Refleksyjność w wychowaniu. Proces poznawania siebie

• Authors: Chrost Marzena

Title variants

EN

Reflexivity in Education: The Process of Getting to Know Oneself

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Refleksyjność jest cechą każdego człowieka, kompetencją umysłową, zdolnością człowieka do bycia dla siebie zarówno przedmiotem, jak również podmiotem poznania. Jest to rodzaj wewnętrznego dialogu, który przejawia się w konkretnych działaniach podejmowanych przez osobę. To skłonność do refleksji, zastanawiania się, rozważania, analizowania. Człowiek podejmując wysiłek myślenia nabywa zdolności do refleksyjności. Wydaje się, że współczesna edukacja kładzie punkt ciężkości na kształcenie, pomijając aspekty wychowania i samowychowania. A przecież bezrefleksyjne, schematyczne wychowanie niesie z sobą wiele zagrożeń. W procesie wychowania, trwającym przez całe życie człowieka, refleksyjność jest bardzo istotna i konieczna. W związku z tym przedmiotem badań podjętych w niniejszym tekście jest refleksyjność w kontekście procesu wychowania. Dlatego, w aspekcie teoretycznym, zostanie przedstawiona refleksyjność jako kategoria pedagogiczna. Następnie omówione zostaną podstawowe koncepcje refleksyjności przedstawione przez Johna Deweya, Jürgena Habermasa, Davida Kolba i Donalda Schöna. Ukazana będzie również refleksyjność w perspektywie procesu poznawania samego siebie. Tak ujmowana refleksyjność stanowi dla teorii pedagogicznej oraz edukacji istotny punkt odniesienia, bowiem dotyczy kluczowego problemu podmiotu i zachodzącego w nim procesu stawania się.

EN

Reflexivity is a characteristic of every human being, the mental competence and human ability to be both a subject and object of cognition. It is a kind of internal dialogue that manifests itself in the concrete actions undertaken by the person. It is prone to reflection, thinking about something, analysis. Man, when he makes the effort to think, acquires the ability to reflect. It seems that modern education puts the focus on education aside from aspects of upbringing and self-education and yet an unreflective, schematic education brings with it many risks. In the process of upbringing, which lasts throughout human life, reflection is very important and necessary. Consequently, the subject of research of this paper is reflection in the context of the process of education. Therefore, in the theoretical aspect, reflections will be presented as a pedagogical category. Then we will discuss the basic concepts of reflexivity presented by John Dewey, Jürgen Habermas, David Kolb and Donald Schön. It will also show reflexivity from the perspective of the process of self-knowledge. Such reflectivity is a crucial point for pedagogical theory and education as it deals with the key problem of the subject and the process of becoming involved in it.

Keywords

PL

refleksja; refleksyjność; myślenie refleksyjne; samopoznanie; proces wychowania

EN

reflection; reflexivity; reflective thinking; self-knowledge; the process of upbringing

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Studia Paedagogica Ignatiana
• Year: 2017
• Volume: 20
• Issue: 2
• Pages: 131-144

Contributors

author

Chrost Marzena

References

• Chudy W., Refleksja, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 5, red. T. Pilch, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2006, s. 68–72.
• Davies Ch.A., Reflexive Ethnography: A Guide to Researching Selves and Others, Routledge, London 2002.
• Day Ch., Rozwój zawodowy nauczyciela, tłum. J. Michalak, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.
• Dewey J., Jak myślimy?, tłum. Z. Bastgenówna, PWN, Warszawa 1988.
• Habermas J., Knowledge and Human Interests, Heinemann, London 1971.
• Hałas E., Refleksyjność jako zasada i problem teorii społecznej, „Zagadnienia Naukoznawstwa” 2011, nr 2(188), s. 191–202.
• Hejnicka-Bezwińska T., Pedagogika ogólna, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
• Jan Paweł II, Apel Jasnogórski. Rozważanie wygłoszone do młodzieży, Częstochowa, 18 czerwca 1983, <http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/633> [dostęp: 4.10.2016].
• Kazimierska I., Lachowicz I., Piotrowska L., Uczenie się dorosłych – cykl Kolba, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2014.
• Kolb D., Experiential Learning: Experience as the Source of Learning and Development, Prentice-Hall, Englewood Cliffs (NJ) 1984.
• Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1989.
• Krąpiec M.A., Człowiek – suwerenny byt osobowy – w ujęciu Karola Wojtyły, „Zeszyty Naukowe KUL” 1979, nr 1–13, s. 65–71.
• Kwaśnica R., Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu, w: Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 2, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, s. 291–320.
• Kwiatkowska H., Pedeutologia, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
• Langer E., Problemy uświadamiania. Konsekwencje refleksyjności i bezrefleksyjności, w: Poznanie. Afekt. Zachowanie, red. T. Maruszewski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993, s. 137–179.
• Refleksyjność, w: Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, PWN, Warszawa 1981.
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczycieli, Dz.U. 2012, poz. 131.
• Schön D., The Reflective Practitioner: How Professionals Think in Action, Basic Books, New York 1983.
• Szymczak J., Ze zdarzeniami krytycznymi w tle. Namysł nad refleksją w zawodzie nauczyciela, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” 2010, nr 4(52), s. 55–74.
• Tchorzewski A.M. de, Wstęp do teorii wychowania, Akademia Ignatianum w Krakowie – Wydawnictwo WAM, Kraków 2016.
• Woronowicz W., Dydaktyka wobec wpływu społecznego, w: Edukacja jutra. VI Tatrzańskie Seminarium Naukowe, red. K. Denek, T.M. Zimny, Agencja Promocji Nauki i Kultury „Menos”, Częstochowa 2000, s. 73–83.
• Woronowicz W., Refleksyjny praktyk, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 5, red. T. Pilch, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2006, s. 72–74.
• Zdziarski K., Nauczyciel – refleksyjny praktyk – puzzle pedagogiczne, w: Innowacyjność w zarządzaniu edukacją, red. L. Pawelski, Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Twórczych, Szczecinek 2015, s. 311–316.