Porty morskie w Gdańsku i Gdyni po 25 latach transformacji gospodarczej

• Authors: Maciej Tarkowski

Title variants

EN

Gdańsk and Gdynia Seaports after 25 Years of Economic Transition

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest określenie zmian pozycji konkurencyjnej portów morskich w Gdańsku i Gdyni w okresie transformacji gospodarczej. Za podstawowy wskaźnik umożliwiający oszacowanie tych zmian przyjęto obroty ładunkowe ogółem. Analiza ich struktury pozwoliła z kolei wskazać warunki i czynniki zmieniające pozycję konkurencyjną obu portów. Największy wpływ na wielkość obrotów miały silnie zmieniające się przeładunki ropy naftowej, produktów z ropy naftowej, węgla i koksu oraz kontenerów. Zmiany pozycji obu portów zostały odniesione do sytuacji głównych portów polskich, bałtyckich i globalnych oraz, pośrednio, do konkurencji ze strony lądowych komponentów systemu transportowego Polski. Pozycja konkurencyjna względem innych portów została wzmocniona, jednak oba węzły utraciły znaczą część przewagi wobec pozostałych elementów systemu transporotowego. Zaobserwowane zmiany były nie tylko efektem restrukturyzacji przemysłu, ale także reorientacji kierunków handlu zagranicznego, napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych, ekspansji portów niemieckich na dotychczasowe zaplecze portów polskich oraz priorytetów w zakresie rozbudowy sieci drogowej w Polsce. Ponadto dokonano próby zastosowania typologii adaptacji przestrzennej przemysłu (Stryjakiewicz, 1999) do zmian, jakie zaszły w analizowanych portach w okresie transformacji gospodarczej. Podmioty działające na ich obszarze podejmowały działania strategiczne mieszczące się w pięciu kategoriach: redukcji kosztów, relokacji, zmian w systemie zarządzania, przemian w strukturze przeładunków oraz kontaktów z partnerami zagranicznymi.

EN

The aim of the paper is to analyse the changes of competitive position of Gdańsk and Gdynia seaports (Baltic Sea, Gulf of Gdańsk, Poland) in the period of economic transition. The volume cargo traffic has been analysed as the basic measure in competitive position. The analysis of the structure of this cargo traffic has allowed to identify the factors and conditions, which impacted on both seaports competitive position. Crude oil, oil products, coal and coke as well as containers has been the types of cargo, which recorded the biggest changes in the volume of handling. The changes in the position of Gdańsk and Gdynia ports have been compared to other Polish, Baltic and global seaports, as well as to inland components of the Polish transport system. The competitive position of analysed seaports has been strengthened in comparison to the other ports, but rather weakened as elements of the Polish transport system. The observed changes were not only the effect of industrial restructuring, but also the result of reorientation of the foreign trade direction, foreign direct investment inflows, expansion of German ports hinterland area and the strategic priorities in the construction of Polish road network process. In the paper the attempt to apply the typology of spatial adaptation of industrial enterprises presented by Stryjakiewicz (1999), in order to the change the activities of the Gdańsk and Gdynia seaports, has also been presented. The entities operating in both seaports took actions falling into five strategic categories: cost reduction, relocation, changes in management system, changes in the structure of cargo handling and contacts with foreign partners.

Keywords

PL

adaptacja przestrzenna; obroty ładunkowe; porty morskie; transformacja gospodarcza

EN

spatial adaptation; cargo traffic; seaports; economic transition

• Publisher: Instytut Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Year: 2015
• Volume: 29
• Issue: 2
• Pages: 147-162

Contributors

author

Maciej Tarkowski

• Uniwersytet Gdański Wydział Oceanografii i Geografii Instytut Geografii Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego

References

• Domański, B. (2002). Zagraniczne inwestycje przemysłowe a obszary metropolitalne w Polsce, PraceKomisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 4, 9–17.
• International Shipping Facts and Figures – Information Resources on Trade, Safety, Security,Environment (2012). Londyn: International Maritime Organisation (IMO). Maritime Knowledge Centre.
• May, J. (2008). Adaptacja przedsiębiorstw przemysłowych – przykład Łodzi. Prace Komisji GeografiiPrzemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 10, 154–172.
• Neider, J. (2013). Rozwój polskich portów morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. Palmowski, T. (2011). Terminal głębokowodny w Gdańsku. Zeszyty Naukowe UniwersytetuSzczecińskiego. Problemy Transportu i Logistyki, 657(15), 26–273.
• Pluciński, M. (2013). Polskie porty morskie w zmieniającym się otoczeniu zewnętrznym. Warszawa:CeDeWu.
• Polska 1989–2014 (2014). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• Popkiewicz, M. (2012). Świat na rozdrożu. Katowice: Wydawnictwo Sonia Draga.
• Profil przedsiębiorstwa (2014, 10 grudnia). Polzug. Pozyskano z http://www.polzug.de/pl/przedsiebiorstwo.html
• Rachwał, T. (2010) Struktura przestrzenna i działowa przemysłu Polski na tle Unii Europejskiej w dwudziestolecie rozpoczęcia procesów transformacji systemowej. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 16, 105–124.
• Rocznik statystyczny gospodarki morskiej 2006 (2006). Warszawa–Szczecin: Główny UrządStatystyczny, Urząd Statystyczny w Szczecinie.
• Rocznik statystyczny gospodarki morskiej 2009 (2009). Warszawa–Szczecin: Główny UrządStatystyczny, Urząd Statystyczny w Szczecinie.
• Rocznik statystyczny gospodarki morskiej 2013 (2013). Warszawa–Szczecin: Główny UrządStatystyczny, Urząd Statystyczny w Szczecinie.
• Stała-Szlugaj, K. (2013). Import węgla do Polski – uwarunkowania logistyczne. Polityka Energetyczna, 16(4), 125–138.
• Stryjakiewicz, T. (1999). Adaptacja przestrzenna przemysłu w Polsce w warunkach transformacji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Szwankowski, S. (1998). Lądowo-morskie łańcuchy transportowe. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Tendencje w polskiej gospodarce morskiej w latach 90. (2001). Warszawa–Szczecin: Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Szczecinie.
• UNCTAD Stat Data Center (2014, 10 grudnia). UNCTAD. Pozyskano z http://unctadstat.unctad.org/wds/TableViewer/tableView.aspx?ReportId=32363.
• Wendt, J. (1999). Geopolityczne aspekty tranzytu w Europie Środkowej. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.