Rekruci z powiatu radzyńskiego w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej w świetle akt Sądu Okręgowego w Białej Podlaskiej z lat 1919-1931

• Authors: Bosko Maciej

Title variants

EN

Recruits from the Radzyń poviat in the Russian army during the First World War in the light of the files of the District Court in Biała Podlaska from 1919-1931

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Powstały artykuł wraz z rejestrem poborowych pochodzących z powiatu radzyńskiego jest owocem długiej kwerendy archiwalnej mającej na celu próbę prześledzenia losów rekrutów wcielonych do armii carskiej, pochodzących z ww. powiatu. Pracę rozpoczyna nakreślenie sytuacji politycznej, ukazanie nastrojów politycznych oraz dziejowych tak zaborców jak ludności polskiej- ich reakcji na kierowane odezwy. Ciąg dalszy tworzy analiza materiału aktowego tworzącego poszczególne jednostki, ukazanie istoty prowadzonych spraw sądowych, wskazanie podstaw prawnych, by na końcu wykorzystać protokół badania świadków – wówczas narzędzie niezbędne do uznania przez sąd za zmarłego – dziś zdawkowe, lecz rzeczowe źródło historyczne. Relacje świadków składane bowiem pod przysięgą sprawiają wrażenie niezwykle wiarygodnych oraz bezstronnych. Same relacje wydają się być zbyt skromne do spasania wspomnień – tworzą natomiast swoisty „plan ramowy” służby rekruta od momentu poboru do poniesionej śmierci, bądź faktu zaginięcia w toku działań wojennych. Ukazane w niniejszej pracy fakty mają szczególny wydźwięk w momencie setnej rocznicy odzyskania niepodległości Polski, zaś rejestr jest rodzajem hołdu oddanego dla żołnierzy z powiatu radzyńskiego walczących pod „obcym sztandarem”, którzy „w szeregach rosyjskich walczyli... ale tylko dla Polski!".

EN

The article contains conscripts’ records coming from Radzyń district, is the fruit of a long query archive, which aim was to follow the fate the cadets from Imperial Russian Army. The cadets, who were drafted to the army from this district. The thesis starts with outlining of the political situation in the country and showing the political moods, which were appearing among polish citizens as well as among the partitioning powers. The continuation is the analysis of the law acts material which created individual units, showing the essence of court cases and the basics of the law occurring in court cases. Finally, there will be used witness study protocols, which were necessary in recognition of somebody’s death in the past but now are reliable historical source. The testimony under oath is seem to be sincere and impartial. The relations themselves are too modest to write up all memories - they create a kind of a “framework plan” of the recruit’s service from the moment of recruitment till the death. The facts shown in this article has enormous importance in the 100 anniversary of regaining Poland independence. This article is a kind of the tribute to the soldiers from Radzyń district, who were forced to fight under the Russian flag but by whole their hearts they did it for their fatherland.

Keywords

PL

sąd; żołnierze; Królestwo Polskie; Imperium Rosyjskie; niepodległość; Radzyń

EN

court; soldiers; Kingdom of Poland; Russian Empire; independence

• Publisher: Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
• Journal: Radzyński Rocznik Humanistyczny
• Year: 2018
• Volume: 16
• Issue: 2
• Pages: 357-379

Contributors

author

Bosko Maciej

• Archiwum Państwowe w Lublinie

References

• K. W. Kumaniecki, Odbudowa państwowości polskiej, Warszawa- Kraków 1924.
• J. Pajewski, Odbudowa Państwa Polskiego, Warszawa 1985.
• M. Pawłowski, Czeremno podczas wojny 1914-1918, cz. 2, „Kronika Diecezji Sandomierskiej" nr 11 z listopada 1922.
• H. Mierzwiński, Biała Podlaska w latach 1918-1939, Biała Podlaska 2010.
• E. Kozłowski, M. Wrzosek, Dzieje Oręża Polskiego 1794-1938”, Warszawa 1973.
• Dzieje biurokracji tom IV część 2, (red.) A. Górak, K. Latawiec, D. Magier, Lublin-Siedlce 2011.