Il coronimo "Italia/Włochy": significati, etimologie, equivalenti, omonimi, antonomasie

• Authors: Gałkowski Artur

Title variants

PL

Choronim "Italia/Włochy": znaczenia, tymologie, ekwiwalenty, homonimy, antonomazje

• Languages of publication: IT

Abstracts

IT

L’autore dell’articolo si concentra sui problemi che riguardano il coronimo Italia e il suo equivalente nella lingua polacca, Włochy. Descrive i significati e le ipotesi sulle etimologie del coronimo dal punto di vista sincronico e diacronico. Confronta l’uso delle varianti Włochy e Italia in polacco con riferimenti culturali all’origine delle due forme risalenti all’antichità prelatina, nel caso d’Italia, e a quella germanica e slava, nel caso di Włochy, confuso spesso con il suo paronimo Wołochy. Segnala la problematica della transonimizzazione del coronimo Italia nei processi della formazione di antroponimi e crematonimi e del loro funzionamento pragmatico nella comunicazione. Estrae un campione di antonomasie classiche e nuove del toponimo Italia. Nel caso di queste ultime si tratta, nella maggior parte delle occorrenze, dell’assegnazione delle valenze stereotipate all’immagine racchiusa nell’antonomasia in forma di slogan pubblicitari evocativi.

PL

Artykuł przedstawia wyniki badania onomastycznego choronimu Italia i jego ekwiwalentu w języku polskim – Włochy. Autor wskazuje znaczenia onomastyczne i kulturowe oraz przywołuje hipotezy dotyczące choronimu z punktu widzenia synchronicznego i diachronicznego. Zestawia użycie wariantów Włochy oraz Italia w języku polskim z nawiązaniami kulturowymi do źródła obydwu form – w przypadku Italii sięgającego starożytności prełacińskiej, w przypadku Włoch i paronimu Wołochy – cywilizacji germańskiej i celtyckiej. Sygnalizowana jest ponadto kwestia transonimizacji choronimu Italia w procesach słowotwórczych antroponimii i chrematonimii oraz ich funkcjonowania pragmatycznego w komunikacji. Autor omawia przy tym serię antonomazji klasycznych i nowych toponimu Italia. W przypadku tych ostatnich zazwyczaj chodzi o nadanie wartości wyrażającej stereotypy dotyczące Włoch, np. poprzez treść sloganów reklamowych nawiązujących do obrazów konceptualnych kojarzonych z Włochami.

Keywords

IT

Italia; Włochy; coronimo; etimologia; toponimia

PL

Italia; Włochy; choronim; etymologia; toponimia

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura
• Year: 2017
• Issue: 9(1) "Gli orizzonti dell’italianistica: tradizione, attualita e sfide di ricerca"
• Pages: 37-47

Contributors

author

Gałkowski Artur

• Uniwersytet Łódzki

References

• Benkő L. 1981. Le denominazioni degli italiani in Ungheria, [in:] Annali italo-ungheresi di cultura 2, a c. di. G. Pannonio, Budapest: 101–111.
• Borghi G. 2011. “Italia nella ricostruzione etimologica (note e considerazioni in margine a un libro esemplare)”, Rivista Italiana di Onomastica RION 2 (XVII): 642–662.
• DCM = M. Castoldi, U. Salvi 2003. Parole per ricordare. Dizionario della memoria collettiva, Bologna.
• DT = AA.VV 1990. Dizionario di toponomastica. Storia e significato dei nomi geografici italiani, Torino.
• DN = E. De Felice 1986. Dizionario dei nomi italiani, Milano.
• EWU = L. Benkő 1997. Etymologisches Wörterbuch des Ungarischen, Budapest.
• Fábián Z., Szabó G. 2010. Dall’Italia all’Ungheria: parole di origine italiana nella lingua ungherese, Udine.
• Gałkowski A. 2017. „Come mai i polacchi chiamano l’Italia Włochy?, Rivista Italiana di Onomastica RION XXIII (1): 171.
• GDLI = Grande dizionario della lingua italiana 2002. vol. VI, Torino.
• GDSU = P. F. Listri 2010. Grande Dizionario Storico dell’Unità d’Italia. Eventi, luoghi e personaggi, Sesto Fiorentino.
• NMT = E. Jakus-Borkowa, K. Nowik 2010. Nazwy miejscowości w Polsce. Układ a tergo, Opole.
• Manco A. (2009), Italia. Disegno storico-linguistico, Napoli.
• MS = J. Staszewski 1968. Mały słownik. Pochodzenie i znaczenie nazw geograficznych, Warszawa.
• Nowaczyński A. 1939. “Ofensywa Italia i Polonia”, Prosto z Mostu. Tygodnik Literacko-Społeczny 34 (255): 8.
• NQ = G. Adamo, V. Della Valle 2003. Neologismi quotidiani. Un dizionario a cavallo del millennio 1998–2003, Firenze.
• Pittau M. 2003. “Il nome dell’Italia è probabilmente etrusco”, Rivista Italiana di Onomastica RION IX (1): 86–92.
• SEJP = A. Brückner 1970. Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa.
• Silvestri D. 2003. “Per una etimologia del nome Italia”, AIΩN Annali del Dipartimento di Studi del Mondo Classico e del Mediterraneo Antico. Sezione linguistica 22: 215–254.
• VC = Il Vocabolario della Crusca, accesso online: http://vocabolario.sns.it/html/index.html
• Wędkiewicz S. 1927. “Italja czy Włochy. Odczyt wygłoszony na dorocznem walnem zgromadzeniu członków Towarzystwa “Dante Alighieri” w Krakowie dnia 23 maja 1927 r.”, Przegląd Współczesny, VI (XXII): 305–317 e 526.
• Widłak S. 2003. Włochy, lo strano nome polacco dell’Italia, [in:] Italiano – Strana lingua?. Atti del Convegno Internazionale (Sappada/Plodn), a c. di G. Marcato, Padova: 337–346.
• Widłak S. 2011. Italia e Polonia. Popoli e Lingue in Contatto, Kraków.
• Zierhoffer K., Zierhoffer Z. 2000. Nazwy zachodnioeuropejskie w języku polskim a związki Polski z kulturą Europy, Poznań.