• Stępiński W.: Problematyka historyczna na łamach „Przeglądu Zachodniopomorskiego” lat 1963–2012, „Przegląd Zachodniopomorski” 2013, z. 1
• Stępiński W.: Środowiska historyków Szczecina i Gryfii (Greifswaldu). Bilans otwarcia. Stan współpracy. Perspektywy, w: Szczecińskie Pogranicze, Szczecin 1998
• Stobiecki R.: Historia pod nadzorem. Spory o nowy model historii w Polsce (druga połowa lat czterdziestych – początek lat pięćdziesiatych), Łódź 1993
• Stobiecki R.: Klio na wygnaniu, z dziejów polskiej historiografii na uchodźstwie w Wielkiej Brytanii po 1945, Poznań 2005
• Szczecin–Stettin 1945–1946. Dokumenty – Dokumente. Wspomnienia – Erinnerungen, Hinstorff-Verlag, Rostock 1994
• Szlachta i ziemiaństwo polskie oraz niemieckie w Prusach i Niemczech w XVIII– XX w., red. W. Stępiński, Szczecin 1996; Państwo i społeczeństwo na Pomorzu Zachodnim do 1945 r., red. W. Stępiński, Szczecin 1997
• Tazbir J.: Niemiecka postępowa nauka historyczna na nowych drogach rozwojowych, „Kwartalnik Historyczny” 1953, t. LX, nr 4
• Uniwersytet Szczeciński 1985–2010. Na przełomie wieków i czasów, red. W. Stępiński, W. Tarczyński, Szczecin 2010
• Wachowiak B.(rec.): H. Langer, Stralsund 1600–1630. Eine Hansestadt in der Krise und im europäischen Konflikt, Weimar 1970, ss. 270, „Kwartalnik Historyczny” 1973, R. 39
• Wachowiak B.: Die Beteiligung des Herzogtums Pommern am Export von Agrarprodukten aus dem Ostseeraum in die westeuropäischen Länder im 16. und am Anfang des 17. Jahrhunderts, Jg. 11, 1977
• Wachowiak B.: Polnische Forschungen zur westpommerschen Geschichte im 13.–18. Jahrhundert, Jg. 12, 1979
• Wächter J.: Zur Geschichte des Greifswald-Stralsunder Jahrbuchs, w: Beiträge zur Geschichte Vorpommerns. Die Demminer Kolloquien 1985–1994, red. H.T. Porada, Schwerin 1994
• Wilhelmus W.: Stand und einige Probleme der Deutschen und Deutschsprachigen Forschungen zur Geschichte der Juden in Pommern, w: Żydzi oraz ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku, red. M. Jaroszewicz, W. Stępiński, Warszawa 2007
• Włodarczyk E. (rec.): Uwe Schroder, Zur faschistischen Kriegsvorbereitung im Regierungsbezirk Stettin von 1935 bis 1939, Greifswald 1985, s. 199, „Zapiski Historyczne” 1991, nr 1
• Włodarczyk E.: Badania nad dziejami strefy bałtyckiej w szczecińskim środowisku historycznym po 1945 roku, „Zapiski Historyczne” 2008, nr 2–3
• Włodarczyk W.: Der Wandel der Kulturfunktionen Stettins vom Mittelalter bis zur Gegenwart, w: Pommern, Geschichte, Kultur, Wissenschaft. Pommern im Reich und in Europa, red. H. Wernicke, R.-G. Werlich, Greifswald 1996
• Wojciechowski Z.: Na nowym etapie, „Przegląd Zachodni”1952, t. VII, nr 6
• Wolff-Powęska A.: Pamięć – brzemię i uwolnienie. Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945–2010), Poznań 2011
• Wróblewski T.S.: Ewolucja Ostforschung w Republice Federalnej Niemiec 1969–1982, Poznań 1986
• Wrzesiński W.: Polskie badania niemcoznawcze, w: Polacy wobec Niemców. Z dziejów kultury politycznej Polski 1945–1989, red. A Wolff-Powęska, Poznań 1993
• Ziemer K.: Deutsche und Polen nach 1945. Unterschiedliche Entwicklungen des Verhältnisses zwischen den Staaten und den Gesellschaften, w: Pomorze–Brandenburgia–Prusy, Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Wachowiakowi z okazji 70-lecia urodzin i 50-lecia pracy naukowej, red. W. Stępiński, Z. Szultka, Szczecin 1999