Archiwalia u introligatora. Zarys problemu

• Authors: Kwaśniewicz Katarzyna

Title variants

EN

Archivalia in the bookbinder’s workshop An overview of the problem

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Znajdujące się w zbiorach archiwów państwowych księgi w przeszłości poddawane były zabiegom introligatorskim. Prace te, wykonywane przez introligatorów na zlecenie urzędów, dziś w wielu przypadkach budzą sporo wątpliwości. Do najczęstszych błędów introligatorskich należy zaliczyć: zszywanie bloku „na okrętkę”, zszywanie bloku „na sztych” oraz zbijanie grzbietu gwoździami. Poważnym błędem było również mechaniczne obcinanie wszystkich kart w bloku, nierzadko wraz z tekstem, oraz wymienianie oryginalnych opraw ksiąg na nowe, pozbawione historycznego charakteru. Używane do tego celu tanie materiały złej jakości (syntetyczne kleje i okleiny introligatorskie) szybko ulegały zniszczeniu, nie spełniając swej funkcji. Zlecenia prac introligatorskich powinny być zatem obwarowane szeregiem wskazówek i wymagań precyzujących zakres i technologię wykonywanych prac, by uchronić materiał przed dewastacją. Zawód introligatora można zaliczyć do ginących rzemiosł, co świadczy o konieczności sprawdzania kompetencji osób, którym powierzany jest materiał archiwalny, oraz skłania do stawiania postulatów o powrocie szkolnictwa zawodowego do rękodzieła.

EN

The books which comprise the collections of state archives were subject to bookbinding treatment in the past. These activities, commissioned by offices, were carried out by bookbinders and in many cases they are a source of a great deal of doubt. The most recurrent mistakes of bookbinders include the following: sewing a stack of sheets “na okrętkę”, sewing a stack of sheets “na sztych”, and the application of nails to the back of a book. A serious mistake was associated with the mechanical trimming of all sheets in a stack, frequently along with the text, and the replacement of the original cover of books with new ones, which were deprived of the historical character. Cheap materials of inferior quality (synthetic glues, covering materials) deteriorated quickly and failed to perform their function. Therefore the commission of bookbinding tasks should be associated with a number of recommendations and requirements which specify the scope and the technology of the tasks in order to save the material from destruction. The dying bookbinding trade enforces the verification of the competences of the people to whom the archive material is entrusted and induces one to put forward postulates about the return of the professional education to craftsmanship.

Keywords

PL

Archiwalia; Introligatorstwo; Oprawa ksiąg; Rękodzieło; Rzemiosło

EN

Archivalia; Book cover; Bookbinding; Craftsmanship; Handicraft

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media
• Year: 2019
• Issue: 1(32) Bezpieczeństwo i ochrona zbiorów bibliotecznych i archiwalnych
• Pages: 57-73

Contributors

author

Kwaśniewicz Katarzyna

• Oddział Konserwacji Jednostkowej i Masowej oraz Reprografii Archiwum Państwowe w Katowicach

References

• Bieńkowska, B. Chamerska, H. (1987). Zarys dziejów książki. Warszawa: Wydawnictwo Spółdzielcze. Birkenmajer, A. (red.). (1971) Encyklopedia wiedzy o książce Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Ciabach, J. (1987). Właściwości i zastosowanie polioctanu winylu. Ochrona Zabytków, 40(3), 201–203.
• Jabłońska, E., Strzelczyk, A. (2007). Czynniki niszczące zbiory biblioteczne i archiwalne. Notes Konserwatorski (11), 46–71.
• Lenart, B. (1926). Rzecz Bonawentury Lenarta o konserwacji książki z 1789 r Kraków: Koło Miłośników Opraw przy Towarzystwie Miłośników Książki.
• Moraczewski, A. (1935). Szycia akt, wskazówki praktyczne (z 14 rysunkami) Warszawa: Wydawnictwa Kursów Archiwalnych.
• Pokorzyńska, E. (2013a). Introligatorstwo polskie na drodze do uprzemysłowienia w XIX i 1. połowie XX wieku. Acta Poligrafica, (1), 59–106. Pobrane z: http://www.cobrpp.com.pl/actapoligraphica/uploads/pdf/AP2013_01_Poko rzynska.pdf (2.02.2018).
• Pokorzyńska, E. (2013b). „Polska Gazeta Introligatorska”. Dzieje czasopisma i analiza zawartości. Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, (13), 44–78. Pobrane z: http://repozytorium.ukw.edu.pl/bitstream/handle/ item/3842/Polska%20Gazeta%20Introligatorska.%20Dzieje%20czasopis ma%20i%20analiza%20zawartosci.pdf?sequence=1 (2.02.2018).
• Pokorzyńska, E. (2009). Z dziejów introligatorstwa warszawskiego XIX i 1. połowy XX wieku. Dysertacja doktorska przygotowana pod kierunkiem prof. UŚ dr hab. E. Różyckiego. Uniwersytet Śląski w Katowicach.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 czerwca 1927 r. o prawie przemysłowym (1927). Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, 53, poz. 468.
• Semkowicz, A. (1926). Oprawa książek. Kraków: Towarzystwo Miłośników Książki.
• Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (1983). Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, 38 poz. 173, tekst ujednolicony 2018, poz. 217.
• Witkiewicz, K. (1932). Kunszt introligatorski Bonawentury Lenarta. Kraków: Nakładem Miejskiego Muzeum Przemysłowego imienia dra Adriana Baranieckiego w Krakowie.