Uwagi na temat rozróżnienia pojęciowego „film” - „kino”

• Authors: Wyczyński Grzegorz

Title variants

EN

Comments on the Concept Distinction "Film" - "Cinema"

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Na gruncie języka potocznego, pojęcia „film” i „kino” bardzo często traktowane są jako synonimy. Jednak w ramach refleksji filmoznawczej, wytyczenie wyraźnej granicy pomiędzy powyższymi pojęciami, stanowi istotne zadanie techniczne, bez podjęcia którego utrudniony będzie rzetelna analiza badanej rzeczywistości. W prezentowanym artykule proponuję szkic modelu teoretycznego, pozwalającego na wyeksponowanie poziomów różnicy pomiędzy filmem i kinem. Film rozumieć tutaj będę jako ciąg ruchomych dźwiękoobrazów dostępnych za pośrednictwem ekranów, kino zaś, jako zespół elementów techniczno-technologicznych, kulturowych i społecznych, wykorzystywanych do produkcji, dystrybucji, projekcji, promocji filmów. Oba wskazane obszary stanowią fenomeny historycznie zmienne oraz przenikające się z innymi sferami rzeczywistości społecznej. W kolejnych rozdziałach tekstu, interesująca mnie różnica pojęciowa będzie stopniowo rozwijana, aby ukazać jej złożony oraz dynamiczny charakter.

EN

In colloquial language the terms ‘film’ and ‘cinema’ are very often treated as synonyms. But within fi lm studies delimitation of this two terms is an important technical task – without undertaking this task, solid research work will be made rather diffi cult. In the presented article I want to propose the sketch of a theoretical model which displays the levels of difference between fi lm and cinema. Film will be understood here as a string of moving sound pictures that are available via screens. Cinema will be proposed as an aggregate of technological, cultural and social elements used to produce, distribute, project and promote films. These two areas are historical phenomena – they not only change with time but also intersect with other social areas. Throughout succeeding chapters of this text the conceptual difference ‘fi lm’ - ‘cinema’ will be gradually developed to show its complex and dynamic nature.

Keywords

PL

film; kino; teoria filmu; filmoznawstwo; analiza pojęciowa

EN

film; cinema; film theory; film studies; conceptual analysis

• Publisher: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
• Journal: Sztuka i Dokumentacja
• Year: 2019
• Issue: 21
• Pages: 45 - 58

Contributors

author

Wyczyński Grzegorz

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Filozofii

References

• Baudry, Jean-Louis. „Projektor: metapsychologiczne wyjaśnienie wrażenia rzeczywistości.” Tłum. Alicja Helman. W Panorama współczesnej myśli filmowej, red. Alicja Helman, 69–88. Kraków: Universitas, 1992.
• Benjamin, Walter. „Dzieło sztuki w epoce możliwości jego technicznej reprodukcji.” Tłum. Krystyna Krzemień. W Estetyka i film, red. Alicja Helman, 151–183. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, 1972.
• Bolz, Norbert. „Pismo filmu.” Tłum. Andrzej Gwóźdź. W Współczesna niemiecka myśl filmowa. Od projektora do komputera, red. Andrzej Gwóźdź, 81-97. Katowice: „Śląsk” Sp. z o. o. Wydawnictwo Naukowe, 1999.
• Bourdieu, Pierre. Rozum praktyczny. O teorii działania. Tłum. Jakub Stryjczyk. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2009.
• Bourdieu, Pierre. O telewizji. Panowanie dziennikarstwa. Tłum. Karolina Sztandar-Sztanderska i Anna Ziółkowska. Warszawa: PWN, 2009.
• Bourdieu, Pierre. Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego. Tłum. Andrzej Zawadzki. Kraków: Universitas, 2001.
• Budzik, Justyna. Dotyk światła. O zmysłowym doznawaniu kina. Katowice: Wydawnictwo FA-art, 2012.
• Bystroń, Jan Stanisław. ”Socjologia kina.” W Polska myśl teatralna i filmowa, red. Tadeusz Sivert, Roman Taborowski, 594–598. Warszawa: PWN, 1971.
• Demby, Łucja. „Kino w zwierciadle psychoanalityka. Lacanowska faza »lustra« jako fundament wrażenia realności w kinie.” Estetyka i Krytyka 1(1/2000): 47–59.
• Eichenbaum, Borys. „Problemy stylistyki filmowej.” Tłum. Barbara Grabowska. W Estetyka i film. Red. Alicja Helman, 36–66. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, 1972.
• Elsaesser, Thomas, Malte Hagener. Teoria filmu: wprowadzenie przez zmysły. Tłum. Konrad Wojnowski. Kraków: Universitas, 2015.
• Filiciak, Mirosław. Media, wersja beta. Film i telewizja w czasach gier komputerowych i internetu. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, 2013.
• Gunning, Tom. ”The Cinema of Attraction: Early Film, Its Spectator and the Avant-Garde.” W Wide Angle nr 8.3–4 (1986): 63–70.
• Gunning, Tom. ”»Now you see it, now you don’t«. The temporality of the cinema of attractions.” W The Silent Cinema Reader, red. Lee Grieveson, Peter Kramer, 41–50. New York: Routledge, 2003.
• Heidegger, Martin. „Rzecz.” W Idem. Odczyty i rozprawy, tłum. Janusz Mizera, 145–164. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszyński, 2002.
• Helman, Alicja. O dziele filmowym. Materiał – technika – struktura. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1970.
• Hendrykowski, Marek. Historia filmowego Oscara. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, 1988.
• Jenkins, Henry. Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów. Tłum. Małgorzata Berentowicz i Mirosław Filiciak. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, 2007.
• Kracauer, Siegfried. Od Caligariego do Hitlera. Z psychologii filmu niemieckiego. Tłum. Eugenia Skrzywanowa i Wandra Werenstein. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2009.
• Levinson, Paul. Telefon komórkowy. Jak zmienił świat najbardziej mobilny ze środków komunikacji. Tłum. Hanna Jankowska. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 2006.
• Manovich, Lev. Język nowych mediów. Tłum. Piotr Cypriański. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, 2006.
• Matuszewski, Bolesław. „Nowe źródło historii.” W Polska myśl teatralna i filmowa, red. Tadeusz Sivert i Roman Taborowski, 586–592. Warszawa: PWN, 1971.
• Mercado, Gustavo. Okiem filmowca. Nauka i łamanie zasad filmowej kompozycji. Tłum. Rafał Mączyński. Warszawa: Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2016.
• Ostaszewski, Jacek. Film i poznanie. Wprowadzenie do kognitywnej teorii filmu. Kraków: Wydawnictwo UJ, 1999.
• Pitrus, Andrzej. Kino kultu. Kraków: Rabid, 1998.
• Peiper, Taduesz. „O statyzmie.” W Polska myśl teatralna i filmowa, red. Tadeusz Sivert i Roman Taborowski, 604–606. Warszawa: PWN, 1971.
• Staiger, Janet. Perverse Spectators. The practises of film reception. New York and London: New York Universivt Press, 2003.
• Toeplitz, Jerzy. Historia sztuki filmowej, t. 1. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza, 1955.
• Wiertow, Dziga. Człowiek z kamerą. Tłum. Tadeusz Karpowski. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, 1976.